Sınır Dışı (Deport) Kararına İtiraz

Yabancıların Türkiye’ye giriş – çıkışları, Türkiye’de kalışları ve koruma talep eden yabancılara sağlanacak korumanın kapsamına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile düzenlenmiştir. Aynı Kanun ile yabancılar hakkında uygulanacak “Sınır Dışı Etme” kararı da düzenleme altına alınmıştır. Buna göre Kanun’un 56. maddesinde sayılan kimseler hakkında valilikçe sınır dışı etme kararı alınabilir. Elbette ki, bu karara karşı kanun yolu açıktır. Yani hakkında sınır dışı etme kararı alınan kimse mahkemeye başvurarak kararın iptalini talep edebilecektir. Hakkında sınır dışı etme kararı bulunan kimse kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde sınır dışı etme kararı veren valiliğin bulunduğu ildeki idare mahkemesine başvurmalıdır.

Yazı İçeriği
1. Sınır Dışı Etme (Deport) Nedir?
2. Sınır Dışı Edilme Sebepleri
3. Hakkında Sınır Dışı Etme Kararı Alınamayacak Olanlar
4. Sınır Dışı Etme (Deport) Kararı
5. Türkiye’yi Terke Davet Nedir?
6. Sınır Dışı Etmek (Deport) Üzere İdari Gözetim Kararı
7. Sınır Dışı Etme (Deport) Kararına İtiraz
8. Sınır Dışı Etme (Deport) Kararına İtiraz Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Buradan hareketle, devletin egemenlik ilkesinin bir sonucu olarak, genel güvenlik ve kamu düzeni bakımından tehlikeli olduğu düşünülen yabancıların ülkeden çıkarılmasında devletin sınır dışı etme yetkisi vardır.

1. Sınır Dışı (Deport) Etme Nedir?

Deport kararının verilmesi ve kararın nasıl kaldırılacağını açıklamadan önce deport kararının diğer yaptırımlarla karıştırılmaması için işbu kararı açıklamak yararlı olacaktır. Deport kararı, belli sebepler doğrultusunda yabancı ülke vatandaşının Türkiye’den sınır dışı edilip sonrasında ülkeye giriş yasağı olarak tanımlanabilir. Yabancı hakkında deport kararı verilmesi kişinin ahlaka ve hukuka aykırı davranışlar sergilemesi, ulusal sağlık ve güvenlik tehdidi oluşturması ve çalışma izni olmadan çalışması, oturma izni yahut öğrenci oturma izni olmaksızın yaşaması halinde söz konusu olur.

2. Sınır Dışı (Deport) Edilme Sebepleri

6458 sayılı Kanun’un 54. maddesinde hakkında sınır dışı etme kararı alınabilecek olan kimselere yer verilmiştir.  Buna göre aşağıda sayılan kimseler hakkında, sınır dışı etme kararı alınabilir.

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 59. maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler
• Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar
• Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar
• Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar
• Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar
• Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler
• İkamet izinleri iptal edilenler
• İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler
• Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler
• Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler
• Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler
• Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar
• İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar
• Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler

3. Hakkında Sınır Dışı Etme Kararı Alınamayacak Olanlar

6458 sayılı Kanun’un 55. maddesinde hakkında sınır dışı etme kararı alınamayacak olanlar belirtilmiştir. Bu kimseler yukarıda sayılanlar kapsamında olsalar dahi sınır dışı edilemeyecektir.

• Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar
• Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler
• Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar
• Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları
• Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları

Bu kişilerden, belli bir adreste ikamet etmeleri, istenilen şekil ve sürelerde bildirimde bulunmaları istenebilir.

4. Sınır Dışı (Deport) Etme Kararı

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesinde sayılanlar, sınır dışı etme kararıyla menşe ülkesine veya transit gideceği ülkeye yahut üçüncü bir ülkeye gönderilmek üzere sınır dışı edilebilir. Sınır dışı etme kararı vermeye yetkili merci, valiliktir. Valilik bu kararı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün talimatı üzerine veya kendiliğinden alır. 

Karar, gerekçeleri ile beraber hakkında sınır dışı etme kararı alınan yabancıya tebliğ edilebileceği gibi yabancının yasal temsilcisine ya da avukatına da tebliğ edilebilir. Hakkında sınır dışı etme kararı bulunan kimse avukatı ile temsil edilmiyorsa kendisi veya yasal temsilcisi, kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir.

