
Değerli müvekkillerimiz,
Dünya genelinde yaşanan Koronovirüs (Covid-19) salgını riski nedeniyle, hukuki soru ve sorunlarınız için mobil ve online iletişim kanallarımızı kullanmanızı öneririz.
Basın yayın organlarında çalışan kimselerin, yaşanılan olayları kamuya duyurma, kamuoyu oluşturma ve gerçekleştirme gibi önemli sorumlulukları vardır. Bu nedenle bu alanda çalışan fikir işçilerinin hakları özel olarak 5953 sayılı Basın İş Kanunu ile korunmak istenmiştir. Kanunda bu işçilerin kıdem ve ihbar hakları, mesleki güvenceleri, ücret, fazla çalışma ve yıllık izin hakları düzenleme altına alınmıştır. Kanun dikkatlice incelendiğinde görülecektir ki; diğer işçilerden farklı olarak gazeteci olarak tabir edilen fikir işçilerine iş ilişkilerinde ayrıcalıklı birtakım haklar tanınmıştır. Nitekim bu kimselerin haklarının işverence sağlanması yahut ödenmesi mecburidir. Aksi halde işverene ağır idari yaptırımlar uygulanabilecektir. Makalemizde genel olarak; hangi işçilerin basın iş kanununa tabi olduğundan ve bilhassa bu işçilerin iş sözleşmelerinin sona ermesi halinde talep edebilecekleri haklardan bahsedilmiştir.
Yazı İçeriği
1. Basın İş Kanunu’na Tabi Olan Kişiler
2. Kıdem Tazminatı Hakkı
3. İhbar Tazminatı Hakkı
4. İş Güvencesi Hakları
5. Ücret Hakları
6. Fazla Saatlerde Çalışma Karşılığı Ücret Hakkı
7. Yıllık İzin Hakları
8. Haftalık İzin Hakkı
9. İkramiye Hakkı
10. Ölüm Tazminatı Hakkı
Basın İş Kanuna göre; Türkiye’de yayınlan gazete süreli yayın, haber ajansları, fotoğraf ajanslarında ücret karşılığı çalışan her türlü fikir ve sanat işçisine “gazeteci” denilmektedir. Bu hüküm uyarınca sayılan yerlerde çalışan fikir ve sanat işçilerine ve bunların işverenlerine Basın İş Kanunu hükümleri uygulanmaktadır. Buna göre; genel olarak Basın İş Kanunu’na tabi olan meslek grupları şunlardır:
Bu meslekleri icra eden fikir işçilerinin iş ilişkilerinde; 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun, kısaca Basın İş Kanunu hükümleri uygulanır. Kanunda meslek ayırt etmeksizin bu kimseler “gazeteci” olarak nitelendirildiklerinden yazımızın bazı yerlerinde bu kişiler için gazeteci tabiri kullanılmıştır.
Basın İş Kanunu’nun 6. maddesinde; “Meslekte en az beş yıl çalışmış olan gazetecilere kıdem hakkı tanınır.” denilmiştir. Buradaki kıdem hakkından anlaşılması gereken gazetecinin kıdem tazminatıdır. O halde Basın İş Kanunu’na tabi işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesinin ön şartı; meslekte en az beş yıl çalışmış olmasıdır. Bu beş yıllık süre işçinin çalıştığı iş yerinde tamamlaması gereken süre değil mesleğe ilk giriş tarihinden itibaren hesaplanacak süredir. Bu şartı sağlayan işçinin iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde, işçiye çalıştığı süre dikkate alınarak kıdem tazminatı ödemesi yapılmalıdır.
