Sahte Sosyal Medya Hesapları Üzerinden Hakaret

Sosyal medya günümüzde hayatımızı her açıdan etkileyen sanal içerik paylaşım aracıdır. Günümüzde dünyanın hemen her yerindeki ve yaş grubundaki insanlar tanışmak, fotoğraf, video gibi içerikler paylaşmak, hatta konserler gibi etkinliklere katılmak için sosyal medyayı kullanmaktadır. Diğer taraftan, sosyal medyanın insanları bilgilendirme, fikir ve içerik paylaşımı yaparak sosyalleşme işlevine karşın yarattığı başlıca olumsuz etkilerden biri, sanal zorbalıktır. Bazı kötü niyetli kişiler tarafından, tanınmaları mümkün olmayacak sahte sosyal medya hesapları açılarak, diğer kullanıcılara hakaret etme ya da aşağılayıcı paylaşımlarda bulunma gibi olumsuz davranışlar sergilenebilmektedir. Sahte hesap üzerinden hakaret içerikli bazı paylaşımlar, Türk Ceza Kanunu açısından “suç” kapsamına dahil edilebileceğinden, buna maruz kalan kişilerin başvurabilecekleri birtakım hukuki yollar vardır.

Yazı İçeriği
1. Hangi Kelimeler İnternet Üzerinden Hakaret Suçunu Oluşturur?
2. İnternet Yoluyla Hakaret mi İnternet Yoluyla Tehdit mi?
3. İnternet Yoluyla Hakaret Suçunun İspatı
4. İnternet Yoluyla Hakaret Suçunda Şikayet Süresi ve Zamanaşımı
5. İnternet Yoluyla Hakaret Suçunda Çözüm Süreci
6. İnternet Yoluyla Hakaret Suçunda Koruma Talebi
7. İnternet Yoluyla Hakaret Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme

Sosyal medya sayesinde kişiler tanıdıkları, tanımadıkları ve hatta herhangi bir yerde karşılaşma ihtimallerinin neredeyse hiç olmadığı dünyanın diğer ucundaki kullanıcılara ulaşabilmektedir. Bu sınırsız ulaşım hali bazı kullanıcılar için insanları aşağılayabilecekleri, hakaret edebilecekleri ve tüm bunlara karşın hiçbir yaptırım ile karşılaşmayacaklarını düşündürten “güvenli alan” haline gelmiştir. Hakaret içerikli ve onur kırıcı söz ve ithamlara maruz kalan kullanıcılar ise, kendilerine yapılan hukuka ve ahlaka aykırı bu davranışlara karşılık hukuki yollara başvurmak isteyebilmektedir.

1. Hangi Kelimeler İnternet Yoluyla Hakaret Suçunu Oluşturur?

İnternet yoluyla hakaret etme suçunu oluşturan kelime ve söz kalıplarının teker teker sayılabileceği sınırlı bir listeden bahsedilmesi elbette mümkün değildir. Genel kapsamda özetlenecek olursa, internet yoluyla kişinin haysiyet, onur şeref ve saygınlığını zedeleyecek, rencide edecek, sövme yoluyla yapılan her türlü saldırının varlığı bu suçun kapsamındadır. Uygulamada en sık görülen haliyle, internet üzerinden bir başka kullanıcıya sarf edilmiş; “salak”, “aptal”, “şerefsiz” ve benzeri tüm onur kırıcı sözler kuşkusuz hakaret suçu kapsamındadır.

Bunun haricinde bir kimsenin dış görünüşüne, paylaştığı fotoğraflara fiziksel ve ruhsal bütünlüğünü bozmak maksadıyla olumsuz ve hakaret içerikli yorumlar yazmak da hakaret suçunu oluşturabilir. Hatta kişinin gerçekte de var olan belirli bir özelliğini, sırf kişiyi aşağılayarak rencide etmek adına kötü niyetli olarak vurgulamak dahi hakaret suçunu oluşturabilir.

Diğer taraftan, geniş çapında tanınan sanatçı, sporcu, politikacı gibi kişilere yapılan eleştiriler suç oluşturmamakla birlikte eleştirinin sövme ve hakaret boyutuna geçmesi halinde hakaret suçundan bahsedilebilir.

2. İnternet Yoluyla Hakaret mi İnternet Yoluyla Tehdit mi?

Bazı durumlarda söz konusu hak ihlalinin hakaret suçu olarak mı yoksa tehdit suçu olarak mı değerlendirilebileceği karıştırılabilmektedir. Bilhassa suçun unsurları bağlamında hukuki irdelemeleri yapıldığında, internet üzerinden tehdit suçu, hakaret suçundan her anlamda farklı şekillerde oluşan ve farklı sonuçları olan bir suç tipidir.

