Mirastan Feragat

Mirastan feragat halinde, miras hakkı sahibi olabilecek bir kimse, bu hakkından miras açılmadan önce ya da sonra vazgeçmektedir. Mirastan feragat ve mirasın reddi konusu kısmen de olsa benzer bir amaca yönelik işlemler olarak görülmelerine rağmen hukuki mahiyetleri itibariyle önemli farklara sahiptirler. Diğer taraftan, mirastan feragatın ivazlı veya ivazsız yapılması mümkün olup bunlar arasındaki en önemli fark, feragat eden mirasçının altsoyu için de sonuç doğurup doğurmayacağıdır.

Yazı İçeriği
1. Mirastan Feragatin Türleri
2. Mirastan Feragat ve Mirasın Reddi Farkları
3. Mirastan Feragat Edenin Tereke Alacaklısına Karşı Sorumlulukları
4. Mirastan Feragatin Şekli
5. Mirastan Feragatin Sonuçları
6. Mirastan Feragat Sözleşmesi İptali
7. Mirastan Feragat Sözleşmesi İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

“Mirasın Reddi” yazımızda detaylıca izah edildiği üzere, mirasın reddi, miras bırakanın vefatından sonra, mirasçının tek taraflı irade beyanıyla yapılabilmektedir. Mirasın reddedilmesi halinde, reddeden mirasçının altsoyu, bu durumdan etkilenmez ve reddeden mirasçı adeta ölmüş gibi değerlendirilerek, miras bırakandan kalan miras doğrudan reddeden mirasçının altsoyuna geçer. Mirastan ivazsız feragat halinde de, tıpkı reddi miras halinde olduğu gibi, feragat eden mirasçının altsoyu, bu durumdan etkilenmeyecektir. Ancak mirastan ivazlı feragat halinde, feragat eden mirasçının altsoyu da feragata konu mirasçılık sıfatını yitirecektir.

1. Mirastan Feragatin Türleri

Mirastan feragat, bir mirasçının miras bırakanı ile yaptığı bir sözleşme ile yasal mirasından kendi istek ve iradesiyle vazgeçmesidir. Feragat eden mirasçı, mirasçılık sıfatını kaybeder. Miras bırakan, feragati için mirasçıya bir karşılık vermişse feragat ivazlı yani karşılıklı olur, aksi halde feragat ivazsız, yani karşılıksızdır.

İvazlı ve İvazsız Feragat Nedir?
Mirastan ivazlı feragat kişinin bir menfaat karşılığında miras hakkından kendi iradesi ile vazgeçmesidir. İvazın akıbeti genellikle maddi bir unsurlardır, mirasçı muristen bir karşılık alarak mirasından vazgeçmiş olur.

Buradan hareketle, mirastan ivazsız feragat halinde, feragat eden, mirasçı, herhangi bir menfaat elde etmeden miras hakkından vazgeçmektedir.

Mirastan feragat sözleşmesinde aksi öngörülmediği takdirde, mirasçının bir karşılık sağlamak suretiyle mirastan ivazlı feragat etmesi halinde, bu işlem, feragat edenin altsoyu için de sonuç doğurur. Yani, mirastan ivazlı feragat edenin altsoyu da feragate konu terekenin mirasçısı olma hakkını yitirir.

Diğer taraftan,  belirlenebilir bir kişi lehine yapılmayan mirastan feragat sözleşmesi, en yakın ortak kökün altsoyu lehine yapılmış sayılır. Feragat sözleşmesinin lehtarı olan kişi veya kişilerden en az birinin, mirasçı olamaması halindeyse feragat hüküm doğurmaz. Zira, Türk Medeni Kanunu (TMK) m.529 uyarınca, mirastan feragat sözleşmesinin lehtarı olan kişi, herhangi bir sebeple sözleşmeye konu terekenin mirasçısı olamazsa, feragat hükümden düşecektir.

2. Mirastan Feragat ve Mirasın Reddi Farkları

Aralarındaki başlıca ayrım, reddi miras, mirasçının tek taraflı irade beyanıyla olurken; mirastan feragatin, mirasçı ile miras bırakan arasında resmi şekilde akdedilen bir feragat sözleşmesiyle gerçekleşmesidir.

Bir diğer ayrım olarak, mirasın reddi nihayetinde, reddeden mirasçının altsoyu bu durumdan etkilenmez ve adeta reddeden ölmüş gibi değerlendirilerek miras altsoyuna geçer. Mirastan ivazsız feragatin, feragat beyanında bulunan mirasçının altsoyu açısından etkisi de, reddi miras müessesesine benzerdir. Zira, mirastan ivazsız feragat eden mirasçının altsoyu, feragate konu tereke üzerindeki miras hakkını kaybetmez. Diğer taraftan, mirastan ivazlı feragat halinde ise feragat, altsoy için de sonuç doğurur ve mirasçının altsoyu da feragate konu terekeden pay alamaz. Görüldüğü üzere her iki hukuki kurumun da doğuracağı sonuçlar farklı olup, bu sonuçlar diğer mirasçıların miras payına etki edecektir.

