Başka Bir Devletin Vatandaşlığı Kazanılarak Vatandaşlıktan Çıkmak Mümkün mü?

Vatandaşlıktan çıkma, vatandaşlığın yetkili makam kararı ile kaybı yollarından biridir. Bu bağlamda, 1997 tarihli Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’nin vatandaşlıkla ilgili ilkelerin yer aldığı 4. maddesinde;

“Hiç kimse keyfî olarak vatandaşlığından mahrum edilemez.”

denilerek, kişinin vatandaşlığı kaybetmesi hallerinin keyfilikten uzak olması gerektiği belirtilmiştir. Aynı sözleşmenin 7. maddesinde ise vatandaşlığın kaybı için haklı olabilecek sebepler sayılmış olup, bunlar dışındaki kayıp sebeplerinin keyfi olacağı ve taraf ülkelerin bu sözleşmede belirtilenler dışında başka bir nedenle vatandaşlığın kaybına ilişkin hükümleri iç hukuklarına koyamayacakları belirtilmiştir. Daha açık ifade edilecek olursa, Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi’nin ilgili 7. maddesinde;

“Taraf Devlet kendi iç hukukunda aşağıdaki istisnaî haller dışında kanunen ya da Taraf Devletin kararıyla vatandaşlığın kaybı hakkında hükümler koyamaz: 
a. başka bir vatandaşlığın gönüllü olarak kazanılması
…”

denilerek, başka bir vatandaşlığın gönüllü olarak kazanılmasının vatandaşlığın kaybı sebeplerinden biri olabileceği düzenlenmiştir. Keza, Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 25-27. maddeleri arasında da vatandaşlıktan çıkmanın şartları, çıkma belgeleri ve çıkma işleminin geçerliliği ile sonuçları düzenlenmiştir.

Vatandaşlıktan Çıkmanın Şartları

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 25. maddesinde Türk vatandaşlığından çıkmanın şartları düzenlenmiş olup aşağıda belirteceğimiz şartları sağlayan kişilere Bakanlıkça çıkma izni veya çıkma belgesi verilebilir. Türk vatandaşlığından çıkmanın şartları şunlardır:

• Ergin ve ayırt etme gücüne sahip olmak
  • Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmış olmak veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtiler bulunmak
  • Herhangi bir suç veya askerlik hizmeti nedeniyle aranan kişilerden olmamak
  • Hakkında herhangi bir mali ve cezai tahdit bulunmamak.

Belirtilen bu şartlar kümülatif olup, vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişinin belirtilen bütün şartları birlikte taşıması gerekmektedir. Kişinin vatandaşlıktan çıkma yolu ile vatandaşlığı kaybetmesi mümkün olmakla birlikte bunun için vatandaşlıktan çıkmak isteyen kişinin yabancı bir devletin vatandaşlığını kazanmış olması veya kazanacağına ilişkin inandırıcı belirtilerin olması gerekmektedir.

Türk Vatandaşlığından Çıkma Belgeleri

Başka bir devletin vatandaşlığını kazanarak Türk vatandaşlığından çıkmak isteyenlere verilecek belgeler, kişilerin durumuna göre farklılık gösterecek şekilde Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 26. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili maddeye göre;

Yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanmak üzere Türk vatandaşlığından çıkmak için izin isteyenlerden talepleri uygun görülenlere Bakanlıkça, “Türk vatandaşlığından çıkma izin belgesi”; 

verilen izin sonucunda veya önceden yabancı bir devlet vatandaşlığını kazandığını belgeleyenlere ise “Türk vatandaşlığından çıkma belgesi” verilir.

Vatandaşlıktan Çıkma İzin Belgesinin Geçerlilik Süresi

Çıkma izin belgesi, karar tarihinden itibaren iki yıl geçerlidir. İzin belgesini alanlar bu süre içinde Türkiye’de ikamet edilen yer valiliğine, yurt dışında ise dış temsilciliklere yabancı devlet vatandaşlığını kazandıklarına dair bilgi ve belgeleri vermek zorundadır. 

