Covid-19 ve İşverenin İşçiyi Koruma Yükümlülüğü

Korona Virüs ve İşverenin İşçiyi Koruma Yükümlülüğü
Ülkemizde de hızla yayılmaya başlayan coronavirüs (COVID-19) salgınının iş hukuku kapsamında gündeme getirdiği en önemli konuların başında, işverenin işçiyi koruma yükümlülüğü gelmektedir. Gerek İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda gerekse Türk Borçlar Kanunu’nda bu yükümlülüğe ilişkin ayrıntılı düzenlemeler yer almakta olup tarafımızca işbu düzenlemelerin değerlendirilmesinde fayda görülmüştür.

İŞVERENİN İŞÇİNİN SAĞLIĞINI KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN KAPSAMI NEDİR ?
İş sözleşmesinin imzalanması ve işçi ile işveren arasında iş ilişkisinin kurulması ile birlikte tarafların çeşitli hak ve yükümlülükleri de doğmaktadır. Bu kapsamda işverenin yükümlülüklerinden birisi de işçinin sağlığını ve güvenliğini koruma yükümlülüğüdür. İşverenin bu yükümlülüğü İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda detaylı bir şekilde düzenlenmiştir. Buna göre;

İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; mesleki risklerin önlenmesini, eğitim ve bilgi verilmesi dahil her türlü tedbirin alınmasını, organizasyonun yapılmasını gerekli araç ve gereçlerin temin edilmesini, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesini ve mevcut durumun iyileştirilmesini sağlamak zorundadır. 

Ayrıca işyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izlemek, denetlemek ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlamak da yine işverenin yükümlülüğündedir.

İŞVEREN, İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAPSAMINDA ALMIŞ OLDUĞU ÖNLEMLERİN MALİYETİNİ ÇALIŞANLARA YANSITABİLİR Mİ?
İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 4. maddesinde açık bir şekilde; işverenin alınmış olan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamayacağı ifade edilmiştir. 

CİDDİ VE YAKIN TEHLİKE HALİNDE İŞÇİLERİN ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKI VAR MIDIR?
Hukukumuzda; ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalınması halinde işçilere, çalışmaktan kaçınma hakkı tanınmıştır. Buna göre; ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan çalışanlar işyerindeki Sağlık Kurulu’na, Sağlık Kurulu’nun bulunmadığı işyerlerinde ise işverene başvurarak tehlike halinin tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına karar verilmesini talep edebilirler.

Sağlık kurulu veya işverenin talep doğrultusunda karar vermesi halinde çalışanlar, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilirler. Yani ciddi ve yakın bir tehlike halinde işçilerin çalışmaktan kaçınma hakkı bulunmakta olup coronavirüs salgınının da ciddi ve yakın bir tehlike olduğu hususunda herhangi bir şüphe yoktur. Dolayısıyla işçilerin coronavirüs salgını sebebiyle işverenden gerekli önlemleri almasını talep etmesi ve alınmaması halinde, işbu önlemler alınana kadar çalışmaktan kaçınma hakkı bulunmaktadır. 

Ayrıca ciddi ve yakın tehlikenin önlenemez olduğu durumlarda çalışanlar, herhangi bir usule uymaksızın derhal tehlikeli bölgeyi terk edebilirler. Çalışanların bu hareketlerinden dolayı haklarının kısıtlanması ise mümkün değildir.

ÇALIŞMAKTAN KAÇINMA HAKKINI KULLANAN İŞÇİYE ÜCRETİ ÖDENİR Mİ?
Kanunda; çalışanların çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmesinden doğan diğer hakları saklıdır, denilerek çalışmaktan kaçınma hakkını kullanan işçilere ücretinin ödenmeye devam edileceği hüküm altına alınmıştır. Hükümde ayrıca işçilerin ücretin yanı sıra diğer tüm haklarının da aynen devam ettiği belirtilmiştir.

İŞVERENİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KAPSAMINDA GEREKLİ ÖNLEMLERİ ALMAMASININ YAPTIRIMI NEDİR?
İşverenin iş sağlığı ve güvenliği kapsamında gerekli önlemleri almamasının yaptırımı da İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda düzenlenmiştir. Buna göre; işverenin iş sağlığı ve güvenliği kapsamında alması gereken önlemleri almaması ve yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde; kendisine idari para cezası verilir. Ayrıca işverenin bu yükümlülüğe aykırı davranması halinde; genel hukuk hükümleri çerçevesinde, hukuki ve cezai sorumluluğunun da gündeme gelebileceğinin ifade edilmesi gerekmektedir.