Mirasçılık Belgesi Nedir? (Veraset İlamı)

Veraset ilamı olarak da bilinen mirasçılık belgesi; miras bırakanın ölümü sonrasında çıkartılan ve kimlerin hangi oranda mirasçı olduğunu gösteren bir belgedir. Mirasçılık belgesinin çıkartılması, Sulh Hukuk Hâkiminden talep edilebileceği gibi Noterden de istenebilir. Fakat nüfus kayıtlarına muğlaklık olması yahut soy bağının tespitinde netlik olmaması gibi durumlarda noter üzerinden veraset ilamı alınması mümkün değildir. Talep edilen bu belge resmi bir belge olmakla birlikte içeriğinde yer alan bilgilerin doğru olmadığından bahisle iptali talep edilebilir. İptal davasında görevli mahkeme, asliye hukuk mahkemesidir. Son olarak belirtilmelidir ki; veraset ilamının talep edilmesi herhangi bir süre şartına bağlanmamıştır. Yani ölümün gerçekleşmesinin ve bu durumun nüfus kayıtlarına geçirilmesinin ardından her zaman veraset ilamı talep edilebilecektir.

Yazı İçeriği
1. Mirasçılık Belgesi Nedir?
2. Mirasçılık Belgesi Nereden Alınır?
3. Mirasçılık Belgesini Kimler Talep Edebilir?
4. Mirasçılık Belgesi Talep Etmenin Şartları Nelerdir?
5. Mirasçılık Belgesi Başvurusu Nasıl Yapılır?
6. Mirasçılık Belgesi Talebi, Süreye Tabi midir?
7. Mirasçılık Belgesi İptal Edilebilir mi? 
8. Mirasçılık Belgesinin İptali Davası
9. Mirasçılık Belgesinin İptali Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Mirasçılık belgesinin talep edilmesi herhangi bir süre şartına bağlanmamışsa da, bir taşınmazın miras olarak kalması durumunda üç ay içerisinde veraset ilamı çıkartılmalıdır. Zira bu süre içerisinde veraset ve intikal vergisi için emlak beyanında bulunmalıdır. Aksi durumda vergiye ilişkin yaptırımlarla karşılaşılabilir.

1. Mirasçılık Belgesi Nedir?

Miras bırakanın ölümü anında sahip olduğu bütün mal varlıkları “tereke”yi ifade etmektedir. Tereke ise genel olarak, miras bırakanın hâlihazırda sahip olduğu mallar, alacaklar, haklar ve borçlardan oluşmaktadır. Mirasçılar, tereke üzerinde tasarrufta bulunmak yahut işlem yapmak istediklerinde bankalar, devlet kurumları ve özel şirketler, kendilerinden mirasçılıklarını ispatına yarayan belge istemektedir. Mirasçıların mirasçılığını ispatlayan bu belge “mirasçılık belgesi” diğer adıyla “veraset ilamı” dır. Veraset ilanına ilişkin hükümler Türk Medeni Kanunu madde 598’ de düzenlenmiştir.   

IV. Mirasçılık belgesi

(2) Madde 598-
Başvurusu üzerine yasal mirasçı oldukları belirlenenlere, sulh mahkemesince veya noterlikçe mirasçılık sıfatlarını gösteren bir belge verilir.

Mirasçılık belgesi, TMK madde 7 anlamında resmî bir belgedir. Mirasçılık sıfatının varlığına karine oluşturur. Yani mirasçıların, gerçekten mirasçı olduklarına ilişkin bir ön kabul mahiyetindedir. Ancak belirtilmelidir ki mirasçılık belgesinde yer alan hususların aksi her zaman ispat edilebilir ve aksi ispat edilinceye kadar geçerlidir. 

Mirasçı atamaya veya vasiyete ilişkin ölüme bağlı tasarrufa mirasçılar veya başka vasiyet alacaklıları tarafından kendilerine bildirilmesinden başlayarak bir ay içinde itiraz edilmedikçe, lehine tasarrufta bulunulan kimseye, sulh mahkemesince atanmış mirasçı veya vasiyet alacaklısı olduğunu gösteren bir belge verilir. Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir. Ölüme bağlı tasarrufun iptaline ilişkin dava hakkı saklıdır.

Konu ile ilgili olarak ayrıca “Vasiyetnamenin İptali” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

2. Mirasçılık Belgesi Nereden Alınır?

Mirasçılık belgesi, miras bırakanın ölümünün ardından talep edilebilecek bir belge olup, mirasçılardan birinin yerleşim yeri Sulh Hukuk Mahkemesi veya Türkiye’deki bütün noterlerden alınabilir. Ancak, nüfus kayıtlarındaki muğlaklık, yasal mirasçılığın ve/veya soy bağının tespit edilememesi vb. durumlar mevcutsa, mirasçılık belgesi, Sulh hukuk mahkemesinden talep edilecektir.  

Bu belge sayesinde artık payları tespit edilmiş mirasçılar, tereke üzerinde tasarrufta bulunabilecektir.

3. Mirasçılık Belgesini Kimler Talep Edebilir?

Diğer kanunlardaki düzenlemeler saklı kalmak üzere, aşağıda belirtilen kimseler mirasçılık belgesini mahkemeden yahut noterden talep edebilir.

• Yasal mirasçılar; örneğin miras bırakanın çocukları, ana, babası ve torunları veraset ilamı talebinde bulunabilir. Keza hayatta olan eşi ve evlatlığı da talepte bulunabilecekler arasındadır.
• Murisin kan hısımları ve hiçbir yasal mirasçısı yoksa devlet de mirasçılık belgesi talep edebilir.
• Yine vasiyetname ve miras sözleşmesi ile atanan mirasçılar, vasiyet alacaklıları, miras bırakanın veya mirasçının alacaklıları veraset ilamı çıkartılmasını talep edebilir.
• Mirasçılık sıfatını yitirenler; mirasçılıktan çıkarma, mirastan yoksunluk, mirasın reddi veya mirastan feragat hallerinde bu kişiler de veraset ilamının çıkartılmasını talep edebilir.

4. Mirasçılık Belgesi Talep Etmenin Şartları Nelerdir?

Belgeyi talep etmek için aşağıdaki şartların oluşması gerekmektedir.

• Miras bırakanın ölmüş veya gaipliğine karar verilmiş olmalıdır.
• Sağ olmak ve mirasa ehil olmak şartıyla yukarıda mirasçılık belgesi talep edebilecek kişiler mirasçılık belgesini talep etmelidir.
• Mirasçı atamaya veya vasiyetin bildirilmesinden itibaren bir ay içinde ilgililerden itiraz hakkı olanların atama veya vasiyete itiraz etmemesi gerekir. Esasında uygulamada bu bir aylık süre içerisinde de veraset ilamı talep edilmektedir. Bu durumda, süresi içerisinde vasiyete ya da atama işlemine itiraz etmeyen kimse, veraset ilamının iptali davasını süre sınırı olmaksızın açabilecektir.

5. Mirasçılık Belgesi Başvurusu Nasıl Yapılır?

Mirasçılık Belgesinin Sulh Hukuk Mahkemesinden Talep Edilmesi
Sulh Hukuk Mahkemesi, mirasçılık belgesinin talep edilebileceği mercilerden birisidir.  Dava dilekçesine, miras bırakanın ve mirasçıların nüfus kayıtları da eklenerek, veraset ilamı talep edilir. 

Mirasçılık Belgesinin Noterden Talep Edilmesi
Şayet mirasçılık belgesi noterlikten talep edilecekse, talepte bulunan kişi, miras bırakan ile soy bağını ve yasal mirasçılığını gösterir belgeyi, Notere sunmalıdır. 

6. Mirasçılık Belgesi Talebi, Süreye Tabi midir?

Belgenin talebi, zamanaşımı veya hak düşürücü herhangi bir süreye bağlı değildir. Yani ölümün gerçekleşmesi ve bu durumun Nüfus Müdürlüğünce kayıt altına alınmasının ardından her zaman veraset ilamı talep edilebilecektir. Yine gaiplik kararının verilmesinin ardından süre sınırı olmaksızın veraset ilamı çıkartılabilecektir.

7. Mirasçılık Belgesi İptal Edilebilir mi? 

Veraset ilamına ilişkin hükümleri düzenleyen TMK m. 598’in ikinci fıkrasında “Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.” denilmiştir.

Mirasçılık belgesi aksi her zaman ispat edilebilen bir belgedir. Bu nedenle belgenin gerçek mirasçılık durumunu yansıtmadığından bahisle, diğer mirasçılar davalı gösterilerek, iptali ve yeni veraset ilamı düzenlenmesi talep edilebilir. 

8. Mirasçılık Belgesinin İptali Davası

Veraset ilamının kesinleşmesinden sonra, miras paylarına ilişkin hata yapıldığının yahut mirasçılardan birinin miras payına dâhil edilmediğinin fark edilmesi durumunda veraset ilamının iptali talep dava açılabilir. Yine veraset ilamının iptali için açılacak dava, zamanaşımı veya hak düşürücü herhangi bir süreye bağlı değildir.

Açılacak bu davada, çekişmeli yargı kuralları uygulanacağı için mirasçılık sıfatı her türlü delille ispat edilebilir ve yargılama sonunda verilen karar kesin hüküm teşkil eder.

Uygulamada rastlanılan bir başka durum ise ketmi verese yani mirasçılığın gizlenmesidir. Ketmi Verese; mirasçılık belgesinin alınması sırasında mirasçı sıfatına sahip bir kimsenin bu sıfatının, üçüncü kişiler veya diğer mirasçılar tarafından gizlenerek, mirasın intikalinin ve paylaşılmasının hukuka aykırı şekilde gerçekleştirilmesini ifade etmektedir. Ketmi verese davası, mirasçılık hakkı gasp edilen mirasçının, miras payını almak için ikame ettiği davaya verilen addır. Ketmi verese sebebiyle mirasçılık hakkı gasp edilen mirasçılar açacakları ketmi verese davalarıyla haklarını elde edebilmektedirler.

Konuya ilişkin detaylı bilgi için “Mirasçılığın Gizlenmesi – Ketmi Verese” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

9. Mirasçılık Belgesinin İptali Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme

Veraset ilamının iptali davasında görevli mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise, HMK madde 11/3 gereği, mirasçılardan her birinin oturduğu yer mahkemesidir.