Rekabet Kanunun İhlali ve Kartel Tazminatı

Rekabet Kurulu’nun 08.03.2013 tarihli ve 13-13/198-100 sayılı kararıyla; 12 banka tarafından kartel oluşturularak 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un hükümlerinin ihlal edildiği tespit edilmiştir. Bu karara göre, bazı bankalar arasında, tüketiciler aleyhine hukuk dışı bir uzlaşma ve iş birliğine girilerek, rekabet koşullarını ihlal edici nitelikte faaliyetlerde bulunulduğu tespit edilmiştir. İlgili kararda adları geçen bankalar tarafından, söz konusu kararın iptal edilmesi talebiyle yargı yoluna başvurulmuş olup yargılama süreci hali hazırda devam etmektedir.  Banka müşterilerinin uğradıkları zararın tazmini için açtıkları kartel tazminatı davaları, öncelikle bu dava hükmünün kesinleşmesi beklenmektedir.

Yazı İçeriği
1. Rekabet Kurulu Kararının İptaline ilişkin Dava Süreci
2. Rekabet Kurulu’nun 12 Bankanın Kartel Oluşturduğuna İlişkin Kararı
3. Kartel Tazminatı Davası
4. Kartel Tazminatı Davasının Belirsiz Alacak Davası Niteliği
5. Kartel Tazminatı Davasında Görevli Mahkeme
6. Kartel Tazminatı Davalarındaki Son Durum

1. Rekabet Kurulu Kararının İptaline ilişkin Dava Süreci

Rekabet Kurulu Kararının iptali için bankalar tarafından açılan davanın yargılama süreci hali hazırda devam etmektedir. Söz konusu yargılama sürecinin aşamaları aşağıda yer almaktadır. Geldiği aşama itibariyle, böylesi bir dava sürecinin sık rastlanan bir durum olmadığını belirtmek gerekir.

• Bankaların Rekabet Kurulu kararının iptali amacıyla açtıkları dava, Ankara 2. İdare Mahkemesi’nin 05.12.2014 tarih ve 2014/128 E. 2014/1397 K. sayılı kararıyla reddedilmiştir.
• Davalı bankaların temyiz başvurusunda bulunması da durumu değiştirmemiş ve Danıştay 13. Dairesi’nin 16.12.2015 tarihli 2015/2889 E., 2015/4610 K. sayılı kararıyla, temyiz başvurusu reddedilerek, karar onanmıştır.
• Başvuru süresini kaçıran biri dışındaki davalı bankalar, olağan üstü kanun yolları arasında sayılan karar düzeltme yoluna başvurmuşlardır.
• Karar düzeltme başvurusu, kartel oluşumuna ilişkin makul şüphenin ötesinde yeterli seviyede ispat ortaya konamadığı gerekçesiyle kabul edilerek karar bozulmuş ve yerel mahkemesine iade edilmiştir.
• Ankara 2. İdare Mahkemesi’nin kararında direnmesi üzerine ise, ilgili uyuşmazlık Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kuruluna gitmiş ve halen bir karar verilememiştir.

2. Rekabet Kurulu’nun 12 Bankanın Kartel Oluşturduğuna İlişkin Kararı

Rekabet Kurulu; bankalar aleyhine aşağıda örneklerine yer verilen bazı iddialar üzerine, bankaların sermaye yapıları, faaliyet alanları ve sair hususlarda incelemeler yapmıştır.

• Tüm bankaların uygulamakta olduğu kredi kartı alışveriş faizi ve gecikme faizi oranlarının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından belirlenen en yüksek oran üzerinden tespit edildiği.

• Hiçbir bankanın bu faiz oranlarında indirime gitmediği ve tüm bankaların aynı faiz oranını kullandığı.

