İmam Nikâhlı Eşin Manevi Tazminat Hakkı
İmam nikahlı eşin manevi tazminat istemi konusu hukukumuzda da son derece tartışmalı bir halde bulunuyor ve Yargıtay’ın konuyla ilgili içtihadı çelişkiler gösteriyor olsa da; Yargıtay tarafından verilmiş emsal nitelikte kararlar çerçevesinde, böyle bir hakkın varlığından olduğundan bahsetmek mümkün olabilmektedir.
1- Türk Medeni Kanun’u Kapsamında Evlenme
Türk Medeni Kanunu’nun “Aile Hukuku” başlıklı ikinci kitabının evlilik hukuku isimli birinci kısmının evliliğin genel hükümleri başlıklı üçüncü bölümü içerisinde yer alan 185. maddesinin ilk fıkrası şu şekildedir:
“Evlenmeyle eşler arasında evlilik birliği kurulmuş olur.”
Madde hükmünden de açık bir şekilde görülebildiği üzere, kanunlarımız çerçevesinde hüküm doğurması öngörülmüş bulunan evlilik türü, yalnız ve yalnızca resmi nikâh olarak ifade edilmekte olan evlenme biçimidir. Medeni kanunumuz geleneksel evlilik olarak da ifade edilmekte olan “imam nikâhına” etki tanımamış; tek yasal ve geçerli evlenme türü olarak “resmi nikâhı” belirlemiştir. Ancak, belirtilmelidir ki, bu durum uygulamada birtakım olumsuzluklara yol açmakta ve yalnızca imam nikâhı yoluyla evlenmiş bulunan kişilerin haklarının belirlenmesinde, kanunlarımız bu tür evliliği düzenlemediğinden, sıkıntılar ve mağduriyetler yaşanmaktadır.
2- İmam Nikâhlı Eşin Manevi Tazminat Hakkı
Yukarıda da ifade edildiği üzere, Türk Medeni Kanunu’na göre geçerli bir evlilik birliği resmi nikâhla mümkündür. Resmi nikâh olmadan evlilik mümkün olmadığı için boşanma da söz konusu olamayacaktır. Resmi nikâhlı olmayan eş ayrılma ya da terk etme durumunda boşanma ve boşanmanın feri taleplerinden yararlanamayacaktır. Ancak evlilik birliğinin kurulması tarafların ortak yaşam iradelerinden doğmaktaysa, resmi nikâhın bulunmaması halinde de tarafa bazı talepleri ileri sürme hakkı doğabilecektir.
Buna göre, imam nikâhı kavramı kanunlarımız çerçevesinde herhangi bir biçimde düzenlenmiş olmadığından; imam nikâhlı eşin sahip olduğu manevi tazminat hakkına dair de hukukumuzda açık bir hüküm bulunmayıp, bu hakkın varlığı sonucuna, Yargıtay’ın bu yöndeki içtihadı vasıtasıyla ulaşılmaktadır. Ancak her ne kadar aşağıdaki örnekler, imam nikahlı eşin manevi tazminat isteminin varlığını destekler nitelikte olsa da belirtmek gerekir ki, bu konudaki Yargıtay içtihatları değişiklik göstermekte ve son derece tartışmalı olabilmektedir.
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2001/4849 Esas, 2001/8843 Karar sayı ve 01.10.2001 tarihli kararı çerçevesinde, imam nikâhlı eşin resmi nikâh yapmaya yanaşmaması halinin davacı eşin “sosyal kişilik değerlerine” bir saldırı teşkil etmekte olduğuna ve dolayısıyla söz konusu durumun bir manevi tazminat istemine zemin oluşturabileceğine karar vermekle, imam nikâhlı eşin manevi tazminat hakkının varlığını içtihat etmiş bulunmaktadır.
Yine, Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2015/6000 Esas, 2016/5100 Karar sayı ve 14.04.2016 tarihli kararında da, davacının, davalı tarafından evlenme vaadi ile kandırıldığı ve bunun etkisi altında gerek fiziksel gerek ruhsal anlamda zarara uğratıldığı, bundan elem ve üzüntü duyduğunun kabul edilmesi ve davacının hukuka aykırı olan eyleminden dolayı bozulan manevi dengesinin eski hale dönüşmesi, duygusal olarak tatmin edilmesi, zarar verenin de bir daha böyle bir eylemde bulunmaktan alıkonulması amacıyla uygun bir manevi tazminata hükmedilmesi gerektiği yönünde karar verilmiştir.
Böylelikle, bir kişinin ileride resmi nikah kıyılacağı vaadiyle dini nikaha ikna edilmesi ancak vaat edilen resmi nikahın kıyılmaması halinde, imam nikahlı eşin manevi olarak zarar gördüğü kabul edilmektedir.
Ayrıca Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, vermiş bulunduğu 1997/4-690 Esas, 1997/893 Karar sayılı ve 05.11.1997 tarihli kararda Yargıtay 4. Hukuk Dairesi’nce bir başka dosyada verilmiş bulunan ve imam nikahlı eşe manevi tazminat hakkı tanınamayacağını öngören kararı bozmuş ve bu hakkın davacı tarafa sağlanması gerektiği yönünde hüküm kurmuştur.
