Şiddetli Geçimsizlik Nedeniyle Boşanma Davası

ŞİDDETLİ GEÇİMSİZLİK NEDENİYLE BOŞANMA DAVASI (EVLİLİK BİRLİĞİNİN TEMELİNDEN SARSILMASI)

Şiddetli Geçimsizlik – Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması,

Evlilik birliği eşlere, başta sadakat yükümlülüğü olmak üzere birçok sorumluluk yükleyen bir hukuki kurumdur. Bu hukuki kurum, ortak bir yaşamı zorunlu kılmakta olup, ortak yaşamı zamanla çekilmez hale getiren kimi durum ve olaylar, evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayalı boşanma davası ikame edilmesine yol açmaktadır. 

Boşanmaya ilişkin bu genel sebebi düzenleyen Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesinin ilgili kısmı şöyledir:

Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.

• DAVACI: Eşlerden her biri, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenemeyecek derecede temelinden sarsılan bir evlilik nedeniyle boşanma davası açabilir. Boşanmaya yol açan sebeplerde hangi eşin daha kusurlu olduğu önemsizdir. Dolayısıyla daha ağır kusurlu eş de bu sebebe dayanarak boşanma davası açabilir. 

Kusur Değerlendirmesi,

Kanuni düzenleme bu şekilde olmakla birlikte, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun, 4.7.2018 tarih ve 2017/2-1939 E., 2018/1296 K. sayılı ilamına göre:

‘’ Söz konusu hüküm uyarınca evlilik birliği, eşler arasında ortak hayatı çekilmez duruma sokacak derecede temelinden sarsılmış olduğu takdirde, eşlerden her biri kural olarak boşanma davası açabilir ise de, Yargıtay bu hükmü tam kusurlu eşin dava açamayacağı şeklinde yorumlamaktadır. Nitekim benzer ilkeye HGK’ nın 04.12.2015 gün ve 2014/2-594 E., 2795 K. sayılı kararında da değinilmiştir.’’

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun bu görüşü ‘’kimsenin tamamen kendi eylemi ve kusuruna dayanarak hak elde edemeyeceği’’ şeklinde özetleyebileceğimiz temel hukuk ilkesine dayanmaktadır. Burada, daha fazla kusuru olan eşin dahi dava hakkı vardır. Ancak, boşanma hükmü kurulabilmesi için, davalı tarafın az da olsa kusuru mevcut olmalı ve bu kusur durumu ispatlanmalıdır. Netice itibariyle, tam kusurlu eşin, bu sebebe dayanarak boşanma davası açma hakkı yoktur. 

• DAVALI: Her ne kadar ‘’davacı’’ sıfatının, kusurdan bağımsız olduğunu ifade edilse de, şayet davalı eş boşanmaya sebep olan olaylarda daha az kusurlu ise, açılan davaya itiraz hakkı vardır. Ancak bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğindeyse, yani davalı, itiraz hakkını kötüye kullanarak boşanmaya mani oluyorsa ve evlilik birliğinin devamında da, çocuklar ve davalı açısından korunmaya değer bir menfaat kalmamışsa, hakim boşanmaya karar verebilecektir. 

• DAVA KONUSU SEBEPLER: Evlilik birliğinin temelinden sarsılması, genel bir boşanma nedeni olup, birçok sebep evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına yol açabilir. Bu bağlamda, kesin bir sebep belirtmek mümkün olmadığı gibi, her bir boşanma sebebinde durumun özellikle değerlendirilmesi gerekecektir. Zira, her evlilik birbirinden farklı olduğu gibi, evlilikte yaşananlar da farklıdır. Yargı kararlarına yansıyan örnek boşanma nedenlerini şu şekilde özetleyebiliriz: Başka bir kadınla/erkekle birliktelik yaşanması, eşin darp edilmesi, hakaret, cinsel birlikteliğin gerçekleştirilmemesi, özel hayatın üçüncü kişilerle paylaşılması, küçük düşürücü ve aşağılayıcı söz ile davranışlar, fiziksel ve sözlü şiddet, müşterek evin kilidinin eşten habersiz şekilde açılarak evdeki eşyaların alınması, eşe sürekli ağır sözlerle hakaret etmek, vs. 

Aile bireyleri, günlük olaylar karşısında zaman zaman farklı tepkiler verebileceğinden, anlık gelişen küçük tartışmalar ile bu esnada söylenen, hakaret içermeyen söz ve tepkileri, şiddetli geçimsizlik olarak değerlendirmek suretiyle, evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olduğunu kabul etmek mümkün değildir.  

