Anonim Şirketlerde Genel Kurul Kararlarının İptali

Genel Kurul, ticaret hukukunun karmaşık ve kendine özgü yapısı içinde şirket tüzel kişiliğinin karar organı olup, alınan kararlar, kanunda sayılı sebeplerle iptal edilebilir. Bu sebepler; kanuna, esas sözleşmeye ve dürüstlük kuralına aykırılıktır. Kanuna aykırı bir genel kurul kararının iptali talebi pay sahipleri, yönetim kurulu yahut yönetim kurulu üyelerinden her biri tarafından ileri sürülebilir. Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren üç ay içinde, şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesi nezdinde iptal davası açılabilir.  İptal davasının açıldığı ve duruşma günü yönetim kurulu tarafından Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edilir ve varsa şirketin internet sitesinde yayınlanır. Genel Kurul kararının iptaline ilişkin kötü niyetle dava açılmışsa, bu kimseler şirketin uğradığı zararlardan müteselsilen sorumlu olacaktır.

Yazı İçeriği
1. Anonim Şirketlerde Genel Kurul
2. Anonim Şirket Genel Kurul Kararlarının İptali Sebepleri
    2.1. Kanuna Aykırılık
    2.2. Esas Sözleşme Hükümlerine Aykırılık
    2.3. Dürüstlük Kuralına Aykırılık
3. Anonim Şirket Genel Kurul Kararlarının İptalini Kimler İsteyebilir?
    3.1. Pay Sahipleri
    3.2. Yönetim Kurulu
    3.3. Yönetim Kurulu Üyelerinden Her Biri
4. İptal Davası Açma Süresi
5. Anonim Şirket Genel Kurul Kararlarının İptalinde Görevli ve Yetkili Mahkeme
6. İptal Davasının İlan ve Tescili
7. Genel Kurul Kararının İptali Davasında Davacıdan Teminat İstenilmesi
8. İptal Davasında Yargılama Usulü
9. Kötü Niyetle Açılan İptal Davası
10. Mahkemenin İptal Hükmünün Etkisi

Bu makalede, Türk Ticaret Kanunu kapsamında şirket Genel Kurul kararlarının iptali sebepleri, Yargı kararları ışığında incelenecektir. 

1. Anonim Şirketlerde Genel Kurul

Anonim Şirketlere ilişkin kurallar, Türk Ticaret Kanunu’nun 4. Kısmında düzenlenmiş olup, bu kısmın 4. Bölümü Anonim Şirket Genel Kurulu’nu düzenlemektedir. Anonim şirketteki pay sahiplerinin şirkete dair haklarını kullandığı Genel Kurul, kanunda ve şirket esas sözleşmesinde açıkça öngörülen hallerde karar alır. Kanun kapsamındaki kimi görev ve yetkileri devredilmez olan Genel Kurul, (TTK 408/2) olağan ve olağanüstü toplanabilir. Genel Kurul’un toplanması, gündemi, çağrı usulü, toplantı ve karar yeter sayısı kanunda kapsamlı ve detaylı bir incelemeye tabi tutulmuştur.

2. Anonim Şirket Genel Kurul Kararlarının İptali Sebepleri

Türk Ticaret Kanunu’nun 445. maddesi ile genel kurul kararlarının iptal sebepleri düzenlenmiştir.

“446 ncı maddede belirtilen kişiler, kanun veya esas sözleşme hükümlerine ve özellikle dürüstlük kuralına aykırı olan genel kurul kararları aleyhine, karar tarihinden itibaren üç ay içinde, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde iptal davası açabilirler.”

Buna göre; kanuna, esas sözleşmeye veya dürüstlük kuralına aykırı olan genel kurul kararlarının iptali talebiyle dava açılabilecektir.

2.1. Kanuna Aykırılık

Kanuna aykırı olarak alınan genel kurul kararlarının iptali istenebilir. Örneğin; genel kurul kararının sonucuna etkili olabilecek oranda oy hakkı dikkate alınmaksızın alınan kararlar iptal edilebilir.

2.2. Esas Sözleşme Hükümlerine Aykırılık

Esas sözleşmeye aykırı olarak alınan kararlar da iptale tabidir. Bu şekilde iptalin temel şartı geçerli bir sözleşme olması ve bu sözleşmenin kanun hükmünü aynen ihtiva etmemesidir. Aksi durumda kanun ile aynı hükmü içeren sözleşmeye aykırı kararın esas sözleşmeye aykırılık nedeniyle değil kanuna aykırılık nedeniyle iptali talep edilebilir.

