İş Kazası Tazminat Davalarında Zamanaşımı

İŞ KAZASINDAN KAYNAKLI TAZMİNAT DAVALARINDA ZAMANAŞIMI

İş Kazası Nedeniyle İşverene Karşı Hangi Davalar Açılabilir?

Maddi Tazminat Davası
İşçinin, iş kazası sonucu uğradığı maddi zararların karşılanması talebi, TBK madde 49’a göre yapılacaktır. TBK madde 54’ te, maddi zararlar, sınırlı olmamak üzere sayılmış olup, özellikle şunlardır:

1. Tedavi giderleri.
2. Kazanç kaybı.
3. Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
4. Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar.

Destekten Yoksun Kalma Tazminatı
İş kazası sonucunda işçinin ölmesi durumunda, bakmakla yükümlü olduğu kişiler, TBK madde 53’ e göre, uğranılan zararları ve ölen kişinin desteğinden yoksun kalmaları sebebiyle uğradıkları zararları işverenden talep edebilirler. 

1. Cenaze giderleri.
2. Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar.
3. Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.

Manevi Tazminat Davası
İş kazası sebebiyle işçinin maddi bir zarara uğraması durumunda işçi veya ölümü halinde yakınları, TBK madde 56’ daki şartlar mevcutsa, manevi tazminat isteyebilirler. Bu maddede, bedensel bütünlüğü zedelenen kimsenin ve ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde de ölenin yakınlarının manevi tazminat talep edebileceği düzenlenmiştir.

İş Kazasından Kaynaklanan Davalarda Zamanaşımı Süresi Nedir?
İş Kazası Davaları ve Zamanaşımı
İş kazası sonucunda işçinin veya ölümü durumunda yakınlarının işverene karşı açabileceği davalar kaynağını işverenin sözleşmesel yükümlülüklerine aykırı davranmasından almaktadır. Sözleşmesel sorumlukta ise Borçlar Kanunu’nun 146. maddesinde 10 yıllık genel zamanaşımı süresi uygulanmaktadır. Yargıtay’ın yerleşik içtihatları da bu yöndedir. 

Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’ nin, 06.02.2020 tarih, 2019/3544 E. 2020/568 K. Sayılı kararında;

… Türk Borçlar Kanunu’nun 146. maddesinde benzer bir düzenleme ile “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak on yıllık zamanaşımına tabidir.” hükmü yer almaktadır.

Kanun koyucu hem mülga Borçlar Kanunu’nun 125. maddesi hem de Türk Borçlar Kanunu’nun 146. maddesi ile alacak haklarının tabi olacağı genel zamanaşımı süresini düzenlemiş olup, ancak aksine bir yasal düzenleme olmayan hâllerde on yıllık sürenin uygulanması gerektiği açıktır. İş kazası hâlinde de zamanaşımının süresine yönelik ayrı bir düzenleme bulunmadığından on yıllık zamanaşımı süresi uygulanacaktır…’’

İş kazası hâlinde TBK’ nın 149. (BK 125.) maddesinde belirtilen “on yıllık” zamanaşımı süresinin başlangıç tarihi, kural olarak iş kazasının meydana geldiği tarihtir.  

İşçinin Ölümü Halinde Zamanaşımı Süresi Ne Zaman Başlar?

İş kazası nedeniyle işçinin ölmesi durumunda, koşulların varlığı halinde işçinin yakınlarının, destekten yoksun kalma tazminatı ve manevi tazminat talep edebilecekleri yukarıda ifade edilmiştir. İşçinin kaza sonucu öldüğü tarihte, hak sahiplerinin talep edebileceği tazminat alacağı muaccel hale gelecek ve bu andan itibaren zamanaşımı işlemeye başlayacaktır. 

İş Kazası Nedeniyle Bedensel Zararlar Zaman İçinde Artıyorsa?

İş kazası sonucu ortaya çıkan zarar, kendi özel yapısı içerisinde sonradan değişme eğilimi gösteriyor, kısaca zararı doğuran eylem veya işlemin doğurduğu sonuçlarda (zararın nitelik veya kapsamında) bir değişiklik ortaya çıkıyorsa, artık, “gelişen durum” ve dolayısıyla, gelişen bu durumun zararın nitelik ve kapsamı üzerinde ortaya çıkardığı değişiklikler (zarardaki değişme) mevcuttur. Böyle hâllerde, zamanaşımı süresi, bu gelişen durumun durduğunun veya ortadan kalktığının öğrenilmesiyle birlikte işlemeye başlayacaktır. 

Gelişen durum kavramı, doğan zararın kapsamının zarar gören tarafından, tam olarak öğrenilmesinin herhangi bir nedenle geciktiği (örneğin, buna ilişkin bilirkişi raporunun geç alındığı) durumlara ilişkin olan bir kavram değildir. Gelişen durum, salt zarar doğuran işlem ya da eylemin sonuçlarının gelişmesi ve bu nedenle zarar görenin bu konularda bilgi sahibi olabilmesinin zorunlu olarak bu gelişmenin tamamlanacağı ana kadar gecikmesidir.

Örneğin, iş kazasına uğrayan bir kişinin başlangıçta iş göremezlik oranı, %40 iken 2 sene sonra bu oran % 60 ve nihayet 6 sene sonra da % 75 olmuş olabilir. İşverenin gözetim borcuna aykırı davranışından kaynaklanan ve zararın zaman içinde arttığı iş kazalarında, iş göremezlik oranındaki her artış yeni bir dava nedeni sayılmakta ve iş göremezlik oranındaki her artışla birlikte zamanaşımı, artan kısım için yeniden başlamaktadır. 

Ceza Davasında Daha Uzun Bir Süre Öngörülmüşse?

İş kazası nedeniyle bir ceza davası açılmışsa ve ceza davasının “dava zamanaşımı süresi” daha fazla ise, iş kazası nedeniyle tazminat davasında da ceza davası zamanaşımı süresi uygulanır. Ceza davasının zamanaşımı 10 yıllık zamanaşımı süresinden kısa ise 10 yıllık genel dava zamanaşımı süresi dikkate uygulanır. Yargıtay’ın yerleşmiş içtihatları da bu yöndedir.