Tehdit suçu, haksız bir zarara veya kötülüğe uğratılacağının bir kimseye bildirilmesiyle meydana gelir. Tehdit suçunun meydana gelmesi için ağır ve haksız bir zarara uğratılacağının mağdura bildirilmesi yeterlidir.

Hakaret suçunda ise zarara veya kötülüğe uğratmak amaçlanmamaktadır.

Tehdit suçunun özellikle sosyal medya üzerinden internet yoluyla işlenme şekilleri ve bu suça maruz kalanların başvurabilecekleri hukuki yollar, Sosyal Medya ve İnternet Yoluyla Tehdit yazımızda incelenmiştir.

Tüm bunlara karşın, dilekçe hakkı, basın yayın hakkı, iddia ve savunma dokunulmazlığı gibi temel haklar kapsamında yapılan birtakım sosyal medya paylaşımlarının hakaret suçunu oluşturduğundan bahsedilemez.

Detaylı bilgi için Sosyal Medya ve İnternet Yoluyla Hakaret Suçu yazımızı inceleyebilirsiniz.

3. İnternet Yoluyla Hakaret Suçunun İspatı

Twitter, Instagram, Facebook gibi herhangi bir sosyal medya uygulaması üzerinden hakaret içerikli paylaşım yahut yorum yapıldığında, failin IP adresi sayesinde fiziki adresine ulaşmak oldukça kolaydır. Fakat söz konusu uygulamaların sahibi olan şirketler, kişisel verilerin korunması adına hesaplara ait IP adresi paylaşımı yapmama konusunda oldukça katı kurallara sahiplerdir. Bu sebeple şikayet mercileri bu konuda başkaca araştırmalar yapmak suretiyle kişiye ulaşmaya çalışmaktadırlar. Kaldı ki uygulamada çoğunlukla, mağdurlar, bu suçu işlemiş olabileceğinden kuşkulandığı şüphelilerin bilgilerini de şikayet mercileriyle paylaşmakta ve araştırmalar öncelikle bu kişiler üzerine yoğunlaştırılmaktadır. Keza, şikayet mercilerince yapılacak başkaca araştırmalar ve delil toplanması suretiyle suçun faili olan kişiye ulaşılabilmekte, suç ispat edilebilmektedir.

Detaylı Bilgi için IP Adresi Suçlunun Tespiti İçin Yeterli midir? başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

4. İnternet Yoluyla Hakaret Suçunda Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Hakaret suçu takibi şikayete bağlı suçlar kategorisinde olan bir suçtur. Savcılığın söz konusu suçu fark etmesi halinde resen yani kendiliğinden soruşturma başlatma yetkisi bulunmamaktadır. Soruşturmaya başlanabilmesi için mağdurun şikayette bulunması gereklidir.

Mağdur, hakaret içerikli paylaşımı gördüğü andan itibaren 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanmalıdır, aksi halde şikayet hakkını kaybetmiş varsayılır. Detaylı bilgi için Bilişim Suçlarında Şikayet Nasıl Yapılır? başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

5. İnternet Yoluyla Hakaret Suçunda Çözüm Süreci

Herhangi bir sosyal medya uygulamasından hakaret içerikli paylaşım görüldüğünde öncelikle yapılması gereken söz konusu içeriğin her ihtimale karşı bir kaydının alınmasıdır. Ardından, söz konusu paylaşım hangi site üzerinden yapılmışsa ilgili kullanıcı hesabı şikayet edilip daha fazla mağdur olmamak adına site yöneticilerinden hesabın kapatılması talep edilmelidir. Hesap, sahteyse kısa sürede hesap sahibine paylaşımların silinmesi yahut hesabın kapatılması için site tarafından ihtar gidecek yahut site yöneticileri tarafından gerek görülürse hesap direkt dondurulacaktır.

Devamında, kişilik haklarına saldırı niteliğinde olan bu paylaşım hakkında, Cumhuriyet Başsavcılığına yahut en yakın emniyet birimine gidilerek şikayet başvurusu yapılmalıdır. Uygulamada çoğunlukla mağdurlar tarafından, suça konu içeriğin bulunduğu link, paylaşıma ilişkin ekran görüntüsü ve tüm detayları kapsayan yazılı bir şekilde şikayet dilekçesi ile başvuru yapılmaktadır. 