5. Türkiye’yi Terke Davet Nedir?

Hakkında deport kararı verilen yabancının işbu karar hususi pasaportuna işlenmekte ve hayatının geri kalanı için yapacağı yolculuklarda ve bir takım adli sorgulamalarda karşısına çıkabilecek ağır sonuçları olan bir karardır. Bu sebeple deport kararı gerekçelerinden birini yahut birkaçını taşıyan yabancı ülke vatandaşı söz konusu kararın pasaportuna işlenmemesi için deport kararının kaldırılması yoluna başvurabileceği gibi daha kısa bir çözüm yöntemi olan terke davet prosedürü ile de kararın pasaportuna işlenmesine engel olabilmektedir. Terke davet prosedüründe; gerekli durumların varlığı halinde yabancı ülke vatandaşı şahsen kolluk kuvvetlerine başvurur ise sınır dışı edilmek yerine terke davet edilmesini talep ederek geri gönderme merkezine gitmeden ülkeden ayrılabilir. Bu hukuki süreç sınır dışı edilmekten çok daha faydalı olacaktır. Kişiye Türkiye’den ayrılması için en az onbeş en fazla otuz günlük süre tanınır bu süre ve hukuki prosedür yabancı için her anlamda daha avantajlı olacaktır. İdarenin takdirinde olmak kaydı ile vize ihlalinin tespiti sonucunda hakkında deport kararı verilmiş yabancı da terke davet edilebilmektedir.

Fakat belirtmekte yarar vardır ki; kendi rızası ile deport edilmek isteyen her yabancıya bu prosedür uygulanmak zorunda değildir. Bu durumda idare yabancının özel durumunu, geçmişini, kısaca sübjektif özelliklerini göz önünde bulundurarak terke davet kararını değerlendirecektir.

6. Sınır Dışı (Deport) Etmek Üzere İdari Gözetim Kararı

Hakkında sınır dışı etme kararı alınan kimseye, Türkiye’yi terk etmesi için on beş günden az olmamak üzere otuz güne kadar süre tanınır. Fakat

• Kaçma ve kaybolma riski bulunan kimselere,
• Yasal giriş ya da çıkış kurallarını ihlal edenlere,
• Sahte belge kullananlara,
• Asılsız belgelerle ikamet izni almaya çalışanlara veya aldığı tespit edilenlere,
• Kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlara

bu süre tanınmaz. Bahsi geçen kişiler ve süre hakkı tanınmasına rağmen bu süre içerisinde ülkeyi terk etmeyenler hakkında “idari gözetim kararı” alınır.

Konuya ilişkin detaylı bilgi için “İdari Gözetim Kararına İtiraz” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

Ayrıca Kanun’un 56. maddesinde; Türkiye’den çıkış için süre tanınan kimselere Çıkış İzin Belgesi verileceği düzenlenmiştir. Bu belge hiçbir harca tabi değildir. Fakat vize ve ikamet harçları ile bunların cezalarına ilişkin yükümlülükler saklıdır.

7. Sınır Dışı (Deport) Etme Kararına İtiraz

Hakkında sınır dışı etme kararı bulunan kimse kararın tebliğinden itibaren yedi gün içinde idare mahkemesine başvurmalıdır. Mahkemeye başvuran kişi bu başvurusunu sınır dışı etme kararını veren makama da bildirir. İdare mahkemesi, sınır dışı etme kararına karşı yapılan başvuruyu en geç on beş gün içinde sonuçlandırır. Mahkemenin kararı kesindir. Dava açma süresi içerinde veya yargı yoluna başvurulması halinde, yargılama sonuçlanıncaya kadar yabancı sınır dışı edilemez.

8. Sınır Dışı (Deport) Etme Kararına İtiraz Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Sınır dışı etme kararı, idari işlem mahiyetinde olduğundan bu işlemin iptali talebiyle açılan davalarda idare mahkemeleri görevlidir. Yetkili idare mahkemesi ise İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 32. maddesi uyarınca sınır dışı etme kararı veren valiliğin bulunduğu ildeki idare mahkemesidir.