• KOŞULLAR: Kanunda öngörülen ve Yargıtay’ın da evlilik birliğinin temelinden sarsılması sebebine dayanarak boşanma kararı verilmesi için aradığı iki temel koşul şu şekildedir:

• Evlilik birliği temelinden sarsılmış olmalıdır.
• Ortak hayat çekilmez hâle gelmiş bulunmalıdır.

Bu boşanma sebebinde, hâkime geniş takdir hakkı tanınmıştır. Hakim takdir hakkını kullanırken, dava sürecindeki tüm delillerden yararlanacak olup, boşanma davasında ‘’tanık beyanları’’ özel önem arz eder, tanık sayısına ilişkin bir sınır da yoktur.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun, 4.4.2018 tarih ve 2017/2-801 E., 2018/671 K. sayılı ilamında:

‘’ HMK’ da düzenlenen usul kuralları gözetilerek ve hukuki dinlenilme hakkının (HMK m. 27) bir gereği olarak davalının dinlenmesinden açıkça vazgeçmediği tanıklarının dinlenilmesi ve tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken…’’

• ÖZEL BOŞANMA SEBEPLERİ İLE İLGİSİ:

Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenen ve makalemizin başında ifade ettiğimiz özel boşanma sebepleri, adından da anlaşılacağı üzere, genel boşanma sebeplerine göre daha spesifiktir. Bu sebeplerden birinin varlığı halinde açılacak boşanma davasında, şayet hem özel sebebe hem de genel sebebe dayanılmış ve koşulları da mevcutsa hakim, boşanma hükmünü özel sebep üzerinden kuracaktır. 

Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılmış Sayıldığı Haller:

1. Fiili Ayrılık Hali,

Evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına ilişkin boşanma davası yanında, Türk Medeni Kanunu madde 166/4’te de ‘’evlilik birliğinin temelinden sarsılmış sayılması’’ndan hareketle, fiili ayrılık hali düzenlenmiştir. İlgili kanun maddesine göre:

Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.

Bu hükme göre, herhangi bir nedenle açılan boşanma davasının mahkemece reddedilmesi ve bu kararın kesinleşmesi üzerine, kesinleşme tarihinden itibaren 3 yıl geçmesine rağmen ortak hayat yeniden kurulamamışsa, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu durumda eşlerden herhangi biri boşanma davası açabilir ve koşulların mevcudiyeti halinde hakim, boşanmaya hükmedecektir.

Bu boşanma sebebinde, hakime takdir hakkı tanınmamış olup, koşulların gerçekleşmesi halinde boşanmaya hükmedilmesi gerekecektir. Ancak elbette ki ortak hayatın 3 yıllık süreçte kurulup kurulmadığına ilişkin olarak hakim inceleme ve araştırma yapacaktır. 

2. Anlaşmalı Boşanma Hali,

Evlilik birliğinin temelinden sarsılmış sayıldığı bir diğer hal, anlaşmalı boşanma olup detaylı bilgiye, ‘’Anlaşmalı Boşanma Davası’’(https://kulacoglu.av.tr/anlasmali-bosanma-davasi/) başlıklı makalemizden ulaşabilirsiniz. 

Netice itibariyle,

Evlilik birliğinin temelinden sarsılması genel bir boşanma sebebi olup, birçok fiil ve davranış bu davanın açılmasına sebep olabilir. Evlilik birliğinin temelinden sarsılmış sayıldığı haller ise, fiili ayrılık ve anlaşmalı boşanma halleri olup, kanundaki koşulların gerçekleşmesi halinde hakimin boşanmaya karar vermesi gerekir. 

Eşler arasındaki evlilik birliğinin hakim hükmü ile sona erdirilmesi talebini içeren boşanma davası, birçok sebebe dayanabilir. Boşanma hükmüne esas sebepler, genel veya özel olabilir. Boşanmaya ilişkin özel dava sebepleri, diğer makalelerimizde etraflıca incelenmiş olup (Bkz.: Aldatma/Zina Nedeniyle Boşanma Davası, Hayata Kast Nedeniyle Boşanma Davası, Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma Davası, Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma Davası, Küçük Düşürücü Suç İşleme Nedeniyle Boşanma Davası, Terk Nedeniyle Boşanma Davası, Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma.