Belediye Encümen Kararına İtiraz ve İptal Davası

Belediye, Türk idari teşkilatı içerisindeki yerel yönetimlerden biri olup nüfusu 5.000 ve üzeri olan yerleşim birimlerinde belediye kurulabileceği kanunda düzenlenmiştir. İl ve ilçe merkezlerinde ise belediye tüzel kişiliğinin kurulması mecburidir. Belediye encümeni de “belediye” kamu tüzel kişiliğinin yönetim organı olarak birçok işlem tesis etmektedir. Bu işlemler, idari işlem olup yargısal denetimine tabidir. Dolayısıyla belediye encümeni kararlarının iptali istemiyle idari yargıda dava açılması mümkündür. 

Yazı İçeriği
1. Belediye Encümeni
2. Belediye Encümen Kararlarına İtiraz
3. Belediye Encümen Kararlarına Karşı İptal Davası
4. Belediye Encümen Kararlarına Karşı İptal Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
5. Belediye Encümen Kararlarına Karşı İptal Davasında Zamanaşımı
6. Belediye Encümen Kararlarının İptal Nedenleri 

Belediye encümeninin, oldukça çeşitli konularda karar verme yetkisi bulunmaktadır. Bu sebeple öncelikle verilen kararın hangi konuda olduğunun tespit edilmesi ve ona göre dava sürecinin yürütülmesi gerekmektedir. Nitekim “İdari İşlemlere İtiraz ve İptal Davası” yazımızda detaylıca izah edildiği üzere, idarenin bu işlemlerine karşı da yargı yolu açıktır. 

1. Belediye Encümeni

Belediye encümeni; kanunda öngörülen cezaların uygulanmasını sağlayan, belediye meclisine görüş bildirme yetkisini haiz ve hiyerarşik olarak belediye yönetiminden sonra gelen en yetkili ikinci yönetim organıdır. Dolayısıyla belediye encümenlerinin hem yürütme hem de danışma organı olduğunu söylemek mümkündür. 
Belediye encümeninin görev ve yetkileri, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 34. maddesinde şu şekilde sayılmıştır:

“Belediye encümeninin görev ve yetkileri şunlardır: 
a) Stratejik plân ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip belediye meclisine görüş bildirmek. 
b) Yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili kamulaştırma kararlarını almak ve uygulamak. 
c) Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek. 
d) Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak. 
e) Kanunlarda öngörülen cezaları vermek. 
f) Vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava konusu olan belediye uyuşmazlıklarının anlaşma ile tasfiyesine karar vermek. 
g) Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek. 
h) Umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek. 
i) Diğer kanunlarda belediye encümenine verilen görevleri yerine getirmek.”

Belediye encümeni tarafından verilen kararlar, kesin ve yürütülebilir idari işlemler olup ilgililer hakkında hukuki sonuç doğurmaktadır. Bu sebeple encümen kararlarına karşı itiraz yoluna başvurulması mümkün olduğu gibi, ilgili idari işlemin iptali talebiyle dava da açılabilir. 

2. Belediye Encümen Kararlarına İtiraz

Belediye encümen kararlarının; idari makam tarafından, kamu hizmetinin yürütülmesi amacıyla ve kamu gücü kullanılarak tek yanlı iradeyle yapılan işlem olmaları sebebiyle idari işlem oldukları tartışmasızdır.  Dolayısıyla belediye encümeni tarafından tesis edilen işlemlere karşı, dava yoluna başvurulmadan önce, İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK)’nun 11. maddesi uyarınca idareye başvurularak itiraz edilmesi mümkündür. İşlemi yapan makama değil bir üst makama itiraz edilmesi gerekmekte olup itirazın konusu edilen husus, kararın kaldırılması, değiştirilmesi veya geri alınması olabilir.  
İdareye başvuru, karar aleyhine dava açılması için zorunlu bir şart değildir. Ancak bu başvuru, hem dava açma süresini durdurmakta hem de olumlu sonuç vermesi halinde uyuşmazlığın daha hızlı ve pratik bir şekilde çözülmesini sağlamaktadır. 

