Anonim Şirketlerde Avukat Bulundurma Zorunluluğu

Türk hukukunda dava açma yeteneği olan herkes kendi davasına ait evrakları düzenleyebilir, davasını bizzat açabilir ve davasını takip edebilir. Fakat 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi ile “Yalnız Avukatların Yapabileceği İşler” başlığı ile bu kurala istisna getirilmiş ve vekille temsilin zorunlu olduğu haller düzenlenmiştir. Bu madde hükmü gereğince, Türk Ticaret Kanunu’nun 227 nci maddesinde öngörülen sermaye miktarının beş katı ve daha fazla sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz ve daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli avukat bulundurmak zorundadır.  Mevcut düzenleme gereğince 250.000.-TL ve üzerinde sermeyesi bulunan Anonim Şirketler için Avukat bulundurması gerekmektedir.

Yazı İçeriği
1. Avukat Bulundurma Zorunluluğu
2. Zorunluluk Kapsamında Bulunan Şirketler
3. Avukat Bulundurma Zorunluluğuna Uymamanın Yaptırımı
4. Avukat İle Yapılacak Sözleşme

Bu yazımızda, öncelikli olarak sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğunun hukuki niteliğini, zorunluluk kapsamına giren şirketler ve avukat bulundurma zorunluluğuna uymamanın yaptırımları usule, mevzuata ve Yargıtay içtihatlarına uygun olarak ele alınmaktadır.

1. Avukat Bulundurma Zorunluluğu

Türk hukukunda dava açma yeteneği olan herkes kendi davasına ait evrakları düzenleyebilir, davasını bizzat açabilir ve davasını takip edebilir. Ancak 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesi ile “Yalnız Avukatların Yapabileceği İşler” başlığı ile bu kurala istisna getirilmiş ve vekille temsilin zorunlu olduğu haller düzenlenmiştir.

1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35. maddesinin 3 ncü fıkra hükmü uyarınca;

“Dava açmaya yeteneği olan herkes kendi davasına ait evrakları düzenleyebilir, davasını bizzat açabilir ve işini takip edebilir. Ancak, Türk Ticaret Kanunu’nun 272 nci maddesinde öngörülen esas sermaye miktarının  (6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu m.332 uyarınca bu miktar 50.000,00 TL) beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketler ile üye sayısı yüz veya daha fazla olan yapı kooperatifleri sözleşmeli bir avukat bulundurmak zorundadırlar. Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgari ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idari para cezası verilir”

Sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğünün T.C. Anayasası madde 48 ile düzenlenen ve koruma altına alınan sözleşme hürriyetine aykırı olduğu iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurulmuş olup, Anayasa Mahkemesi’nin 2010/10 Esas, 2011/110 Karar sayılı ve 30.06.2011 Tarihli kararı ile Avukatlık Kanunu2nun 35. maddesi ile öngörülen anonim şirketler için düzenlenen sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğünün anayasaya aykırı olmadığına karar vermiştir.

2. Zorunluluk Kapsamında Bulunan Şirketler

1136 sayılı Avukatlık Kanunu 35/3 maddesi ile getirilen düzenleme ile her anonim şirket avukat bulundurma zorunluluğunun kapsamında tutulmamıştır. Avukatlık Kanunu’nun anılan maddesi ile avukat bulundurma zorunluluğunun kapsamında bulunan anonim şirketler; 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 272 nci maddesinde öngörülen esas sermaye miktarının beş katı veya daha fazla esas sermayesi bulunan anonim şirketlerdir. Bu itibarla avukat bulundurma zorunluluğunun kapsamına giren anonim şirketlerin tespitinde Avukatlık Kanunu’nun 35/3 maddesi ile Türk Ticaret Kanunu’nun 272 nci maddesini birlikte değerlendirmek gerekmektedir.

İlgili yasal düzenlemeler uyarınca Sözleşmeli Avukat Bulundurma Zorunluğu kapsamında olan anonim şirketler:

• Esas sermayesi 250.000.- TL ve üzeri olan anonim şirketler,
• Sermaye artırımı ile sermayesi 250.000.- TL ve üzeri olan anonim şirketler

Bu sınırın dışında kalan anonim şirketler bakımından sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu bulunmamakta olup, şirketler dilerlerse ihtiyari olarak sözleşmeli avukat bulundurabilirler.

3. Avukat Tutma Zorunluluğuna Uymamanın Yaptırımı

Sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu kapsamında olduğu halde sözleşmeli avukat bulundurmayan anonim şirketlere uygulanacak yaptırımlar yine 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun 35/3 maddesi ile düzenlenmiştir.

1136 sayılı Avukatlık Kanunu 35/3 maddesi uyarınca;

“Bu fıkra hükmüne aykırı davranan kuruluşlara Cumhuriyet savcısı tarafından sözleşmeli avukat tayin etmedikleri her ay için, sanayi sektöründe çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için suç tarihinde yürürlükte bulunan, asgari ücretin iki aylık brüt tutarı kadar idari para cezası verilir.”

Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğüne uymamanın yaptırımı idari para cezası olup, bu tutar 2022 yılı için 10.008.-TL’dir (5.004.-TL x 2 TL). İşbu idari para cezası sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğünün yerine getirilmediği her ay için ayrı ayrı uygulanacaktır.

Türkiye Barolar Birliği ve İl Baroları düzenli olarak yaptıkları taramalar ile sözleşmeli avukat bulundurma zorunluluğu olan anonim şirketleri ve yapı kooperatiflerini tespit etmektedirler. Yaptırımlara maruz kalmamak için sözleşmeli Avukatlık ve Hukuki Danışmanlık Hizmeti almanın çok daha uygun bir çözüm olacağı muhakkaktır.

4. Avukat İle Yapılacak Sözleşme

Sözleşmeli avukat bulundurma yükümlülüğü kapsamında olan şirket ile Türkiye’de bir baroya kayıtlı avukatın Avukatlık Kanunu uyarınca yazılı bir avukatlık sözleşmesi yapması gerekmektedir. Avukat bulundurma zorunluluğu kapsamında olan anonim şirketler ile avukat arasında yapılacak sözleşmenin esasları Avukatlık Kanunu Yönetmeliği ile düzenlenmiştir.

Avukatlık Kanunu Yönetmeliği’nin 73 ncü maddesi uyarınca;

“Sürekli avukatlık hizmeti içeren çalışma şekillerinde, 1136 sayılı Avukatlık Kanununa ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine uygun, yazılı sürekli avukatlık hizmetleri sözleşmesi düzenlenmesi zorunludur. Bu sözleşme taraf sayısından bir fazla nüsha olarak hazırlanır. Birer nüshası taraflara, bir nüshası da sözleşmenin tarafı olan avukat tarafından kayıtlı olduğu baroya verilir. Sözleşme metninde uyuşmazlık çıkması halinde Baroda saklanan nüshaya itibar edilir.”

İşbu yönetmelik maddesi uyarınca, anonim şirket ile avukat arasında yapılacak olan sözleşme yazılı şekle tabi olmakla birlikte, taraf sayısından bir fazla nüsha hazırlanarak, bir nüshasının da sözleşmenin tarafı olan avukatın kayıtlı olduğu baroya verilmesi gerekliliği öngörülmüştür.

İ