Yapılan incelemelerin neticesinde bankaların, 21.08.2007 ve 24.10.2011 tarihleri arasında mevduat, kredi ve kredi kartı hizmetleri alanında 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlal ettiklerine karar verilmiştir. Bu kararda bankaların bir uzlaşma gerçekleştirdikleri ve bu nedenle Kanun’un 16. maddesi ve Para Cezalarına İlişkin Yönetmelik uyarınca para cezası ile cezalandırılmaları gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Söz konusu incelemeye tabi olan bankalar, mevduat bankası niteliğinde olup temel faaliyet alanlarını mevduat ve kredi hizmetleri ile kartlı ve kartsız ödeme hizmetleri oluşturmaktadır. Bankalar arasında ilgili düzenlemelere aykırı olarak, hukuk dışı bir uzlaşma, iş birliğine girilerek, rekabet koşullarını ihlal edici nitelikte faaliyetlerde bulunulmuştur. İşbu bankalar tarafından kartel oluşturularak, rekabeti sınırlayıcı anlaşma ve uyumlu eylemler gerçekleştirilmiştir.

3. Kartel Tazminatı Davası

Uygulamada kartel tazminatı davası olarak anılan bu davalarda, Rekabet Kurulunca tespit edilen 21.08.2007 ile 24.10.2011 tarihleri arasındaki banka işlemleri yüzünden uğranılan zararların tazmini talep edilmektedir. Dahası, yasal düzenlemelere göre, kartel tazminatı davalarında, davacı konumundaki tüketicilerin, kartel oluşumu yüzünden uğradıkları zararların üç katı bedelinde tazminata hükmedilebilmektedir.

Daha açık ifadeyle, söz konusu bankalardan 21.08.2007 ile 24.10.2011 tarihleri arasında mevduat, kredi ve/veya kredi kartı hizmetlerinden yararlananlar, işbu karar neticesinde kartel tazminatı davası açabileceklerdir. Keza, bu tarihler arasında, bahse konu bankalardan, taşıt kredisi, konut kredisi, tüketici kredisi yahut ihtiyaç kredisi gibi kredi kullanan kişilerin, kartel tazminatı davası açmaları mümkündür. Ki zaten, konuyla alakalı çok sayıda derdest dava mevcuttur.

4. Kartel Tazminatı Davasının Belirsiz Alacak Davası Niteliği

Kartel tazminatı davalarına konu edilen zarar miktarının, dava açılırken tam ve kesin olarak belirlenebilmesi çoğunluk mümkün olamayacağından, bu davalar genellikle belirsiz alacak davası olarak açılmaktadır. Bu durum gerek dava başında yapılacak yargılama giderleri gerekse hak kaybına uğramamak adına, davacılar açısından da daha makul ve adilane bir uygulama yaratmaktadır. 

5. Kartel Tazminatı Davasında Görevli Mahkeme

Görevli mahkemeler ise zarar görenin tüketici veya tacir olmasına göre değişiklik gösterecektir. Buna göre, müşterisi olduğu bankanın kartel oluşumuna dahil olması dolayısıyla uğradığın zararın tazminini talep eden kişi, tüketici konumundaysa, görevli mahkeme Tüketici Mahkemeleridir. Tacir niteliğindeki davacıların açacağı kartel tazminatı davalarında ise, Asliye Ticaret Mahkemeleri görevlidir.

6. Kartel Tazminatı Davalarındaki Son Durum

Ancak gelinen son noktada, açılan davalarda, Rekabet Kurulu kararının kesinleşmediği gerekçesiyle Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun vereceği karar bekletici mesele yapılmaktadır. Söz konusu açılmış davaların Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun kararı doğrultusunda çözümlenmesi gerekecektir.

Diğer taraftan, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) uyarınca tüketici ile akdedilen sözleşmelerde, tüketici aleyhine düzenlenen haksız şartlar, kesin olarak hükümsüzdür. Konuya ilişkin detaylı incelememize “Tüketici Sözleşmelerinde Haksız Şart” yazımızdan ulaşabilirsiniz.