Twitter, Facebook, Instagram gibi şirketler genellikle suça konu paylaşımın yapıldığı IP adreslerini soruşturma mercileriyle paylaşmamayı tercih ettiklerinden, Savcılık TİB’den IP adresi araştırması talep eder. Tüm bu araştırmaların ardından eğer şüpheliye ulaşılırsa şüphelinin savunması alınır. Toplanan deliller nihayetinde Savcılıkça sosyal medya üzerinden hakaret suçunun oluştuğu kanaatine varılırsa şüpheli hakkında ceza istemiyle iddianame yazılarak görevli ve yetkili mahkemeye sunulur. Mahkemenin iddianameyi kabul etmesi halinde, suç isnat edilen sanık aleyhine internet yoluyla hakaret suçunu işlediğinden bahisle cezalandırılması istemiyle ceza davası açılır. Diğer taraftan, suçun oluştuğunu ispatlayacak kuvvette yeterli delil toplanamaz yahut toplanan deliller suçun oluşmadığını ortaya çıkarır ise, savcılık, kovuşturmaya yer olmadığına karar verir. Bu kararın uygulamadaki yaygın söyleyişi, takipsizlik kararıdır.

Fakat Twitter ve Instagram’ın Türkiye’de temsilcilikleri olmadığından söz konusu sahte hesabın sahibini bulmak oldukça zor bir hal almaktadır. Bu sebeple, olası bir takipsizlik kararının mümkün olduğunca önüne geçilebilmesi adına, şikayet dilekçesinde, şüphelinin kimliğini bulmaya yardımcı olabilecek nitelikte her türlü bilgiye yer verilmelidir. Tespit edilebilirse, şüphelinin adresi ve diğer tüm bilgileriyle beraber elde edilen deliller ve muhakkak ki şikayete konu edilen hakaret içerikli paylaşımın bir nüshası dilekçeye eklenmelidir.

Soruşturmanın sonuçlanma süresi, savcılık makamının yoğunluğuna ve şikayete konu suçun ve delillerin teferruatına bağlı olup, uygulamada, en az 3 ay ve hatta daha uzun sürebilmektedir.

6. İnternet Yoluyla Hakaret Suçunda Koruma Talebi

Sosyal medya uygulamaları başta olmak üzere internet üzerinden hakarete uğrayarak kişilik hakları ihlal edilen kişinin mahkemeden koruma talep etmesi mümkündür.

Türk Medeni Kanunu

Madde 24 –
“Hukuka aykırı olarak kişilik hakkına saldırılan kimse, hakimden, saldırıda bulunanlara karşı korunmasını talep edebilir.”

Madde 25 –
“Davacı, hakimden saldırı tehlikesinin önlenmesini, sürmekte olan saldırıya son vermesini, sona ermiş olsa bile etkileri devam eden saldırının hukuka aykırılığının tespitini isteyebilir. Davacı bunlarla birlikte düzeltmenin veya kararın üçüncü kişilere bildirilmesini ya da yayımlanması isteminde de bulunabilir.”

Ülkemizde yargı süreçleri oldukça uzun sürebildiğinden, şikayete konu hak ihlalinin yargı mercilerince incelendiği esnada, daha fazla hak ihlaline maruz kalmamak adına yapılmış bir hukuki düzenlemedir.

7. İnternet Yoluyla Hakaret Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme

Ülkemizde internet yoluyla hakaret suçuna bakmakla görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.

Diğer taraftan, 5561 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun m.9’un hakaret suçuna uygulanıp uygulanamayacağı karıştırılabilmektedir. Bu mevzuat düzenlemesinde “İnternet erişimini kısıtlamaya, durdurmaya ve engellemeye dair kararlar Sulh Ceza Mahkemeleri tarafından verilebileceğinden bu durumlara ilişkin tedbir işleminin asliye mahkemelerince yapılamayacağı” yer verilmektedir. Fakat mevzuatımızda, bahsi geçen kanun ancak ve ancak kanunda katalog halinde sıralanan belli suçlar için uygulama alanı bulmuş olup hakaret ve iftira buna dahil değildir. Dolayısıyla, internet üzerinden hakaret suçu, 5561 sayılı özel yasanın kapsamında olmadığından Sulh Ceza Mahkemesinin görevli olduğundan bahsetmek mümkün değildir.

İnternet üzerinden hakaret suçuna maruz kalan kişi, bu haksız eylemin cezalandırılması için şikayette bulunabileceği gibi maddi ve manevi talepli tazminat davası da açabilir.

Konunun daha geniş çapta ele alındığı internet yoluyla işlenebilecek suçlar ve cezalarına ilişkin detaylı bilgi için İnternet Suçları ve Cezaları Hakkında Bilgi Sahibi misiniz? başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.