Ticari ilişkilerde çok sık uygulama alanı bulan senedin, Kanunda belirtilmiş olan birtakım zorunlu unsurları içermesi gerekmektedir. Senette işbu zorunlu unsurların bulunmamasına hukuken çok önemli sonuçlar bağlandığından bu zorunlu unsurların herkesçe bilinmesinde büyük fayda vardır.
Bu yazımızda senet bakımından aşağıdaki unsurlar ayrı ayrı incelenecektir;
- Kanunen bulunması gereken zorunlu unsurlar,
- Kanunun belirli şartlarda mevcudiyetini varsaydığı (alternatif) zorunlu unsurlar,
- İhtiyari (İsteğe bağlı) unsurlar
SENETTE BULUNMASI GEREKEN ZORUNLU UNSURLAR
1. “Bono” veya “Emre Yazılı Senet” İbaresi
Senedin herhangi bir yerinde değil, mutlaka senet metninde “bono” ya da “emre yazılı senet” kelimesi yer almalıdır. Senet metni ile kastedilen ise irade beyanını içeren cümledir.
Senet hangi dilde yazılmışsa, o dilde bono ya da emre yazılı senet anlamına gelen kelimenin kullanılması gerekir.
2. Belirli Bir Bedeli Kayıtsız/Şartsız Ödeme Vaadi
Belirli bir bedeli kayıtsız/şartsız ödeme vaadi de mutlaka senet metninde yer almalıdır. Ayrıca bedel, kesin bir rakam şeklinde açıkça ifade edilmelidir.
Bedel hem yazı hem de rakam ile gösterilmişse ve iki bedel arasında farklılık bulunuyor ise yazı ile gösterilen bedel geçerli sayılır. Ayrıca senette birden çok bedelin gösterilmiş olması halinde ise en az olan bedel geçerli kabul edilir.
Bedelin mutlaka Türk Lirası olarak gösterilmesi gerekmemektedir.
Borç vaadinde hiçbir kayıt ve koşulun yer almaması gerekmektedir. Aksi halde senedin kıymetli evrak niteliğini koruduğundan söz edilemez.
3. Lehtar (Kendisine Veya Emrine Ödenecek Kimsenin Adı, Soyadı Ya Da Ticaret Unvanı)
Bonoda lehtarın gösterilmesi de zorunludur.
4. Senedin Düzenleme Tarihi
Senedin düzenlendiği tarihin de gün, ay, yıl şeklinde mutlaka senette belirtilmesi gerekmektedir.
5. Düzenleyenin İmzası
Bonoyu oluşturan kişi düzenleyendir ve düzenleyenin imzasının bulunması da zorunlu şekil şartıdır.
İmzanın mutlaka el ile atılması gerekmektedir.
KANUNUN BELİRLİ ŞARTARDA MEVCUDİYETİNİ VARSAYDIĞI (ALTERNATİF) ZORUNLU UNSURLAR
1. Vade
Senette vadenin dört farklı şekilde belirlenmesi mümkündür. Belirlenebilecek vade türleri ise şu şekildedir:
- Görüldüğünde vadeli
- Görüldükten belirli bir süre sonra vadeli
- Düzenleme gününden belirli bir süre sonra vadeli
- Belirli bir gün vadeli
Ancak ifade etmeliyiz ki vadenin yazılması, bonodaki (senetteki) esaslı şekil şartlarından biri değildir; zira, vade yazılmamış ise bono, “görüldüğünde vadeli” bono sayılır. Yani kanun, senette herhangi bir vade yazılmış olmasa dahi senedin görüldüğünde vadeli bir senet olduğunu kabul etmiştir.
2. Düzenleme Yeri
Senette düzenleme yerinin de gösterilmesi gerekir. Ancak düzenleme yerinin senette gösterilmemesi halinde; düzenleyenin adının yanında yazılı olan yer, düzenleme yeri sayılır.
Senette düzenleme yeri gösterilmemiş ve düzenleyenin adının yanında da herhangi bir yer gösterilmemişse; senet şekil şartı noksanlığından hükümsüz sayılır.
3. Ödeme Yeri
Ödeme yeri de senetteki zorunlu şekil şartlarından biri olmakla birlikte; senette ödeme yeri gösterilmemişse senedin düzenlendiği yer, ödeme yeri sayılmıştır. Böylece ödeme yerinin mutlaka yazılması gerektiği yönünde bir zorunluluktan bahsedilemez.
İHTİYARİ (İSTEĞE BAĞLI) UNSURLAR
Senetlere ayrıca bedeli nakden/malen alınmıştır kaydı, muacceliyet kaydı, teminat kaydı, tahkim kaydı gibi birtakım kayıtlar da konabilir. Ancak bunlar tamamen isteğe bağlı olup geçerlilikleri kaydın içeriğine göre belirlenmektedir.
Zorunlu unsurlarında eksiklik olması halinde senet, kambiyo senedi niteliğini kazanamamaktadır. Dolayısıyla kambiyo senetlerine özgü güvence ve kolaylıklardan faydalanılması da mümkün olmamaktadır. Bu sebeple senetle işlem yapılırken senedin gerekli unsurları taşıyıp taşımadığının kontrolü büyük önem arz etmektedir.
