Sosyal Medyada Aktif Olduğunuz Kadar “Sahip” Misiniz?
Günümüzde herhangi bir yaş ve cinsiyet kısıtlaması olmaksızın özellikle sosyal medya alanında önemli ve yaygın bir kullanım söz konusudur. Ancak toplumun ne kadarlık bir kesimince dijital bilince sahip olunduğu, bulunulan dijital faaliyetlerin etki ve sonuçlarına ilişkin farkındalığın ne seviyede olduğu merak ve araştırma konusudur. Bu durum akıllara, başlığımızı da oluşturan şu soruyu gündeme getirmektedir: ‘’Sosyal Medyada Aktif Olduğunuz Kadar ‘’Sahip’’ Misiniz?’’
İnternet ortamında özellikle sosyal medya adı altında yer alan uygulama ve sair oluşumlar vasıtası ile insanlar; kişilik özellikleri, yetenek, ilgi alanları ve sair itici güçler kanalıyla ve birtakım amaçlarla bilfiil bireysel çapta faaliyetlerde bulunmaktadırlar. Örnek vermek gerekir ise; başta Facebook ve Twitter olmak üzere Instagram, Linkedin, web siteleri, dijital video ve müzik arşivleri, itunes, cloud player, Spotify gibi birçok sosyal ağ hesapları eliyle kitleler arası iletişim sağlanabilmekte ve kişiye özel kullanım alanları oluşturulabilmektedir.
- Acaba Bu Gibi Uygulama Ve Sair İnternet Hizmetleri Üzerinde Mülkiyet Tesisi Mümkün Olabilir Mi?
Yukarıda sayılan bir takım dijital ağ hesapları, kullanıcıları ile başlangıçta yaptıkları sözleşmeler ile, bu hesapları kullananların bu hesaplara ilişkin olarak herhangi bir mülkiyet hakkına sahip olamayacağı hususlarını açıkça düzenlemekte ve bu koşullar başlangıçta kullanıcılar tarafından kabul edilmektedir.
Ancak bu sözleşmelerin ne ölçüde geçerli olduğu, taraflar arasındaki menfaat dengesinin yargı organları önünde tartışılabilir olup olmadığı gibi hukuki argümanlar, ulusal ve uluslararası hukuk dünyasında tartışılmakta olup, herhangi bir görüş ve içtihat birliği henüz sağlanabilmiş değildir.
Hakkaniyet temelli olarak yapılacak irdelemede de daha çok sosyal menfaat dengesi ve hukuki vicdan mukayesesi devreye girecek sözleşme ile taahhüt edilmiş bulunan edimlerin hukuka ve hakkaniyete aykırı olup olmadığı vasfına bağlı olarak geçerlilik ve uygulanabilirlik kriterleri tespit edilecektir. Böyle bir yaklaşım benimsendiğinde despot ve menfaat dengesinden yoksun sözleşmelerin müdahaleye açık hale gelmesi mümkün kılınacaktır.
Bu konuda yapılacak yorumlar ülkelerin hukuk düzenlerinin ne ölçüde liberal ya da ne ölçüde kamusal ve kazuistik olmalarına bağlı olarak irdelenecek ve şekillenecektir. Yani yaşadığınız ülkede yer alan hukuk düzenine hâkim görüşler sanal mirasınızın ve mirasçılığınızın sınırlarını belirleyecek temel yapıyı oluşturmaktadır.
İşbu hususlara ilişkin olarak kendi ülkemiz penceresinden baktığımızda; aslında kılçıklı bir dönemsel yapı ve değişim süreci içinde olmamızın doğurduğu, hukuki evrimleşme sürecinin ne şekilde yol kat ettiği ve/veya kat edeceği sorunu karşımıza çıkmaktadır.
- Sanal Mülkiyet Ülkemizde Ne Kadar Somut? Ne Kadar Hukuki?
Ülkemiz tarafından gerçekleştirilen çalışma ve imzalanan anlaşmalar daha çok bu tür hizmetlerin sağlanması ve kullanıma ilişkin olarak yapılmakta olup, henüz sanal miras temelli olarak bilinen somut bir çalışma da bulunmamaktadır. Bu alanla ilintili olarak bahsetmek gerekir ise; 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun ülkemizde 07.04.2016 tarihi itibariyle yürürlükte olup uygulanmakla birlikte, bu kanunun sanal mirasçılık bakımından yetkin ve yeterli olduğunu söylemek ise kanunun mahiyetine ve amacına bakıldığında mümkün ve yerinde bulunmamaktadır.
Salt T.C. Anayasası temelli bir görüş ortaya atmak istersek şayet, “çerçeve” niteliği haiz olan anayasamızın, bu niteliği ile aslında somut olay ve soyut kural arasındaki uyum ve adalet dengesini gözettiği; katı ve despot kural ve uygulamaların haktan çok haksızlığı getireceği görüşüne dayandığı sonucuna ulaşabiliriz. Buna binaen yukarıda yer alan örnek ilkeler üzerinden gitmek istersek, T.C. Anayasasının ahde vefadan ziyade hukuk ve hakkaniyeti koruduğu; soyut kuralın somut olayı kendisine tabi kılmasını istemediği sonucuna varabiliriz.
Ancak içinde bulunduğumuz dönem ve yaşanılan süreç bizi çerçeve ve soyut bir hukuk anlayışından uzaklaştırarak, daha net ve kazuistik kurallar eliyle belirgin sorunlara belirgin çözümler oluşturma mantalitesine götürmektedir. Bu durumda da ahde vefa ilkesi hakkaniyete nazaran içerik ve sınırının taşımış olduğu belirginlik ve sair nedenlerle ön plana çıkmakta, kabul etmiş olduğumuz koşulların tüm sonuçlarını bu koşullar üzerindeki etki seviye ve durumumuza bakılmaksızın bizi bağlayacağı sonucu ile karşılaşmaktayız.
Somut ve geçerli herhangi bir yasal düzenlemenin henüz mevcut olmadığını, bu nedenle sosyal medya hesaplarımıza ilişkin kullanımımızın, hizmet sağlayıcılar ile yaptığımız sözleşmelerde bize verilen ‘’kullanım hakkı’’ ile sınırlı olmaktan öteye geçemediğini ifade etmek gerekmektedir.
Yasal düzenlemeler yapılıncaya kadar, sosyal medya hesaplarımıza ilişkin hakkımız, “kabul, beyan ve taahhüt” içerisinde kalmaya devam edecektir.