Süresi içinde yabancı devlet vatandaşlığının kazanılamaması durumunda

çıkma izin belgesi geçersiz hale gelir.

Türk Vatandaşlığından Çıkmanın Geçerliliği ve Sonuçları

Yabancı bir devlet vatandaşlığının kazanılması sebebi ile Türk vatandaşlığından çıkmak isteyen kişilerin çıkma işleminin geçerliliği için gerekli olan şartlar ile çıkma işleminin sonuçları Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 27. maddesinin 1. fıkrasında düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre;

“Çıkma belgesinin, Türk vatandaşlığından çıkmak isteyen ilgiliye imza karşılığı teslimi ile Türk vatandaşlığı kaybedilir. Türk vatandaşlığını kaybeden kişilerin nüfus aile kütüklerindeki kayıtları kapatılır ve ilgili şahıslar, kayıp tarihinden itibaren yabancı muamelesine tabi tutulurlar.”

Türk Vatandaşlığından Çıkan Kişinin Eşinin ve Çocuklarının Durumu

Türk vatandaşlığından çıkan kişi evli ise eşinin ve çocukları var ise çocuklarının vatandaşlık durumlarının ne olacağı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 27. maddesinin 2. fıkrasında düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre;

“Eşlerden birinin çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetmesi, diğer eşin vatandaşlığına tesir etmeyecektir. Bununla birlikte Türk vatandaşlığını kaybeden kişi ana ya da baba ise; vatandaşlıktan çıkan ebeveynin talebinin bulunması ve diğer ebeveynin de muvafakat etmesi halinde çocukları da kendileri ile birlikte Türk vatandaşlığını kaybederler. Diğer eşin muvafakat vermemesi halinde ortak çocukların vatandaşlık durumları hakim kararına göre belirlenir. Şayet vatandaşlığın kaybı, çocukları vatansız kılacak ise belirtilen hususlar uygulanmayacak ve çocukların Türk vatandaşlığından çıkmasına izin verilmeyecektir.”

Sonuç Olarak

Vatandaşlıktan çıkma, vatandaşlığın yetkili makam kararı ile kaybının bir yolu olup kişinin belirtilen şartları sağlamış olması mutlak bir vatandaşlıktan çıkma hakkı sağlamamaktadır. Zira yukarıda belirtildiği üzere belirtilen şartları taşıyan kişi çıkma izni için ilgili kuruma başvuru yapar ve Bakanlığın izin vermesi halinde Türk vatandaşlığından çıkabilir. Bakanlık izin vermek zorunda olmamakla birlikte idare olarak tesis ettiği idari işlemde keyfilikten uzak davranmak zorunda olacağından hukuka aykırı bir durum olmaması halinde başvuran kişiye vatandaşlıktan çıkma izni verilebilecektir.

Yukarıda belirtildiği üzere yabancı bir devletin vatandaşlığının kazanılması veya kazanılacağına dair inandırıcı belirtiler bulunması halinde kişi Türk vatandaşlığından çıkma izni isteyerek vatandaşlıktan çıkabilir. Kişinin evli olması halinde vatandaşlıktan çıkması eşine ve çocuklarına etki etmeyecektir. Ancak kişinin talebi ve diğer ebeveynin muvafakati halinde, çocuklar vatansız kalmayacaklar ise onlar için de çıkma izni verilebilecektir.

Türk vatandaşlığından çıkmak isteyen kişinin taşıması gereken şartların, yapılması gereken işlemlerin ve genel olarak çıkma izni ile Türk vatandaşlığının kaybedilmesi hususu ile etki ve sonuçlarının daha detaylı olarak incelendiği makalemize buradan Çıkma İzni ile Türk Vatandaşlığının Kaybedilmesi ulaşabilirsiniz.