Kamu görevlisinin disiplin suçu oluşturan fiili aynı zamanda, bir suç da oluşturuyorsa ve bu suç nedeniyle ceza muhakemesi yapılmış ve karar verilmişse, kararın disiplin soruşturmasına etkisi, ceza muhakemesinin disiplin soruşturmasından önce veya sonra veya disiplin soruşturması sırasında sonuçlanmış olmasına göre ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Zira idare tarafından devlet memuruna verilen disiplin cezaları ile yargı tarafından verilen cezaların niteliği, amacı, yaptırımları, etkileri ve uygulama şartları birbirinden farklı olduğundan, ceza kovuşturması ile disiplin soruşturmasının birbirinden ayrıştırılması zorunlu olmakla birlikte, birbirlerinden tamamen bağımsız kılınması da çeşitli sorunları gündeme getirmektedir.
- Aynı olaydan dolayı memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması, disiplin kovuşturmasını geciktiremez. Disiplin soruşturmasının sonuçlandırılması için, o memur hakkındaki adli soruşturma sonucu beklenmez.
- Devlet memurunun ceza mevzuatına göre mahkûm olması veya olmaması disiplin cezasının uygulanmasına engel teşkil etmez.
- Disiplin soruşturması kapsamında müşteki ve tüm tanık beyanlarının ayrıca alınması gerekir. Adlî soruşturma kapsamında alınan beyanların dosyaya eklenmesi yeterli değildir. Aksi hâlde verilecek disiplin cezaları idarî yargı tarafından iptal sebebi sayılmaktadır.
- Disiplin soruşturması sürerken verilen ceza mahkemesi kararı disiplin soruşturmasında etkili olacaktır.
CEZA MUHAKEMESİNİN DİSİPLİN SORUŞTURMASINDAN ÖNCE VEYA DİSİPLİN SORUŞTURMASI SIRASINDA SONUÇLANMASI
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 131. Maddesine göre “Memurun ceza kanununa göre mahkum olması veya olmaması halleri, ayrıca disiplin cezasının uygulanmasına engel olamaz.” denilmektedir. Ancak bu ifadeden ceza mahkemesi kararının dikkate alınmayacağı sonucunu çıkarmamak gerekir. Zira idari yargı organları, disiplin cezalarını değerlendirirken, ceza mahkemesi kararını delil olarak dikkate almaktadır.
Konuya ilişkin yargı kararları incelendiğinde;
- Fiilin işlenmediği veya fiilin sanık memur tarafından işlenmediği gerekçesiyle verilen ceza mahkemesi beraat kararlarının bağlayıcı kabul edildiği ve disiplin cezası uygulanmaması gerektiği,
- Memurun, ceza mahkemesinde yapılan yargılamasında mahkum olması halinde, eylemine uyan disiplin cezası ile ayrıca cezalandırılması gerektiği,
- Memurun , ceza mahkemesinde yapılan yargılamasında delil yetersizliği nedeniyle beraat kararı verilmesi halinde; eğer delil yetersizliği fiilin işlenip işlenmediğine veya fiilin memur tarafından işlenip işlenmediğine ilişkin ise disiplinin cezasının uygulanmaması gerektiği, suçun diğer unsurlarına ilişkin ise memurun eylemine uyan disiplin cezasının uygulanması gerektiği,
- Memurun, ceza mahkemesinde yapılan yargılamasında cezalandırma için gerekli suç unsurlarının oluşmadığı gerekçesiyle beraat kararı verildiği takdirde, memurun eylemine uyan disiplin cezasının uygulanması gerektiği,
- Memurun, ceza mahkemesinde yapılan yargılamasında, hukuka uygun gerekçelerle beraat kararı verilmesi halinde, hukuka uygunluk nedenleri tüm hukuk düzeni bakımından geçerli olduğu için, disiplin cezasının uygulanmaması gerektiği,
- Memurun, ceza mahkemesinde yapılan yargılamasında iddia konusu fiilin TCK’na göre suç teşkil etmediği gerekçesiyle beraat kararı verilmesi halinde, fiilin işlendiği ve disiplin hukuku açısından disiplin suçu teşkil ettiği belirlendiği takdirde, memurun eylemine uyan disiplin cezasının uygulanması gerektiği, sonucuna varılabilir.
CEZA MUHAKEMESİNİN DİSİPLİN SORUŞTURMASINDAN SONRA SONUÇLANMASI
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 131. Maddesi uyarınca, ilgili hakkında ceza kovuşturması devam ederken, disiplin soruşturması yapılması ve ceza verilmesi mümkün olmakla birlikte, ceza kovuşturması sonucu verilecek karar disiplin cezasını etkileyeceği için hukuki sorunlar yaratabilmektedir. Zira 127. ve 131. maddede belirtildiği üzere aynı olaydan dolayı memur hakkında ceza mahkemesinde kovuşturmaya başlanmış olması, disiplin kovuşturmasını geciktiremez.
Ceza kovuşturması devam etmekte iken, disiplin soruşturması sonunda disiplin cezası verilmemesi durumunda, ceza mahkemesinde yargılamanın uzun sürmesi nedeniyle 127. Maddede belirtilen 2 yıllık zamanaşımı süresinin geçmesi ve ceza verme yetkisinin zamanaşımına uğraması ihtimali ortaya çıkmaktadır. Disiplin cezası verilmesi halinde ise, ceza kovuşturması sonucu fiilin işlenmediği veya fiilin sanık memur tarafından işlenmediğinin karara bağlanması halinde, verilen disiplin cezasına ilişkin idari işlemin idari yargıya konu olması ve iptali söz konusu olabilmektedir.
