Açıktan Atama Talebinin Reddine İtiraz ve İptal Davası

Memurluktan çıkarılma cezası alanların geçmişte yaptıkları memurluk görevlerine dönmek veya kendi isteğiyle ayrılanların tekrar devlet memuru olmak için yaptıkları başvuru, memurluğa dönme (göreve dönme) talebidir. Keza, T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre emekli olan kişilerin de herhangi bir kurumda memur olmak için yaptıkları başvurular, göreve dönme talebi olarak değerlendirilir. Geçmiş zamanda memur olup başvuru tarihi itibariyle memuriyeti bulunmayan kişilerin, devlet memurluğuna tekrar alınması, “açıktan atama” işlemi ile gerçekleştirilir. Açıktan atama işleminde, merkezi sınavla yapılan bir merkezi atama yerine idarenin ilanında belirlediği vasıflara sahip kişilerin yaptıkları başvuru neticesinde bir atama yapılır. Bu atamada merkezi atamadan farklı olarak idarenin takdir yetkisi ön plandadır.

Yazı İçeriği
1. Devlet Memurluğundan Kendi İsteği İle Ayrılanların Memurluğa Dönme Talebi
2. Devlet Memurluğundan Emekli Olanların Tekrar Memurluğa (Göreve) Dönme Talebi
3. Memurluktan Çıkarma Cezası Alan Kişilerin Mahkeme Kararı ile Memurluğa (Göreve) Dönmesi
4. Memurluğa (Göreve) Dönme Talebinin Reddi Kararının İptali Davası
5. Memurluğa (Göreve) Dönme Talebinin Reddi Kararının İptali Davasında Zamanaşımı
6. Memurluğa (Göreve) Dönme Talebinin Reddi Kararının İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Memurların yeniden devlet memurluğuna dönme talebi başta 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu olmak üzere mevzuattaki hükümler değerlendirilerek kabul veya reddedilir.  Bahse konu kabul veya ret kararı, esasen idari işlem niteliğinde olduğundan, talebi usulsüz olarak reddedilen memurlar Memurluk Görevine Dönme Talebinin Reddi Kararının İptali Davası açabilirler. 

1. Devlet Memurluğundan Kendi İsteğiyle Ayrılanların Memurluğa (Göreve) Dönme Talebi

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 92. maddesinde yer alan “İki defadan fazla olmamak üzere memurluktan kendi istekleriyle çekilenlerden veya bu Kanun hükümlerine göre çekilmiş sayılanlardan tekrar memurluğa dönmek isteyenler, ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulunmak ve bu sınıfın niteliklerini taşımak şartıyla ayrıldıkları tarihte almakta oldukları aylık derecesine eşit bir derecenin aynı kademesine veya 71 inci madde hükümlerine uyulmak suretiyle diğer bir sınıfta eşit derecedeki kadrolara atanabilirler.” hükmü uyarınca devlet memurluğundan kendi isteği ve iradesi doğrultusunda ayrılan memurların, tekrar başvurarak devlet memurluğuna atabilmesi mümkündür. Ancak yukarıda alıntılanan kanun maddesinde açıkça düzenlendiği üzere bu atamanın yapılması belli şartlara tabidir. Bunlar;

• Memurun kendi isteği ile çekilmesi veya çekilmiş sayılması,
• İki veya daha az sayıda çekilmiş olması,
• Ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulunması,
• Geri dönme başvuru tarihi itibariyle bu sınıfın niteliklerini taşımasıdır.

Bu kişilerden, aday memur iken görevinden ayrılanlar kendi kurumlarına, asil memurluğa atanarak memuriyetten ayrılanlar ise istedikleri takdirde kendi kurumlarına veya başka bir kuruma dilekçeyle başvurabilirler. Çekilen veya çekilmiş sayılan memur açısından bu şartlar sağlanmadığı takdirde yeniden atanma başvuruları reddedilecektir. Şartların sağlaması halinde ise idaren takdir yetkisi olup bu takdir yetkisinin kamu yararına ve hukuka uygun olması gerekmektedir.  “İdari İşlemlere İtiraz ve İptal Davası” yazımızda bahsedildiği üzere, takdir yetkisinin hukuka aykırı kullanılarak göreve dönme talebinin reddi halinde bu karara karşı iptal davası açılabilecektir.

2. Devlet Memurluğundan Emekli Olanların Tekrar Memurluğa Dönme Talebi

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 94. maddesinde yer alan “ T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre emekli olanlardan (5434 sayılı Kanunun 104 üncü maddesine göre emeklilikle ilgili görevlere yeniden atanamayacaklar hariç) sınıfında yazılı nitelikleri taşımakta bulunanlar kanunun 92 nci maddesi hükümlerine göre kurumlarda boş kadro bulunmak şartıyla yeniden memurluğa alınabilirler.” hükmü uyarınca devlet memurluğundan emekli olan memurların başvuru ile devlet memurluğuna atabilmesi mümkündür. Ancak Kanun maddesinde açıkça düzenlendiği üzere bu atamanın yapılması belli şartlara tabidir. Bunlar;

• T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre emekli olunması,
• Ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulunması,
• Geri dönme başvuru tarihi itibariyle bu sınıfın niteliklerini taşımasıdır.

