
Değerli müvekkillerimiz,
Dünya genelinde yaşanan Koronovirüs (Covid-19) salgını riski nedeniyle, hukuki soru ve sorunlarınız için mobil ve online iletişim kanallarımızı kullanmanızı öneririz.
Anayasa’nın 50. maddesinde, kimsenin yaşına, cinsiyetine ve gücüne uymayan işlerde çalıştırılamayacağı, küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanların özel olarak korunacakları hüküm altına alınmıştır. Bununla birlikte 4857 sayılı İş Kanunu’nda işçi seçiminde bazı yaş ve cinsiyet kısıtlamaları ve yasaklar yer almış çocuk, genç ve kadın işçileri korumaya yönelik özel düzenlemeler getirilmiştir.
Yazı İçeriği
1. Yaşa İlişkin Kısıtlamalar
2. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma Saatleri
3. Çalışma Alanına İlişkin Yasaklar
4. Cinsiyet Nedeniyle Getirilen Kısıtlamalar
5. Cezai Yaptırımlar
6. Yaş ve Cinsiyete Dayalı Düzenlemeler Ayrımcılık Yasağının İhlali Midir?
4857 sayılı İş Kanunu’na göre; bir iş sözleşmesinin tarafı olan işçi yalnızca gerçek kişi olabilirken, sözleşmenin diğer tarafı olan işveren ise işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar olabilmektedir. Bir iş ilişkisinin varlığından bahsedilmek içinse tarafların bu hususta anlaşmaları gerekir. Bir sözleşme yapabilmek için sözleşmenin taraflarında bulunması gereken fiil ve hak ehliyetinin, iş sözleşmesi yapılması esnasında da aranacağı kuşkusuzdur.
Kanun koyucu, çocuk ve gençleri korumak amacıyla, çalışma yaşına ilişkin bazı düzenlemeler getirmiştir. 4857 sayılı İş Kanunu madde 71 uyarınca, kural olarak 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaklanmıştır. Ancak 14 yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocukların bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişimlerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalışmalarına müsaade edilmiştir.
“On dört yaşını doldurmamış çocuklar ise bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler.” (İK m. 71/1)
İlgili hüküm uyarınca, 14 yaşını doldurmamış çocukların çalışması, izin şartına bağlanmıştır.
Kanunda ayrıca çocukların çalışma saatlerine ilişkin de düzenleme yapılmıştır.
Zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuz beş saatten; sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalışanların ise günde beş ve haftada otuz saatten fazla olamaz.
Bu süre, on beş yaşını tamamlamış çocuklar için günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir. Okul öncesi çocuklar ile okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir.
Okulun kapalı olduğu dönemlerde ise, çalışma süreleri günde yedi ve haftada otuz beş saatten; sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalışanların ise günde beş ve haftada otuz saatten fazla olamaz. Bu süre, on beş yaşını tamamlamış çocuklar için günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir.
Çocuk ve Genç İşçilerin Çalışma ve Usul Esasları Hakkındaki Yönetmelik’te çocuk ve genç işçilerin çalışabilecekleri veya çalışamayacakları işler sayılmıştır. Temel olarak maden ocakları, kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında yapılacak işler ile sanayiden sayılan işyerlerinin gece çalışmalarında çocuk ve genç işçiler çalıştırılamaz.
Genç işçi, on beş yaşını doldurmuş ancak on sekiz yaşını doldurmamış kişiyi; çocuk işçi; on dört yaşını doldurmuş, on beş yaşını doldurmamış ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış kişiyi ifade etmektedir.
Yer altında ve su altında on sekiz yaşını doldurmamış erkek çocuklarının sanayiye ait gece işlerinde on sekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin çalıştırılmaları yasaklanmıştır. (İK m. 72, 73/1)
Gece dönemi “en geç 20.00’de başlayarak en erken 06.00’ya kadar geçen süre” olarak belirlendiğine göre on sekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin sanayi dışındaki işlerde de gece döneminde çalışmaları yasaktır. (İK m. 69)
Anayasa’nın 50. Maddesine göre kimse cinsiyetine uymayan işlerde çalıştırılamayacağı gibi kadın işçiler de iş gücü ve analık durumları sebebiyle çalışma koşulları bakımından özel düzenlemeler ile mevzuat uyarınca koruma altına alınmışlardır.
İş Kanunu madde 72 uyarınca, çocuk ve genç işçilerde olduğu gibi her yaştaki kadın işçilerin yer ve su altında yapılan tüm işlerde çalışmaları yasaktır.
On sekiz yaşını doldurmuş kadınların gece çalışmalarına ilişkin usul ve esaslar Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları Hakkında Yönetmelik’te ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. İlgili yönetmeliğe göre; kadın çalışanların gece postalarında yedi buçuk saatten fazla çalışmaları yasaktır.
Gece çalışmalarına ilişkin olarak 1475 sayılı Kanunun 69. Maddesinde her yaştaki kadın işçilerin sanayiye ait işlerde gece çalıştırılmalarına ilişkin yasak kadın erkek eşitliği ilkesi gereğince kaldırılarak İK m. 69/3’e;
“Ancak turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmetleri yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yapılabilir.”
Cümlesi eklenmiş, kadın çalışanların ancak yazılı onaylarıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabileceği belirtilmiştir. Ancak kadın işçilerin işe girişlerde ve işin devamı süresince, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu madde 15 uyarınca; sağlık raporu alması ve muayenelerinin altı ayda bir tekrarlanması zorunludur.
İş Kanuna göre; hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde hamile kadın sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılamaz. Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir ve bu izinler yıllık ücretli izin hakkından düşülemez.
Yıllık ücretli izin hakkında detaylı bilgi için “Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve Süreleri” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.
Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları Ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik’e göre; Gebe, yeni doğum yapmış ve emziren işçi günde yedi buçuk saatten fazla çalıştırılamaz. Emziren işçinin doğumu izleyen altı ay boyunca gece çalıştırılması yasaktır.
İş Kanunu cezai yaptırım olarak yalnızca idari para cezalarına yer vermiştir.
İşveren veya işveren vekillerinin para cezası ile karşı karşıya kalmamaları için Kanunda yer alan bu sınırlandırmalar ve çalışma sürelerine ilişkin yasaklara dikkat etmeleri gerekmektedir.
Çocuk, genç veya kadın işçilerin Kanun ve yönetmelikte yasaklanan işlerde çalıştırılmaları neticesinde, telafisi güç veya imkansız zararlar ortaya çıkabilmekte hatta ölümle dahi sonuçlanabilmektedir. Bu gibi durumlarda işveren veya vekilinin kusuru halinde olay, ceza mahkemelerine intikal edecektir.
İş hukukunda ayrımcılık yasağı; işverenin haklı nedenler bulunmaksızın işçiler arasında haksız ayrımda bulunmaması ve keyfi davranışlardan kaçınması yükümlüğünü ifade eder.
Anayasa’nın 10. maddesiyle devlet, kadınlar ve erkekler arasındaki eşitliğin hayata geçmesini sağlamakla yükümlü kılınmıştır. Bu çerçevede devlet olumlu ayırımcılık niteliği taşıyan düzenlemeler getirip, uygulamalara yer verebilecektir ve vermek zorundadır. Ancak işveren açısından bu pozitif ödevler kadını ve çocuğu koruyucu düzenlemelerle sınırlanmıştır.
İş Kanunu madde 5 eşit davranma ilkesini hüküm altına almıştır;
“(1) İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayrım yapılamaz.”
İş Kanununda çocuk ve genç işçiler için diğer işçilerden farklı olarak kısaltılmış iş süreleri getirilmiş ve okula devam eden çocukların iş süreleri ayrıca düzenlenmiştir. Aynı zamanda Kanunda, kadın işçilere özel olarak birtakım haklar ve ayrıcalıklar tanınmış olup yaş ve cinsiyetle alakalı yer alan işbu düzenlemeler, ayrımcılık yasağına aykırılık teşkil etmez. Zira getirilen bu hükümler, kadın ve çocukların çalıştırılabilecekleri işlerde; güvenlik, sağlık, bedensel, zihinsel ve psikolojik gelişmeleri, kişisel yatkınlık ve yetenekleri düşünülerek hazırlanmış ve yapılan bazı düzenlemelerle bu gruplara pozitif ayrıcalıklar tanınmıştır.
Değerli müvekkillerimiz,
Dünya genelinde yaşanan Koronovirüs (Covid-19) salgını riski nedeniyle, hukuki soru ve sorunlarınız için mobil ve online iletişim kanallarımızı kullanmanızı öneririz.
KİŞİSEL VERİLERİN İŞLENMESİ HAKKINDA
“AYDINLATMA METNİ”
İnternet sitemizi kullanmanız dolayısıyla, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) başta olmak üzere yürürlükteki mevzuat kapsamında birtakım verilerinizin toplanması, saklanması, işlenmesi, aktarılması ve KVKK kapsamına dahil başkaca işlemlerin detayı ve amacı hakkında, veri sorumlusu olarak sizleri bilgilendirmek isteriz.
Genel Bilgiler
İlgili mevzuata göre, “kişisel veri” kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgidir. “Özel nitelikli kişisel veri” ise kişilerin ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, kılık ve kıyafeti, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileri ile biyometrik ve genetik verileridir. İşbu Aydınlatma Metninde, özel ve/veya genel nitelikli olma ayrımı yapılmaksızın, her neviden veri için “Kişisel Veri” ifadesi kullanılacak olup durumun gereğine göre özel nitelikli kişisel verilerin de bu ifade kapsamına dahil edilebileceğini belirtmek isteriz. Keza, internet sitemizi kullanırken size daha efektif hizmet sağlayabilmek adına çerezler, web işaretçileri ve benzeri uygulamaları da kullanabilmekteyiz. Çerez kullanımının durdurulmasını tarayıcı ayarlarınızı değiştirerek her zaman sağlayabilirsiniz. Çerez kullanımının durdurulması, internet sitemizdeki bazı fonksiyonların kullanımını sınırlandırabilecektir.
Kişisel veriler toplandıktan sonra silme, yok etme ya da anonim hale getirme işlemlerine kadar olan süreçte gerçekleştirilen elde etme, kaydetme, depolama, muhafaza etme, değiştirme, yeniden düzenleme, açıklama, aktarılma, sınıflandırılma ya da kullanılmasını engelleme ve sair kapsamda veriler üzerinden gerçekleştirilen her türlü işlem ise KVKK kapsamında “kişisel verilerin işlenmesi“ olarak değerlendirilmektedir.
Kişisel veri veya özel nitelikli kişisel veri tanımına uygun bilgilerinizi Kulaçoğlu Hukuk Bürosu (Veri Sorumlusu) olarak bizimle paylaşmanız durumunda, onay kutucuğunu işaretleyerek bu verilerinizin işlenmesi için açık rıza verdiğinizi belirtmek isteriz.
Kişisel Verilerin Toplanması ve Hukuki Sebepleri
İnternet sitemizi kullanırken birtakım kişisel verilerinizi, Veri Sorumlusu sıfatımız ile bizimle paylaşmanızı talep edebilmekteyiz. İşbu kişisel verileriniz fiziksel olarak sözlü veya yazılı şekilde toplanabileceği gibi, elektronik ortamda da toplanabilir. Keza, kişisel verileriniz, Veri Sorumlusu sıfatıyla doğrudan tarafımızca toplanabileceği gibi, Veri Sorumlusu adına veri işleyen gerçek veya tüzel kişiler tarafından veya ifa ettiğimiz iş ve hizmetin bir gereği olarak destek aldığımız ulusal/uluslararası kişi ve kuruluşlar ile diğer 3.kişiler tarafından, sayılanlarla sınırlı olmamak üzere, internet sitemiz, blog mesajları, iletişim formları, iş/staj ve sair başvuru formları, bilgi formları, video konferans ve/veya online hukuki danışmanlık hizmeti esnasında kaydedilebilen ses ve/veya video kayıtları, telefon görüşmesi ve/veya telekonferans esnasında kaydedilebilen ses kayıtları, kısa mesajlar, WhatsApp, sosyal medya vs kanallarıyla gerçekleştirilenler başta olmak üzere her türlü iletişim kanalları aracılığı ile toplanabilmektedir. Bu verileriniz elektronik ya da internet tabanlı araçlar ve sair vasıtalar kullanılarak otomatik yöntemlerle elde edilebildiği gibi, tarafımıza sunduğunuz formlar, sözleşmeler, bildirimler, adli veya idari merci kararları gibi yöntemlerle de elde edilebilmektedir.