3. Belediye Encümen Kararlarına Karşı İptal Davası

Yukarıda da açıklandığı üzere, belediye encümeni kararları da birer idari işlem niteliğini haizdir. Dolayısıyla belediye encümeni tarafından verilen kararlar hakkında, işbu kararların yetki, şekil, sebep, konu, maksat unsurlarından biri veya birkaçı yönünden hukuka aykırı olduğundan bahisle, dava açılabilmektedir. Açılacak dava, idari yargı nezdinde görülen “iptal davası” olacaktır.
Önemle belirtmek gerekir ki, encümen kararlarının uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların ortaya çıkması ihtimali mevcutsa, açılacak iptal davalarında yürütmenin durdurulması talep edilebilir. “Yürütmenin Durdurulması Kararı Nedir?” başlıklı yazımızda detaylıca izah ettiğimiz üzere, mahkemece yürütmenin durdurulması kararı verilebilmesi için bazı şartların varlığı aranır.

4. Belediye Encümen Kararlarına Karşı İptal Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Belediye encümeni tarafından verilen kararın iptali istemi ile açılacak dava, idari yargının görev alanındadır. Bu nedenle iptal davası açacak kişiler, idare mahkemelerine başvurmaları gerekmektedir. 
Kanundaki özel haller saklı kalmak üzere, genel yetkili mahkeme, kararı veren belediye encümeninin bulunduğu yer mahkemesidir. Ancak örneğin; verilen karar, bir taşınmaza ilişkinse iptal davasının, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde açılması gerekmektedir. 

5. Belediye Encümen Kararlarına Karşı İptal Davasında Zamanaşımı

Belediye encümeni tarafından verilen kararlara karşı açılacak davaların, İYUK madde 7 hükmü gereği kararının tebliğinden itibaren altmış gün içinde açılması gerekmektedir. Bu süre hak düşürücü süre niteliğinde olduğundan süre geçtikten sonra ilgilinin dava açma hakkı ortadan kalkmaktadır. 
Ancak iptal davası açılmadan önce, belediye encümen kararına karşı itiraz edilmişse ve bu başvuruya altmış gün içinde cevap verilmemişse istek reddedilmiş sayılacaktır. Bu tarihten itibaren 60 günlük dava açma süresi içinde idari yargıda iptal davası açılabilir.
Diğer ihtimalde idareye itirazda bulunulmuş ve idare talebi reddetmiş olabilir. Bu halde de, ret kararının tebliğinden itibaren altmış gün içinde iptal davası açılabilir.

6. Belediye Encümen Kararlarının İptal Nedenleri 

Belediye Kanunu uyarınca belediye encümeninin görevlerinden birisi de kanunlarda öngörülen cezaları vermektir. Örneğin; yapıda, ruhsat ve projesine aykırı inşai faaliyet yapan yapı sahiplerine 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca idari para cezası verilmesi, belediye encümeninin idari bir işlemi olup iptal davasına konu edilebilmektedir. Konuyla ilişkin “İskân Ruhsatı Verilmesi Talebinin Reddi Kararına İtiraz ve Dava Yolu”  ve “Yapı Ruhsatı Verilmesi Talebinin Reddi Kararına İtiraz ve Dava Yolu” yazılarımızı inceleyebilirsiniz.
Yine örnek olarak, İmar Kanunu madde 18 uyarınca yapılacak parselasyon işleminin kabulüne de belediye encümeni tarafından karar verilmektedir. Bu konuya ilişkin detaylı bilgiye de “İmar Kanunu Madde 18 Uygulaması ve İptal Davaları” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz. Nitekim parselasyon uygulaması, doğrudan kişilerin mülkiyet hakkını ilgilendirdiğinden, bu noktada birçok uyuşmazlık doğmaktadır.
Danıştay 6. Dairesi’nin 21.11.2016 tarih ve 2015/9906 Esas ve 2016/7478 Karar sayılı ilamında da parselasyon uygulaması ile mülkiyet hakkına ölçüsüz müdahalede bulunulduğundan bahisle belediye encümen kararının iptaline karar verilmiştir:

“Dava, mülkiyeti Hazineye ait, taşınmazların bulunduğu ve dereden ihdas edilen alanda parselasyon yapılmasına dair Belediye Encümeninin kararının iptali istemiyle açılmıştır. Parselasyon işleminin dayanağı olan uygulama imar planının plan notları gereğince davacı hazineye ait parsellerin müstakil parsel olarak bulunduğu yerde korunması mümkün iken, başka parsellere hisseli olarak dağıtımı yapılarak, dağıtım ilke ve esaslarına uyulmadığı gerekçesiyle davaya konu encümen kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.”

Ek olarak Belediye encümeni, yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili kamulaştırma kararlarını alır ve bu kararları uygulamak ile de görevlidir. Bu noktada da birçok uyuşmazlık gündeme gelebilmektedir. Bu konuya ilişkin detaylı bilgiye de “Kamulaştırma Kararının İptali” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.