2.3. Dürüstlük Kuralına Aykırılık

Anonim şirket genel kurulu kararlarının TBK m.2’ de işaret edildiği üzere dürüstlük kuralına uygun olarak alınması gerekir. Aksi halin hâkim tarafından tespit edilmesi durumunda bu karar iptal edilebilecektir. Örneğin; şirket düzenli olarak kar elde etmesine rağmen karın dağıtılmamasına ilişkin verilen genel kurul kararının dürüstlük kuralına aykırılık nedeniyle iptal edileceği hükme bağlanmıştır.

3. Anonim Şirket Genel Kurul Kararlarının İptalini Kimler İsteyebilir?

Anonim şirkette Genel Kurul kararlarının iptali talebiyle mahkemeye başvurabilecek kişiler, kanunda sınırlı olarak sayılmıştır. Bunlar; Pay sahipleri, yönetim kurulu, yönetim kurulu üyelerinden her biridir.

3.1. Pay Sahipleri

• Toplantıda hazır bulunanlardan karara olumsuz oy veren pay sahipleri, bu muhalefetini tutanağa geçirmek koşuluyla davacı sıfatını haiz olabilir.

• Toplantıda hazır olup olmadığına bakılmaksızın, olumsuz oy kullansın ya da kullanmasın pay sahipleri aşağıdaki hallerde kararın iptali için dava açabileceklerdir.

Genel Kurul için usulüne uygun çağrı yapılmamış yahut gündem gereği gibi ilan edilmemişse ve bu durumlar karara etkili olmuşsa pay sahipleri iptal davası açabilir.

Yine Genel kurula katılma yetkisi olmayan kişiler veya temsilcileri toplantıya katılıp oy kullanmışsa, bu durumda alınan karar karşı da iptal talebinde bulunulabilir.  

Genel kurula katılmasına ve oy kullanmasına haksız olarak izin verilmediğini ve bu durumun kararın alınmasında etkili olduğunu ileri süren pay sahipleri, iptal talebinde bulunabilir.

3.2. Yönetim Kurulu

Bilindiği üzere yönetim kurulu, anonim şirketin zorunlu organlarındandır. Bu nedenle yukarıda sayılana nedenlerle genel kurul kararının iptali talep edilecekse dava, Yönetim Kurulu tarafından açılabilir.

3.3. Yönetim Kurulu Üyelerinden Her Biri

Kararların yerine getirilmesi, kişisel sorumluluğuna sebep olacaksa yönetim kurulu üyelerinden her biri, kararın iptalini talep edebilir. Uygulamada genellikle yönetim kurulu üyelerinin ibra edilmemesi kararlarına karşı iptal davası açılmaktadır. Ancak belirtmek gerekir ki yönetim kurulu üyesine karşı sorumluluk davası açılmışsa, genel kurul kararının iptali davası reddedilecektir. Zira hâlihazırda sorumluluk davasında ibra edilmeme kararı değerlendirilecektir.

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2015/10277 E. , 2016/5229 K. sayılı 06.05.2015 tarihli ilamı:

“Dava, davalı anonim şirketin yönetim kurulu üyesi olan davacı hakkında 25.04.2013 tarihli genel kurul toplantısında alınan kararların hükümsüzlüğüne ve faaliyet raporu, bilanço, gelir tablosu ve denetçi raporunun kabulüne dair 3. madde ile ibra edilmemesine dair 4. maddenin iptali istemine ilişkindir. …. Mahkemece, öncelikle davacı hakkında genel kurulda alınan ibra edilmeme kararına dayanılarak alınmış bir sorumluluk davası açılması kararı ile açılmış bir sorumluluk davası bulunup bulunmadığının araştırılması gerekmektedir. Davacı hakkında açılmış bir sorumluluk davasının mevcut olduğunun belirlenmesi halinde, davacı hakkında verilen ibra edilmeme kararının açılmış sorumluluk davasında değerlendirilecek olması karşısında, davacının bu davayı açmakta hukuki yararı bulunmadığının kabulü ile davanın reddi gerekir.”

