
Değerli müvekkillerimiz,
Dünya genelinde yaşanan Koronovirüs (Covid-19) salgını riski nedeniyle, hukuki soru ve sorunlarınız için mobil ve online iletişim kanallarımızı kullanmanızı öneririz.
Banka hesabı açtırırken, ev eşyası satın alırken, araç kiralarken veya yeni bir işe başlarken yani yaşantımızın pek çok noktasında çoğunlukla daha önceden hazırlanmış ve sözleşmeyi düzenleyen lehine hükümler içeren sözleşmeler ile karşılaşırız. Bu sözleşmelerde yer alan ve hazırlayana avantaj sağlamak amacıyla konulmuş düzenleme ve maddelere ise “Genel işlem koşulları” denmektedir. Türk Borçlar Kanunu ile sözleşmenin zayıf konumda olan kişi lehine bir takım koruyucu imkânlar getirilmiş ve genel işlem koşullarının geçersizliği ayrıntılı şekilde düzenlemiştir.
Yazı İçeriği
1. Genel İşlem Koşulları Nedir?
2. Sözleşmedeki Tüm Hükümlerin Kabul Edildiğine Dair Kaydın Etkisi
3. Genel İşlem Koşullarının Geçerli Kabul Edilebilmesinin Şartları
4. Genel İşlem Koşullarının Yorumlanma Şekli
5. Genel İşlem Koşullarının Geçersizliğinin İleri Sürülmesi
6. Geçersiz Genel İşlem Koşulu Nedeniyle Tazminat Davası
7. Geçersiz Genel İşlem Koşulu Örnekleri
Hukukumuzda, sözleşmenin kurulabilmesinin şartlarından biri, sözleşme taraflarının, tüm asli unsurlar üzerinde karşılıklı olarak mutabakata varması, yani iradelerinin birbiriyle uyumlu olması ve sözleşmenin de bu mutabakata uygun olarak düzenlenmesidir. Asli unsurların dışında kalan, yani sözleşme için kurucu öneme sahip sayılmayan ikincil noktalarda ise, tarafların mutabakata varmış olmaları aranmamaktadır. Tam da bu konularda, yani sözleşmenin ikincil unsurlarında, sözleşme taraflarından biri, kendi çıkarları doğrultusundan standart bir sözleşme hazırlayarak, sonraki süreçte anlaşma yapacağı herkese bu standart sözleşmeyi sunarak, esasen sözleşmenin tarafsızlığını kendi lehine ve karşı taraf aleyhine bozabilmektedir. Sözleşmede, hazırlayana avantaj sağlayan ve esasen sözleşme tarihinden daha önceki bir tarihte ve genel geçer sayılabilecek çok sayıda sözleşmede kullanılmak üzere hazırlanan bu sözleşme maddelerine “Genel işlem koşulları” denmektedir.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 20.maddesinde düzenlenen genel işlem koşulları tanımından da anlaşılacağı üzere, sözleşmedeki bir düzenlemenin genel işlem koşulu olup olmadığının tespitinde, bu düzenlemelerin sözleşmenin ana metninde mi ekinde mi yer aldığı ya da yazı tipi gibi şekilsel özelliklerinin hiçbir önemi yoktur. Başka bir deyişle, aynı amaçla ancak farklı metinlerde düzenlenen sözleşmelerdeki hükümler de genel işlem koşulu olarak kabul edilebilmektedir.
Görüldüğü üzere sözleşmeyi düzenleyen kişi, bazı yollarla sözleşmedeki hükümlerin genel işlem koşulu niteliğini engellemeye çalışsa da koruyucu düzenlemeler buna engel olacaktır.
Yukarıdaki açıklamalarımıza uygunluk gösteren sözleşmelerde çoğunlukla, sözleşmeyi imzalayanın tüm koşulları kabul ettiğine dair kayıt bulunmaktadır.
Türk Borçlar Kanununun 20.maddesinin 3.fıkrasında yer alan düzenleme gereği;
Ana sözleşmede veya ayrı bir ek sözleşmede düzenlenen maddelerin her birinin, taraflarca karşılıklı olarak değerlendirildiği ve sonuçları üzerinde fikir birliğine varıldığı, şeklindeki kayıtlar, o düzenlemelerin genel işlem koşulu sayılmalarına engel teşkil etmez.
Sözleşmede bu şekilde bir kayıt bulunsa dahi sözleşmeyi düzenleyen bu kaydın yanında başka delillerle de sözleşmeyi imzalayanın bu koşulları kabul ettiğini ispat etmelidir.
