Kullanmadığım Yıllık İzinler Yanar Mı?

“Yıllık izin ücretlerinin ödendiğini ispatlama yükü, işverende olup, işveren, işçinin yıllık ücretli izinlerini kullandığını yıllık izin defteri veya benzeri belge ile ispatlamalıdır. Diğer işçilik alacakları gibi yıllık ücretli izin alacağı da zamanaşımına tabi olup, iş akdinin sona ermesinden itibaren beş yıllık zamanaşımına tabidir.”

Yıllık ücretli izin;  bir iş yerinde, işe başladığı günden itibaren en az 1 yıl çalışmış işçilere tanınmış olan kaynağını anayasadan alan bir dinlenme hakkıdır. Bu nedenle, işçinin yıllık izin hakkından feragat etmesi, kullanmaktan vazgeçmesi, ya da yerine çalışması karşılığında ücret alması söz konusu değildir. Yıllık ücretli izin tanıma bakıldığında yıllık ücretli izne hak kazanmanın ilk koşulunun 1 yıllık çalışma süresinin olduğu görülmektedir.

Aynı işveren için 1 yıllık çalışma süresini dolduran işçiler,  kanunda belirtilen sürelerden az olmamak üzere yıllık izne hak kazanacak ve bu dinlenme sırasında işçiler çalışırmış gibi ücrete hak kazanacaklardır. 1 yıllık süre hesabında, deneme süreleri de nazara alınmaktadır. Hafta tatilleri, bayram, genel tatil günleri, doğum öncesi ve sonrası verilen kadın işçiye verilen süreler, evlenme, ölüm hallerinde verilen izinler ve benzeri süreler çalışılmadığı halde bu 1 yıllık süre hesabında çalışılmış gibi sayılacaktır. Mevsimlik işçiler ve kampanyalı işlerde çalışan işçiler ise, bu ücrete ve izine hak kazanamayacaklardır.

Yıllık izne dair ücretin hesabı da İş Kanunu’ nun 57. Maddesinde düzenlenmiş olup, maddeye göre işveren yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye yıllık izin dönemine dair olan ücretini ilgili işçinin izne başlamasından önce peşin veya avans olarak ödemek zorundadır. Bu noktada ücretin izinden evvel ödeneceği hususu önem arz etmektedir. Çünkü kanun koyucu işçinin bu izin halinde iş ve yoğun tempodan uzak olarak mutlak dinlenmesini amaçlamıştır.

Kanunda günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete dayanmayan işçilerin yıllık izin ücretinin, son bir yıllık süre içinde kazandığı ücretin fiili olarak çalıştığı günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalamaya göre belirleneceği hüküm altına alınmıştır.  Son 1 yılda işçinin ücretine zam yapılmış olması halinde çıkacak karmaşayı önlemek adına kanunun getirdiği düzenleme; izin ücreti işçinin izne çıktığı ayın başı ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanması şeklindedir. Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde ise, bu ücret yüzdelerden toplanan para dışında işveren tarafından ödeneceği ifade edilmiştir.

Her ne kadar İş Kanunu’nda yıllık izin hakkı belirlenmiş ise de, genellikle işverenler işçilerin yıllık izin haklarını gereği gibi ya da hiç kullandırmamaktadır. İşten ayrılmayı düşünen işçiler yıllık izinlerinin yanacağını düşünerek, iş akdini sonlandırmadan önce birikmiş yıllık izinlerini kullanmaktadırlar. Oysa ki, iş akdi devam ederken, yıllık izin hakkı yerine ücret ödenmesi mümkün değil ise de, iş akdinin sona ermesi ile, yıllık izin hakkı ücrete dönüşmektedir. Üstelik işçinin iş sözleşmesinin, işçi veya işveren tarafından, haklı veya haksız olarak feshedilmesinin yıllık izin ücretine etkisi bulunmamaktadır. İşçi, iş sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte, yıllık ücretli izin alacağına hak kazanacaktadır.

İşverenler, genellikle iş sözleşmesinin sona ermesini müteakip, yıllık ücretli izin alacağını ödemekten kaçınmakta, uyuşmazlık yargıya taşınmaktadır. Yıllık izin ücretlerinin ödendiğini ispatlama yükü, işverende olup, işveren, işçinin yıllık ücretli izinlerini kullandığını yıllık izin defteri veya benzeri belge ile ispatlamalıdır. Diğer işçilik alacakları gibi yıllık ücretli izin alacağı da zamanaşımına tabi olup, iş akdinin sona ermesinden itibaren beş yıllık zamanaşımına tabidir. Beş yıllık sürenin iş sözleşmesi sona erdikten sonra işlemeye başlayacaktır.