Kişisel Verilerin İşlenme Amacı ve Aktarımı
Kişisel verileriniz, yürürlükteki ilgili mevzuat uyarınca, hukuka, iyi niyet ve dürüstlük kurallarına uygun, doğru ve güncel olarak, belirli, açık ve meşru amaçlarla ve bu amaçlarla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olarak işlenmekte olup ilgili mevzuatta öngörülen ve işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar muhafaza edilmektedir.
KVKK uyarınca, Veri Sorumlusu olarak bizimle paylaşmış olduğunuz kişisel verileriniz, yerine getirmekte olduğumuz her türlü hizmet ve faaliyet amaçlarımız ile gerektiğinde işe/staja alım süreçleriyle bağlantılı ve ölçülü olarak söz konusu hizmetlerden faydalanmanız, hak ve menfaatlerinizin korunması ve sair amaçlar ile KVKK ve yasal düzenlemelere uygun olarak işlenebilecek, hizmetlerimiz kapsamında ve ilgili mevzuata uygun olarak UYAP sistemi başta olmak üzere, adli, idari vb. kurumlara ve/veya yetkili kıldıkları kişi ya da merciler ile somut olayın şartlarına göre yurtdışında olup olmamasından bağımsız olarak ilgili üçüncü kişi ve kurumlara aktarılabilecek ve ilgili mevzuatta belirlenen süreler boyunca saklanıp gerekli işlemlere tabi tutulabilecektir.
Ağ Sunucusu Veri Günlüğü
İnternet sitemize giriş yapmanızın kaçınılmaz bir sonucu olarak, veri günlüğü olarak tanımlanan ve aşağıda listelenmiş olan verileriniz, ağ tarayıcınız tarafından internet sunucumuza otomatik olarak aktarılmakta ve onayınız aranmaksızın veri günlüğü kayıtlarına kaydedilmektedir:
Veri günlüğü internet sitemizin sizin için daha kullanışlı hale getirilebilmesi amacıyla istatistiki bilgi sağlamak için kullanılmakta olup, takiben derhal silinir.
Kişisel Verilerin Güvenliğinin Sağlanması İçin Alınan Tedbirler
6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanun’un ilgili maddesine uygun olarak, kişisel veri güvenliğinizin sağlanması için hukuka aykırı olarak işlenmelerini ve erişilmelerini önlemek ve muhafazalarının sağlamak amacıyla gerekli teknik ve idari tedbirler Veri Sorumlusu olarak tarafımızca alınmaktadır.
Veri Sahibinin Hakları
Kişisel veri sahipleri KVKK uyarınca aşağıda yer alan haklara sahiptir:
Yukarıda belirtilen hakların kullanımıyla veya genel olarak Aydınlatma Metnimizle alakalı daha detaylı bilgi talepleriniz için “İletişim” sayfamızdan ulaşılabileceğiniz “İletişim Formu” aracılığıyla veya ıslak imzalı olarak “Esentepe Mah. Eser İş Merkezi B Blok Kat:8 No:63 Şişli/İstanbul/Türkiye” adresine ulaştırmanız ya da info@kulacoglu.av.tr e-posta adresine konu kısmında “Kişisel Veri Bilgi Talebi” ifadesi ile iletebilirsiniz.
Kişisel veri sahipleri olarak, haklarınıza ilişkin taleplerinizi Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na yukarıdaki şekillerde iletmeniz durumunda talebiniz, niteliğine göre en kısa sürede sonuçlandıracaktır. İlgili işlemin ayrıca bir maliyet gerektirmesi durumunda, Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nca belirlenen tarifedeki ücret, Kulaçoğlu Hukuk Bürosu olarak tarafınızdan tahsil edilecektir.