Mevzuatımızda İş Kanunu’na tabi olan işçilere ödenecek olan kıdem tazminatı için tavan sınırı getirilmiştir. Buna göre işçinin maaşı ne olursa olsun tavan sınırının üzerinde kıdem tazminatı verilmeyebilmektedir. Fakat Basın İş Kanunu’na tabi olan işçilere kıdem tazminatı için herhangi bir tavan sınırlaması getirilmemiştir. O halde gazetecinin aldığı ücret tavan sınırın üstünde dahi olsa bu ücret üzerinden kıdem tazminatı alabilecektir.
İşverenle arasındaki iş ilişkisi aralıksız olarak beş yıl sürmüş olan gazetecinin işine son verilmesi için üç ay önceden fesih bildiriminde bulunması gerekmektedir. Gazeteci iş yerinde beş seneden az çalışmış ise; bu süre bir aydır. İş sözleşmesini gazeteci sonlandırmak istiyorsa; en az bir ay önce işverene yazılı bildirimde bulunmak mecburiyetindedir.
Bu sürelerin gazeteci ile imzalanacak iş sözleşmesi ile arttırılması mümkündür. Yani sözleşmede; beş yıllık kıdem olan gazetecinin iş akdinin beş ay önceden bildirilmek suretiyle sonlandırılabileceği kararlaştırılabilir.
Bu sureler verilmeksizin iş sözleşmesinin sonlandırılması isteniyorsa, bu sürelere karşılık gelen aylık ücreti ödenerek derhal fesih gerçekleştirilebilir. Yani söz gelimi beş yıldan fazla kıdemi olan işçinin iş akdi önceden bildirilmeksizin, derhal sonlandırılmak isteniyorsa üç aylık ücreti kadar ücretin ihbar tazminatı olarak gazeteciye ödenmesi gerekmektedir.
Gazetecilerin iş sözleşmelerinin haksız veya geçersiz bir nedenle sonlandırılması istenilmediğinden gazeteciler iş güvencesine tabi kılınmıştır. Fakat Basın İş Kanununda gazetecilerin iş güvencesine ilişkin özel hükümler yer almamaktadır. Kanunda doğrudan İş Kanununa gönderme yaparak İş Kanununun 18, 19, 20, 21 ve 29 uncu maddesi hükümlerinin kıyas yoluyla uygulanacağı düzenlenmiştir. Buna göre; gazeteciler hukuka aykırı şekilde işten çıkartılamayacak, çıkartılması halinde de İşe İade Davası açabilecektir. Gazetecinin haksız veya usulsüz olarak işten çıkartıldığının tespit edilmesi halinde, işe iadesine karar verilecek ve gazeteci belirli bir miktar tazminat alabilecektir.
Oldukça teferruatlı bir konu olan iş güvencesine ilişkin detaylı bilgi için “İş Güvencesi ve İşçiye Sağladığı Haklar” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.
Basın İş Kanunu’nun 14. maddesine göre; Gazetecinin ücreti, her ay peşin olarak ödenir. Yani gazeteci çalışmadan evvel aylık ücreti ödenmelidir. İlave ücretlerin ve sigorta primlerinin ödenmesi de mecburidir. Basın İş Kanunu’nun ilk halinde; aylık ücret, ilave ücret ve ikramiyenin gününde ödenmemesi durumunda bu alacaklara ilişkin günlük yüzde beş faiz işletileceği hükme bağlanmıştı. Fakat Anayasa Mahkemesi’nin 25.12.2019 tarihli kararı ile her gün ödenmeyen ücretin yüzde beşi kadar faiz işletileceğine ilişkin hüküm yürürlükten kaldırılmıştır.
Gazetecilerin günlük çalışma süresi sekiz saattir. Gazetecinin günlük fazla mesaisinin üç saati geçemeyeceği de hükme bağlanmıştır. Hemen belirtmek gerekir ki; gazeteci günlük sekiz saatin üzerinde mesai yaparsa bunun karşılığında; saatlik ücretinin bir buçuk katı kadar fazla saatler çalışma ücreti almalıdır. Yine gazetecinin ulusal bayram ve genel tatil günlerinde, hafta tatilinde çalışması halinde bu çalışmalar fazla saatlerde çalışma olarak değerlendirilir. Bu durumda da gazeteciye çalıştığı süre karşılığı olarak bir buçuk katı kadar ücret ödenmelidir.
Kanunda gazeteciye fazla saatlerde çalışma ücretinin karşılığını ödemeyen işveren bakımından idari para cezası öngörülmüştür. Hükme göre; işveren gazeteciye hak etmiş olduğu fazla çalışma karşılığını ödemezse yahut bir buçuk katından az öderse; ödemediği miktarın beş katı idari para cezası verilir. Fazla mesai ücreti hakkına ilişkin davalar hakkında detaylı bilgi almak “Fazla Mesai Ücreti” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Basın İş Kanununda gazetecilerin yıllık izin süreleri de diğer işçilerden farklı olarak düzenlenmiştir. Buna göre; günlük yayın yapan bir işyerinde çalışan gazetecinin, en az bir yıl çalışmış olması şartıyla yılda dört hafta yıllık izin hakkı vardır. Gazeteci bu sürede dört haftalık tam ücretini almaya da hak kazanmaktadır. Günlük yayın yapan bir işyerinde çalışan gazetecinin meslekteki kıdemi on yıldan fazla ise, altı haftalık yıllık izin hakkı vardır.
Günlük yayın yapmayan iş yerinde çalışan gazeteciler ise; her altı aylık çalışma süresi için iki haftalık yıllık izin hakkına sahiptir. Hemen belirtmek gerekir ki; gazeteci yıllık izin hakkından feragat edemez. Yıllık Ücretli izin hakkına ilişkin davalar hakkında detaylı bilgi almak “Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve Süreleri” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Gazeteciye her altı günlük fiili çalışmasına karşılık bir günlük hafta tatili verilmesi gerekmektedir. Gazeteci devamlı olarak gece çalışması gerçekleştiriyorsa hafta tatili iki gün olarak belirlenmiştir. Örneğin; gece muhabirlerinin haftalık izin hakkı iki gündür. Gazeteci haftalık iznini kullanamazsa bunun karşılığı; fazla saatlerde çalışma ücreti olarak ödenmelidir. Haftalık izin hakkına ilişkin davalar hakkında detaylı bilgi almak için “Hafta Tatili ve Hafta Tatili Ücreti” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Diğer meslek gruplarından farklı olarak gazetecilere yasal bir ikramiye hakkı da tanınmıştır. Buna göre; gazeteciler her yılsonunda işverenin sağladığı karın emeklerine düşen karşılığı olarak asgari bir aylık maaşını ikramiye olarak alacaktır. İşveren tarafından yasal ikramiyenin ödenmemesi halinde, gazeteci dava yolu ile bu hakkı talep edebilecektir.
Gazetecinin vefat etmesi halinde eşi veya çocukları, bunlar yoksa geçimini gazeteci üzerinden sağlayan aile üyeleri; işverenden ölüm tazminatı talep edilebilecektir. Ölüm tazminatı, gazetecinin vefat ettiği tarihte işten ayrılmış olsaydı hak edeceği kıdem tazminatı kadardır. Ayrıca hemen belirtmek gerekir ki; bu tazminat gazetecinin bir aylık ücretinin üç katından az olamayacaktır. Yani söz gelimi gazeteci o iş yerinde iki yıllık kıdeme sahipse ölüm tazminatı olarak iki yıllık kıdeme karşılık gelen kıdem tazminatı değil, maaşının üç katı ölüm tazminatı ödemesi yapılacaktır.
Değerli müvekkillerimiz,
Dünya genelinde yaşanan Koronovirüs (Covid-19) salgını riski nedeniyle, hukuki soru ve sorunlarınız için mobil ve online iletişim kanallarımızı kullanmanızı öneririz.
KİŞİSEL VERİLERİN İŞLENMESİ HAKKINDA
“AYDINLATMA METNİ”
İnternet sitemizi kullanmanız dolayısıyla, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) başta olmak üzere yürürlükteki mevzuat kapsamında birtakım verilerinizin toplanması, saklanması, işlenmesi, aktarılması ve KVKK kapsamına dahil başkaca işlemlerin detayı ve amacı hakkında, veri sorumlusu olarak sizleri bilgilendirmek isteriz.
Genel Bilgiler
İlgili mevzuata göre, “kişisel veri” kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgidir. “Özel nitelikli kişisel veri” ise kişilerin ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, kılık ve kıyafeti, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileri ile biyometrik ve genetik verileridir. İşbu Aydınlatma Metninde, özel ve/veya genel nitelikli olma ayrımı yapılmaksızın, her neviden veri için “Kişisel Veri” ifadesi kullanılacak olup durumun gereğine göre özel nitelikli kişisel verilerin de bu ifade kapsamına dahil edilebileceğini belirtmek isteriz. Keza, internet sitemizi kullanırken size daha efektif hizmet sağlayabilmek adına çerezler, web işaretçileri ve benzeri uygulamaları da kullanabilmekteyiz. Çerez kullanımının durdurulmasını tarayıcı ayarlarınızı değiştirerek her zaman sağlayabilirsiniz. Çerez kullanımının durdurulması, internet sitemizdeki bazı fonksiyonların kullanımını sınırlandırabilecektir.
Kişisel veriler toplandıktan sonra silme, yok etme ya da anonim hale getirme işlemlerine kadar olan süreçte gerçekleştirilen elde etme, kaydetme, depolama, muhafaza etme, değiştirme, yeniden düzenleme, açıklama, aktarılma, sınıflandırılma ya da kullanılmasını engelleme ve sair kapsamda veriler üzerinden gerçekleştirilen her türlü işlem ise KVKK kapsamında “kişisel verilerin işlenmesi“ olarak değerlendirilmektedir.
Kişisel veri veya özel nitelikli kişisel veri tanımına uygun bilgilerinizi Kulaçoğlu Hukuk Bürosu (Veri Sorumlusu) olarak bizimle paylaşmanız durumunda, onay kutucuğunu işaretleyerek bu verilerinizin işlenmesi için açık rıza verdiğinizi belirtmek isteriz.
Kişisel Verilerin Toplanması ve Hukuki Sebepleri
İnternet sitemizi kullanırken birtakım kişisel verilerinizi, Veri Sorumlusu sıfatımız ile bizimle paylaşmanızı talep edebilmekteyiz. İşbu kişisel verileriniz fiziksel olarak sözlü veya yazılı şekilde toplanabileceği gibi, elektronik ortamda da toplanabilir. Keza, kişisel verileriniz, Veri Sorumlusu sıfatıyla doğrudan tarafımızca toplanabileceği gibi, Veri Sorumlusu adına veri işleyen gerçek veya tüzel kişiler tarafından veya ifa ettiğimiz iş ve hizmetin bir gereği olarak destek aldığımız ulusal/uluslararası kişi ve kuruluşlar ile diğer 3.kişiler tarafından, sayılanlarla sınırlı olmamak üzere, internet sitemiz, blog mesajları, iletişim formları, iş/staj ve sair başvuru formları, bilgi formları, video konferans ve/veya online hukuki danışmanlık hizmeti esnasında kaydedilebilen ses ve/veya video kayıtları, telefon görüşmesi ve/veya telekonferans esnasında kaydedilebilen ses kayıtları, kısa mesajlar, WhatsApp, sosyal medya vs kanallarıyla gerçekleştirilenler başta olmak üzere her türlü iletişim kanalları aracılığı ile toplanabilmektedir. Bu verileriniz elektronik ya da internet tabanlı araçlar ve sair vasıtalar kullanılarak otomatik yöntemlerle elde edilebildiği gibi, tarafımıza sunduğunuz formlar, sözleşmeler, bildirimler, adli veya idari merci kararları gibi yöntemlerle de elde edilebilmektedir.