Görüldüğü üzere, her ne kadar imam nikahlı eşin manevi tazminat istemi konusu hukukumuzda da son derece tartışmalı bir halde bulunuyor ve Yargıtay’ın konuyla ilgili içtihadı çelişkiler gösteriyor olsa da; yukarıda zikredilmiş bulunan içtihat örnekleri çerçevesinde böyle bir hakkın hukukumuzda imam nikahlı eşe tanınmakta olduğundan bahsetmenin mümkün olduğu kanısına varmak gerekmektedir.
Aile Hukuku Hakkında Sıkça Sorulan Sorulara Göz At
Merhaba mesajıma cevap vermenizi rica ediyorum ben üç yıllık imam nikahlı evliyim eşim eski eşi ile üç buçuk yıllık çekişmeli davalıklar en son karar çıktı boşanma gerçekleşti ama bu seferde istinaf mahkemesine gitti dosya benim sorum eşim vefat durumunda benim herhangi bir hak sahibi olabiliyor muyum eşimin de 4 çocuğu var mal varlığımız da davalardan dolayı da başkaların adına tşk ederim iyi geceler
Miras bırakanın mirasından pay alabilmek için yasal veya atanmış mirasçı olmak gerekmektedir. Yasal mirasçılar miras bırakanın çocukları, eşi, anne ve babası, kardeşleri, büyükanne ve büyükbabaları ile onların çocuklarıdır.
Nikahsız eş yasada belirtilmiş olan yasal mirasçılardan değildir. Bu sebeple nikahsız eş yasal mirasçı olamaz. Nikahsız eşin mirasçı olabilmesi için vasiyetname yoluyla veya ölüme bağlı bir tasarrufla kendisine miras bırakılması gerekmektedir.
Türk Medeni Kanunu’nun 181. Maddesinde boşanan eşlerin birbirine mirasçı olamayacağı düzenlenmiş maddenin 2. Fıkrasında ise boşanma davası devam ederken eşlerden birinin ölmesi durumunda mirasçılarının davaya devam ederek diğer eşin kusurunun ispatlanması durumunda eşin mirasçı olamayacağı hüküm altına alınmıştır. Yani sizin olayınızda boşanma davası henüz kesinleşmediği için eğer imam nikahlı eşiniz olduğunu söylediğiniz kişi boşanma davası kesinleşmeden vefat ederse onun mirasçıları davaya devam edebilir. Ancak bu dava sonunda boşanmada imam nikahlı eşiniz kusurlu bulunursanız resmi nikahlı eşi mirasçı olabilir.
Özellikle belirtmek isteriz ki, soru ve yorumlarınıza vermiş olduğumuz cevaplar, kişisel hukuki yorum ve bilgilendirme niteliğinde olup, hak kaybına uğramamanız açısından, detaylı bilgi için avukat bir meslektaşımıza müracaat etmenizi tavsiye ederiz.
Merhabalar benim ablamın üç çocuğu var ve imam nikahlı resmi nikahı yok. Çocukların ikisi okul çağında 12,10 yaşlarında en küçüğü ise 4-5 yaşında. Ablam her ne kadar diretse de eşi olacak kişi resmi nikah yapmadı ve şimdi de çocukları vermeyip ablamı boşadığını söylüyor. Ablam da haliyle çocuklarım olmadan olmaz diyor. Biz dava açmayı düşünüyoruz bildiğim kadarıyla çocuklar anneye verilecek imam nikahlı olduğu için ancak tazminat alabilir miyiz sizce? Bu konuda fikir beyanınıza ihtiyacım var o doğrultuda hareket edeceğim. Çok teşekkürler bilgileriniz için.
Türk Hukukunda tazminat, maddi tazminat ve manevi tazminat olarak ikiye ayrılmaktadır. Maddi tazminat oluşan maddi zararın karşılığı iken manevi tazminat zarara uğrayanın kişilik haklarına saldırı durumunda oluşan elemin karşılığı olarak kabul edilmektedir.
Bahsettiğiniz olayda resmi bir evlenme sözkonusu olmadığı için boşanma durumunda kanunda düzenlenen tazminat gündeme gelemeyecektir. Fakat Yargıtay kararlarında evlenme vaadinde bulunan kişinin evlenmemesi durumunda, vaadine uymayan kişinin manevi tazminat ödemesi gerektğini belirtmiştir.
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2016/7057E., 2018/4216K. ve 16.05.2018 tarihli kararında;
“Dosya kapsamına göre, davacı ve davalının imam nikahı ile bir araya geldikleri, bu birliktelikten bir çocuklarının olduğu, davalının bir engeli bulunmadığı halde resmi nikah yapmaya yanaşmadığı ve dava dışı bir bayanla evlendiği hususları sabittir. Tüm bu olgular birlikte ele alındığında davacının, davalı tarafından evlenme vaadi ile kandırıldığı ve bunun etkisi altında gerek fiziksel gerek ruhsal anlamda zarara uğratıldığı ve bundan elem ve üzüntü duyduğunun kabul edilmesi ve davacının hukuka aykırı olan bu eylemden dolayı bozulan manevi dengesinin eski haline dönüşmesi, duygusal olarak tatmin edilmesi, zarar verenin de bir daha böyle bir eylemde bulunmaktan alıkonulması amacıyla uygun bir manevi tazminata hükmedilmesi gereklidir.”
Şeklinde hüküm kurarak evlilik vaadinde bulunan kişinin haklı bir neden olmaksızın evlenmemesi durumunda vaatte bulunulanın duyduğu elem ve üzüntünün karşılığı olarak manevi tazmint ödemesi gerektiği belirtilmiştir. Şu durumda açacağınız olası bir tazminat davası durumunda lehinize manevi tazminata hükmedilmesi oldukça olasıdır.
Bunun yanında çocukların velayetinin verildiği kişinin talep edeceği iştirak nafakası bir tazminat olmamakla birlikte, çocukların eğitim ve bakım giderleri için tazminattan bağımsız olarak talep edilebilir.
Özellikle belirtmek isteriz ki, soru ve yorumlarınıza vermiş olduğumuz cevaplar, kişisel hukuki yorum ve bilgilendirme niteliğinde olup, hak kaybına uğramamanız açısından, detaylı bilgi için avukat bir meslektaşımıza müracaat etmenizi tavsiye ederiz.
Imam nikahli erkek aldığı dairelerin tapusunu arabaların ruhsatını imam nikahli eşinin üstüne yaptığı halde ve babasinin bakur aylığını aldığı halde hakkı olan dairelerini arabasını alabilirmi ve devlete ceza odeyebilirmi bakır aylığı almaktan
Sorunuzun ilk kısmı anlaşılabildiği kadarıyla; imam nikahlı bir kişinin eşine bazı bağışlamalarda bulunması durumunda bunların geri alınıp alınamayacağıdır.
Hukukta bir kişinin iradesi bağışlama yönünde ise ve bu işlem yasal geçerlilik şekillerine uygun olarak tesis edilmişse kural olarak bu işlemin geri alınabilmesi mümkün değildir. Aile hukukundan kaynaklanan eşlerin mal rejimine ilişkin düzenlemeler ve miras hukukundan kaynaklanan düzenlemeler ise bunun istisnasını oluşturmaktadır.
Fakat bağışlayanın bağışlama iradesi hata, aldatma veya korkutma nedenleriyle sakat durumda ise ortada geçerli bir irade olmayacağı için bir hukuki işlemim geri alınması Türk Borçlar Kanunu ilgili hükümleri gereğince mümkün olacaktır.
Bununla birlikte kanun bazı durumlarda bağışlayana bağışlananı geri alma imkanı tanımaktadır. Buna göre;
“Bağışlamanın geri alınması
MADDE 295- Bağışlayan, aşağıdaki durumlardan biri gerçekleşmişse, elden bağışlamayı veya yerine getirdiği bağışlama sözünü geri alabilir ve bağışlananın istem tarihindeki zenginleşmesi ölçüsünde, bağışlama konusunun geri verilmesini isteyebilir:
1. Bağışlanan, bağışlayana veya yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse.
2.Bağışlanan, bağışlayana veya onun ailesinden bir kimseye karşı kanundan doğan yükümlülüklerine önemli ölçüde aykırı davranmışsa.
3. Bağışlanan, yüklemeli bağışlamada haklı bir sebep olmaksızın yüklemeyi yerine getirmemişse.”
Nedenlerinden birinin varlığı halinde bağışlamanın geri alınması mümkündür. Kanun gereği bağışlamanın geri alınması hakkı nedeninin öğrenildiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kullanılmalıdır.
Sorunun ikinci kısmı ise babasının bağkuru sayesinde ölüm aylığı alan çocuğun bu malvarlığı nedeniyle herhangi bir ceza ile karşılaşıp karşılaşmayacağıdır.
Hayatını kaybeden sigortalının çocuklarına ölüm aylığı bağlanabilmesinin şartları yürürlükteki 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda; çocukların cinsiyeti, yaşı, malul olup olmaması, öğrenim durumu ve medeni hali gibi kıstaslara bağlanmıştır. Fakat çocuğun malvarlığı hakkında herhangi bir kısıtlama bulunmadığı için bu konuda herhangi bir ceza uygulanmayacaktır. Durum bu olmakla beraber ölen sigortalının 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu döneminde ölmesi ve ölüm aylığının bu dönem mevzuatına göre bağlanması durumunda şartlar değişebilmektedir.
Özellikle belirtmek isteriz ki, soru ve yorumlarınıza vermiş olduğumuz cevaplar, kişisel hukuki yorum ve bilgilendirme niteliğinde olup, hak kaybına uğramamanız açısından, detaylı bilgi için avukat bir meslektaşımıza müracaat etmenizi tavsiye ederiz.