Mirasın reddi de kendi içinde “gerçek ret” ve “hükmen ret” ayrımına tabi olup “Miras Reddi Süresi” yazımızda açıklandığı üzere reddi mirasın geçerliliği de süreye bağlanmıştır.

3. Mirastan Feragat Edenin Tereke Alacaklısına Karşı Sorumlulukları

Mirasın açıldığı sırada, tereke borçları karşılamıyorsa ve mirasçılar borçları ödemiyorsa, feragat edenin ve kendi mirasçılarının da tereke borçlarından belli miktarda ve belli süreyle sorumluluğu vardır. Konuya ilişkin TMK m.530’daki düzenleme uyarınca, feragat eden ve mirasçıları, miras bırakanın ölümünden önceki 5 yıl içinde miras bırakandan aldıkları karşılıktan, mirasın açılması sırasındaki zenginleşmeleri oranında sorumludur.

4. Mirastan Feragatin Şekli

Mirastan feragat sözleşmesi bir miras sözleşmesi olduğu için, sözleşme yapanlar ayırt etme gücüne sahip ve ergin olup kısıtlı olmamalıdır. Miras sözleşmelerinin şekli geçerlilik şartı, resmi vasiyetname şeklinde düzenlenmeleridir. Dolayısıyla işbu sözleşme Noter huzurunda, yazılı olarak yapılabilecektir. Adi yazılı şekilde mirastan feragat sözleşmesi yapılması mümkün olmadığı gibi, sözlü olarak yapılan feragat sözleşmeleri de geçersizdir.   

Diğer taraftan; mirastan feragat sözleşmesi yapabilme hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olduğundan, temsilci ile yapılması söz konusu olamaz. Yani, feragat etmek isteyen kişi ile miras bırakan kişi, feragat sözleşmesi yapılırken sözleşmenin yapılacağı Notere bizzat gelerek feragat sözleşmesini akdetmelidir. Tarafların rızası olsa bile, vekil dahil başkaca üçüncü kişiler vasıtasıyla bu sözleşmenin yapılması hukuken imkansızdır.

5. Mirastan Feragatin Sonuçları

Yazımızın başında izah edildiği üzere, şayet mirasçı, miras bırakanla yaptığı bir sözleşmeye istinaden karşılık (ivaz) alarak mirastan feragat ederse, feragat edenin altsoyu da feragat etmiş sayılır. Ancak şayet mirastan feragat ivazsız ise, yalnızca feragat edeni etkiler, altsoya etki etmez.

6. Mirastan Feragat Sözleşmesi İptali

Mirastan feragat sözleşmesi, hukuka ve/veya ahlaka aykırılık, tarafların ehliyet yoksunluğu ve/veya irade sakatlıkları yahut sözleşmede şekil şartlarına uyulmaması gibi gerekçelerle iptal edilebilir.

Bu davayı açma hak ve yetkisi, mirastan feragat işleminin iptal edilmesinde menfaati bulunan mirasçılar ve/veya vasiyet alacaklılarına özgülenmiş olup, dava, mirastan feragat edene karşı açılmalıdır.

Dava açma hak ve yetkisine sahip olan kişilerce, miras bırakanın vefatının akabinde, feragat sözleşmesinin iptalini gerektirecek sebebi öğrenmelerinden itibaren bir yıl içinde, sözleşmenin iptali dava edilmelidir. Bahse konu, bir yıllık süre, hak düşürücü niteliğe sahip olduğundan, bu sürenin dolmasının ardından açılacak dava reddedilecektir.

7. Mirastan Feragat Sözleşmesi İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Mirastan feragat sözleşmesi iptal davasında yetkili mahkeme, miras bırakanın son yerleşim yerinin bağlı bulunduğu yargı merciidir. Muvazaa, zihni kayıt veya latife beyanı (şaka) bulunması durumunda mirastan feragat sözleşmesi kesin hükümsüzdür.

Mirastan feragat sözleşmesi iptal edilebilmesi için, mirastan feragat sayılan durumlarda, mirastan feragat edenin iptal sebeplerini öğrenmesinden itibaren 1 yıllık hak düşürücü süre içinde, miras bırakanın son yerleşim yerinin bağlı bulunduğu yargı mercilerinde dava açılmalıdır. Bu şekilde mirastan feragat sözleşmesi iptali mümkün hale gelir.

Diğer taraftan, miras hukukunun konusuna, kapsamına, mirasçılık kavramının detaylarına ve ilgililerinin yasal hak ve yükümlülüklerine ilişkin detaylı incelememize “Miras Hukuku Nedir?” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.