Kişisel Verilerin İşlenme Amacı ve Aktarımı
Kişisel verileriniz, yürürlükteki ilgili mevzuat uyarınca, hukuka, iyi niyet ve dürüstlük kurallarına uygun, doğru ve güncel olarak, belirli, açık ve meşru amaçlarla ve bu amaçlarla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olarak işlenmekte olup ilgili mevzuatta öngörülen ve işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar muhafaza edilmektedir.
KVKK uyarınca, Veri Sorumlusu olarak bizimle paylaşmış olduğunuz kişisel verileriniz, yerine getirmekte olduğumuz her türlü hizmet ve faaliyet amaçlarımız ile gerektiğinde işe/staja alım süreçleriyle bağlantılı ve ölçülü olarak söz konusu hizmetlerden faydalanmanız, hak ve menfaatlerinizin korunması ve sair amaçlar ile KVKK ve yasal düzenlemelere uygun olarak işlenebilecek, hizmetlerimiz kapsamında ve ilgili mevzuata uygun olarak UYAP sistemi başta olmak üzere, adli, idari vb. kurumlara ve/veya yetkili kıldıkları kişi ya da merciler ile somut olayın şartlarına göre yurtdışında olup olmamasından bağımsız olarak ilgili üçüncü kişi ve kurumlara aktarılabilecek ve ilgili mevzuatta belirlenen süreler boyunca saklanıp gerekli işlemlere tabi tutulabilecektir.
Ağ Sunucusu Veri Günlüğü
İnternet sitemize giriş yapmanızın kaçınılmaz bir sonucu olarak, veri günlüğü olarak tanımlanan ve aşağıda listelenmiş olan verileriniz, ağ tarayıcınız tarafından internet sunucumuza otomatik olarak aktarılmakta ve onayınız aranmaksızın veri günlüğü kayıtlarına kaydedilmektedir:
Veri günlüğü internet sitemizin sizin için daha kullanışlı hale getirilebilmesi amacıyla istatistiki bilgi sağlamak için kullanılmakta olup, takiben derhal silinir.
Kişisel Verilerin Güvenliğinin Sağlanması İçin Alınan Tedbirler
6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanun’un ilgili maddesine uygun olarak, kişisel veri güvenliğinizin sağlanması için hukuka aykırı olarak işlenmelerini ve erişilmelerini önlemek ve muhafazalarının sağlamak amacıyla gerekli teknik ve idari tedbirler Veri Sorumlusu olarak tarafımızca alınmaktadır.
Veri Sahibinin Hakları
Kişisel veri sahipleri KVKK uyarınca aşağıda yer alan haklara sahiptir:
Yukarıda belirtilen hakların kullanımıyla veya genel olarak Aydınlatma Metnimizle alakalı daha detaylı bilgi talepleriniz için “İletişim” sayfamızdan ulaşılabileceğiniz “İletişim Formu” aracılığıyla veya ıslak imzalı olarak “Esentepe Mah. Eser İş Merkezi B Blok Kat:8 No:63 Şişli/İstanbul/Türkiye” adresine ulaştırmanız ya da info@kulacoglu.av.tr e-posta adresine konu kısmında “Kişisel Veri Bilgi Talebi” ifadesi ile iletebilirsiniz.
Kişisel veri sahipleri olarak, haklarınıza ilişkin taleplerinizi Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na yukarıdaki şekillerde iletmeniz durumunda talebiniz, niteliğine göre en kısa sürede sonuçlandıracaktır. İlgili işlemin ayrıca bir maliyet gerektirmesi durumunda, Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nca belirlenen tarifedeki ücret, Kulaçoğlu Hukuk Bürosu olarak tarafınızdan tahsil edilecektir.