4. İptal Davası Açma Süresi

Anonim Şirket Genel kurul kararları aleyhine, karar tarihinden itibaren üç ay içinde iptal davası açılması gerekir. Bu süre hak düşürücü süre olup, hâkim tarafından resen dikkate alınacaktır. Üç aylık bu süre mutlak emredici hüküm niteliğinde olduğundan esas sözleşme ile değiştirilmesi mümkün değildir.

5. Anonim Şirket Genel Kurul Kararlarının İptalinde Görevli ve Yetkili Mahkeme

Anonim Şirket Genel Kurul kararlarının iptali için, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesi görevli ve yetkilidir. 

6. İptal Davasının İlan ve Tescili

Genel Kurul kararı aleyhine iptal davası açıldığında, Yönetim Kurulu, davanın açıldığını ve duruşma gününü usulüne uygun olarak ilan eder ve şirketin internet sitesine koyar. Mahkemece, yapılacak yargılama neticesinde Genel Kurul kararının iptaline kara verilebilir. Bu durumda Yönetim Kurulu, kesinleşen bu kararın bir suretini derhâl ticaret siciline tescil ettirmek ve internet sitesine koymakla yükümlüdür. 

7. Genel Kurul Kararının İptali Davasında Davacıdan Teminat İstenilmesi

Şirketin olası zararlarına karşı mahkemece, şirketin istemi üzerine, davacıların teminat göstermesine karar verebilir. Teminatın nitelik ve miktarı, mahkemece belirlenecektir. İptal davası yönetim kurulu tarafından açılmışsa teminat gösterilmesine gerek yoktur. Fakat yönetim kurulu üyelerinden veya pay sahiplerinden biri tarafından açılmışsa şirketin teminat gösterilmesi talebi üzerine mahkeme bu yönde karar verebilecektir. Teminat yatırılmasına karar verilmesine rağmen verilen sürede yatırılmaz ise dava usulden reddedilir.

8. İptal Davasında Yargılama Usulü

Genel Kurul kararının iptaline ilişkin dava, basit yargılama usulüne tabi olup, davaya bakan mahkeme, yönetim kurulu üyelerinin görüşünü aldıktan sonra, dava konusu kararın yürütülmesinin geri bırakılmasına karar verebilir. 

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 2013/12418 E. 2013/16148 K. sayılı 19.09.2013 tarihli ilamı:

“Anılan tutanak, müdür S.D. ‘un ibra edilmemesi, müdürlükten azli, A.K.O. ‘ın müdür olarak seçilmesi, şirket müdürünün değiştirilmesinde ağırlaştırılmış nisap öngören şirket ana sözleşmesinin 10. maddesi değiştirilmesine dair kararları içermektedir. 6102 Sayılı TTK’nın 449. maddesinde genel kurul kararı aleyhine iptal veya butlan davası açıldığı takdirde, mahkemenin, yönetim kurulu üyelerinin görüşünü aldıktan sonra, davaya konu kararın yürütülmesinin geri bırakılmasına karar verebileceği düzenlenmiştir. İhtiyati tedbir istemine konu olağanüstü genel kurulun icra edilişi, katılanların oy nisabı ve dosyaya sunulan belgeler itibariyle HMK’nın 389 vd. ve TTK’nın 449. maddelerinde düzenlenen ihtiyati tedbir koşulları oluştuğu halde talebin reddine karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir…”

9. Kötü Niyetle Açılan İptal Davası

Türk Ticaret Kanunu 451. maddesi uyarınca, kötü niyetle iptal davası ikame eden kimseler anonim şirketin uğradığı zararlardan müteselsilen sorumlu olacaktır. Bu hususta öncelikle iptal davasının reddi ve kötü niyetle dava açıldığının tespiti gerekmektedir. Davacılar sırf ortaklığın zararına hareket edebileceği gibi kişisel birtakım çıkarları uğruna yıldırma gayesiyle iptal davası da açabileceklerdir. Bu durumun önlenebilmesi adına TTK m. 451 hükmü getirilmiştir.

10. Mahkemenin İptal Hükmünün Etkisi

Genel Kurul kararlarının iptaline ilişkin mahkeme kararı, kesinleşmesiyle birlikte, tüm pay sahipleri hakkında hüküm ifade eder. İptal kararı geçmişe yönelik sonuç doğurmaktadır.