Bu şartları taşıyan memurların başvurusu idare tarafından atamaları gerçekleştirilebilecektir.  Ancak 5335 sayılı Kanun’un 30 maddesi uyarınca herhangi bir sosyal güvenlik kurumundan emeklilik veya yaşlılık aylığı alanlar bu aylıkları kesilmeksizin; genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklarda herhangi bir kadro, pozisyon veya görevde çalıştırılamaz ve görev yapamazlar. Yine aynı maddede emekli aylığı kesilmeden yeniden ataması yapılabilecek meslek gruplarına yer verilmiştir. 
Görüleceği üzere memurluktan emekli olanların tekrar memurluğu atanması için talep ettikleri memurluğun 5335 Sayılı Kanunun 30 maddesinde düzenlenen istisnai memurluklardan olması veya emekli aylığının kesilmesi gerekmektedir.

3. Memurluktan Çıkarma Cezası Alan Kişilerin Mahkeme Kararı ile Memurluğa (Göreve) Dönmesi

Memurluktan çıkarılan, memurluğa alınma şartlarından herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılan veya memurluk sırasında bu şartlardan herhangi birini kaybeden kişinin memurluğu sona erer. Her üç durumda da memurluk idare tarafından gerçekleştirilen bir işlemle sona erdiğinden bu işlemlerin davaya konu edilmesi ve hukuka aykırı olmaları durumunda iptali mümkündür. 
Devlet memurluğundan çıkarma cezasının tanımı ve hangi hallerde verileceği 657 Sayılı kanunun 125. maddesinin E bendinde düzenlenmiştir. “Memurlar Hakkında Verilebilecek Disiplin Cezaları ve İlgili Suçlar” yazımızda detaylandırıldığı üzere, en ağır disiplin cezası, bir daha atanmamak üzere devlet memurluğundan çıkarılma cezasıdır. Ancak “Memura Verilen Disiplin Cezasına İtiraz ve İptal Davası” yazımızda anlatıldığı üzere, memurluktan çıkarma cezasının da dahil olduğu disiplin cezalarının iptal davasına konu edilmesi mümkündür. Yargılama sonucunda disiplin cezasının iptaline karar verilmesi halinde, çıkarma cezasını veren kuruma başvuru yapılarak memuriyete tekrar atama yapılması talep edilebilir.

Memurluğa alınma şartlarından herhangi birini taşımadığı sonradan anlaşılan veya memurluk sırasında bu şartlardan herhangi birini kaybeden kişinin memurluğunun sona erdirilmesi de birer idari işlemdir. Bu işlemlere karşı da, kişinin, memurluk için gereken vasıfları taşıdığı iddiasıyla iptal davası açması mümkündür. Yapılacak yargılama nihayetinde de gerçekten de ilgili idari işlemler hukuka aykırı bulunurlarsa iptal edilirler. Bu durumda memurluğa alınma şartlarından herhangi birini taşımadığı veya memurluk sırasında bu şartlardan herhangi birini kaybettiği iddia edilen kişi memurluğa dönecektir. Uygulamada en sık karşılaşılan durum, memurun güvenlik soruşturması sebebiyle memuriyetine son verilmesi olup konuyla ilgili “Memurun Olumsuz Güvenlik Soruşturmasına İtirazı ve İptal Davası” yazımızı okuyabilirsiniz.

4. Memurluğa (Göreve) Dönme Talebinin Reddi Kararının İptali Davası

Göreve dönme talebine muhatap olan idare, işbu talep karşısında kadro, ihtiyaç ve hizmet gereklerini göz önünde bulundurup, takdir yetkisine dayanarak karar vermektedir. Ancak idarenin bu takdir yetkisi mutlak olmayıp, kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlandırılmaktadır. Bu nedenle idarenin, memurluğa dönme talebi sonrasında tasarruflarının, yargı denetimine tabi olduğu kabul edilmektedir.

Takdire dayalı işlemlerin sebep ve amaç yönünden yargı denetimine tabi olduğu hususu idare hukukunun bilinen ilkelerindendir. İdarenin açıktan atamaya ilişkin takdir yetkisini kadro, ihtiyaç, hizmet gerekleri ve atanma isteyen kişinin kişisel konumu gibi durumlar dikkate alınarak kullanılıp kullanılmadığı yargı mercilerince incelenmelidir. Bu durumda memurluğa dönme talebi karşısında verilen ve talep sahibinin menfaatinin ihlal edilmesine sebep olan ret kararının, hukuka uygunluğunun denetlenmesi açısından, idare mahkemelerinde dava açılabilir. İşbu dava iptal davası olup, idare tarafından gerçekleştirilen idari işlemin özellikle sebep ve amaç bakımından hukuka aykırılığının denetlenmesi sağlanabilir. 

5. Memurluğa (Göreve) Dönme Talebinin Reddi Kararının İptali Davasında Zamanaşımı 

Memurluğa dönme talebinin reddi kararına karşı, ilgilisinin, talebin reddine ilişkin kararın kendisine tebliğini izleyen günden itibaren 60 gün içinde iptal davası açması gerekmektedir.

Talebi reddedilen şahıslar aynı zamanda, haklarının ihlal edilmesi dolayısıyla oluşan zararın tazmini için idareye karşı “İdareye Karşı Açılacak Tazminat (Tam Yargı) Davası” yazımızda açıklandığı üzere tam yargı davasını açabilirler. Tam yargı davasının tek başına açılması mümkün olduğu gibi iptal davasıyla birlikte veyahut iptal davasının karara bağlanması üzerine açılması da mümkündür. Bu koşulda, tam yargı davası, iptal davası kararının tebliği veya memurluğa dönme kararının reddinin icrasından itibaren 60 gün içinde açılabilir.

6. Memurluğa (Göreve) Dönme Talebinin Reddi Kararının İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

İptal ve tam yargı davalarında görevli mahkeme idare mahkemeleri olup, yetkili mahkeme ise, özel bir düzenleme olmamakla birlikte, idari işlemi yapan idari merciin bulunduğu yer mahkemesidir.