Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma Davası

Türk Medeni Kanunu’nun 162. Maddesinde düzenlenen ‘onur kırıcı davranış’ nedeniyle boşanma davası da hayata kast ve pek kötü davranış gibi özel boşanma nedenlerinden olup varlığının kanıtlanması halinde boşanmaya karar verilir. Nitekim ağır derecede onu kırıcı davranış,  hayata kast ve pek kötü davranış ile birlikte Türk Medeni Kanunu’nun 162. Maddesinde düzenlenmiş ve aynı koşullar aranmıştır.

Onur kırıcı davranış, eş tarafından evlilik birliği sürecinde diğer eşin kişilik haklarının ihlal edilmesi suretiyle, eşin şeref ve haysiyetine yönelik, ağır suretle gerçekleştirilen saldırılar olarak tanımlanmaktadır. Bu saldırılar söz, yazı hatta hareketlerle de ortaya çıkabilmektedir.

Ağır derecede onur kırıcı davranış konusunu düzenleyen madde metnine bakıldığında, hangi tür davranışların ağır derecede onur kırıcı davranışlar olduğu belirtilmemiş bu konudaki takdir yetkisi hâkime bırakılmıştır. Bu nedenle, yargılama kapsamında hangi tür davranışların ağır suretle onur kırıcı davranış kapsamında değerlendirebileceği, somut olayda mahkeme tarafından takdir edilmektedir. Hâkim, gerçekleşme yeri ve zamanı ile eşlerin ve bulundukları çevrenin sosyal ve kültürel düzeyine bakarak bir eylemin onur kırıcı bir davranış niteliğinde olup olmadığına kanaat getirecektir. Bu nedenle, her olayı kendi içerisinde değerlendirmek daha uygun olacaktır.

Bir davranışın ‘ağır surette onur kırıcı davranış’ olarak nitelendirilebilmesi için;

• Ağır surette onur kırıcı davranışın, eşin şeref ve haysiyetine yönelik olmalıdır.

• Eylemin Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen hakaret ve sövme suçlarının tüm unsurlarını taşıması, yani, ceza hukuku bakımından suç oluşturması zorunlu değildir. Ancak; boşanma davasında talebin dayandırıldığı maddi vakıanın aynı zamanda, ceza davasına konu yapılması ve bununda delil olarak gösterilmesi halinde, ceza davasının sonucunun beklenmesi gerekecektir.

• Davranışın kasıtlı olması ve hakaret etmek, hor görmek, küçük görmek, aşağılamak niyetiyle yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla, eşin kızgınlıkla gösterdiği tepki, eleştiri veya şaka-takılma amacıyla söylenen sözler, ya da abartılı benzetmeler, onur kırıcı nitelikte değerlendirilmeyebilir.

• Ağır derecede onur kırıcı davranışın eş tarafından kasıtlı olarak gerçekleştirilmesi gerektiğinden, davranışta bulunan eşin kusur ehliyetine yani ayırt etme yeteneğine haiz olması gerekmektedir.

Ağır surette onur kırıcı davranışın varlığı halinde, onur kırıcı davranışa maruz kalan eş, eşini affedebilir. Af ile maddede sayılan davranışların hukuki yaptırımı olan boşanma sonucuna ulaşma imkânı ortadan kalkmaktadır. Af iradesinin geçerli olabilmesi için hata, hile, tehdit, aldatma gibi irade sakatlıklarının bulunmaması gerekmektedir.

– Onur Kırıcı Davranışa yönelik Türk Ceza Kanunu anlamında bir kovuşturma veya soruşturma var ise ve eş bu dosyalarda şikayetinden vazgeçer ise bu vazgeçme af sayılacak mıdır?

Yargıtay eşin tek başına şahsi ceza davasından vazgeçmesini, eşin cezadan kurtulmasına yönelik olduğu ve eşi affetmiş sayılmayacağı, bu nedenle de boşanma davasını açabileceği yönünde karar vermiştir. Ancak başka bir kararında; “şu anda sanıkla barıştım, dava ve şikayetimden vazgeçiyorum” şeklindeki beyanı ceza davasındaki şikâyetten vazgeçme yanında, boşanma nedeni yapılan davranışından ötürü eşini affettiği ve boşanma nedeninin ortadan kalktığı şeklinde değerlendirmiştir. Bu nedenle, yapılan ceza kovuşturmasından veya açılmış bulunan ceza davasında şikâyetten vazgeçen eşin affetmiş sayılacağı ve 162. madde kapsamında dava açıp açamayacağı konusunda bir netlik bulunmasa da, eşin ceza dosyalarında şikayetinden vazgeçmesinin, af sayılmayacağı konusunda, görüş birliği bulunmaktadır.

Ağır derecede onur kırıcı davranış nedeniyle açılacak boşanma davası, kanun gereği birtakım sürelere bağlanmıştır. Buna göre; boşanma nedenini öğrenmeden itibaren 6 ay ve her halde pek ağır derecede onur kırıcı davranış eyleminin üzerinden, 5 yıl geçmesiyle dava açma hakkı sona erecektir.