Sözleşmeyi düzenleyenin menfaatine ve karşı tarafın aleyhine genel işlem koşullarının geçerli olabilmesi için;
Ayrıca kimi sözleşmelerde, taraflardan birine münhasıran sözleşme hükmünü değiştirme ya da yeni düzenleme yapabilme yetkisi sağlayan kayıtlar yasa gereği yazılmamış sayılır.
Keza, sözleşmenin karşı tarafının yükümlülüklerini ağırlaştıran ve sözleşmede o tarafı dürüstlük kuralı ve hakkaniyet hilafına dezavantajlı hale sokan genel işlem koşulu düzenlemeleri de geçersiz sayılacaktır.
Uygulamada sıkça karşılaşıldığı üzere, genel işlem koşulları içeren sözleşmeler, her zaman anlaşılır şekilde hazırlanmamaktadır.
Başka bir deyişle, düzenleyenler, sözleşmeye karşı tarafın anlayamayacağı şekilde, birden fazla anlama gelebilen hükümler koyabilirler.
Yasa koyucunun bu gibi durumlara önlem olarak öngördüğü düzenlemelere göre, açık ve anlaşılır olmayan veya birden çok anlama gelen genel işlem koşulu düzenlemeleri; sözleşmenin karşı tarafının avantajına, düzenleyenin ise dezavantajına olacak şekilde yorumlanmalıdır.
Bir sözleşmede yukarıdaki geçersizlik şartlarını taşıyan bir genel işlem koşulu bulunuyorsa, Türk Borçlar Kanunun 21. Maddesi gereği, bu nitelikteki bir hüküm yazılmamış sayılacak, yani kendiliğinden geçersiz olacaktır. Başka bir deyişle, tüketici bu şartın geçersizliğini sağlamak için dava açmak veya herhangi bir başvuruda bulunmak zorunda değildir.
Sözleşmeyi düzenleyen, geçersiz sayılan genel işlem koşuluna göre bir talepte bulunursa karşı taraf bu talebi yerine getirmekten kaçınabilir.
Geçersiz genel işlem koşulunun uygulanması nedeniyle zarara uğrayan kişi, dava açarak bu zararının tazminini talep edebilir. Bu davada, genel işlem koşulunun geçersiz olduğu ve zararın da bu nedenden kaynaklandığı ispat edilmelidir.
Bu davada görevli mahkeme talebin içeriğine göre belirlenmektedir. Genel işlem koşullarında karşı tarafın çoğunlukla tüketici olduğu düşünülürse dava yüksek ihtimalle tüketici mahkemesinde görülecektir. Yetkili mahkeme ise genel kural olan davalının yerleşim yeridir. Tüketici davalarında ise tüketicinin yerleşim yeri mahkemesi de yetkili olacaktır.
Aşağıdaki şekilde genel işlem koşulları, müzakere edilmeden ve tüketici tarafından kabul edilmeden sözleşmeye dâhil edilirse kendiliğinden geçersiz olacaktır.
Tüm bunların yanı sıra, “haksız şart” olarak tabir edilen ve sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde dürüstlük kuralları hilafına tüketici aleyhine dengesizliğe neden olacağı halde tüketiciyle mutabakata varılmaksızın sözleşmeye dahil edilen hükümlere ilişkin detaylı bilgiye ulaşmak için Tüketici Sözleşmelerinde Haksız Şart başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Değerli müvekkillerimiz,
Dünya genelinde yaşanan Koronovirüs (Covid-19) salgını riski nedeniyle, hukuki soru ve sorunlarınız için mobil ve online iletişim kanallarımızı kullanmanızı öneririz.
KİŞİSEL VERİLERİN İŞLENMESİ HAKKINDA
“AYDINLATMA METNİ”
İnternet sitemizi kullanmanız dolayısıyla, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) başta olmak üzere yürürlükteki mevzuat kapsamında birtakım verilerinizin toplanması, saklanması, işlenmesi, aktarılması ve KVKK kapsamına dahil başkaca işlemlerin detayı ve amacı hakkında, veri sorumlusu olarak sizleri bilgilendirmek isteriz.
Genel Bilgiler
İlgili mevzuata göre, “kişisel veri” kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgidir. “Özel nitelikli kişisel veri” ise kişilerin ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, kılık ve kıyafeti, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileri ile biyometrik ve genetik verileridir. İşbu Aydınlatma Metninde, özel ve/veya genel nitelikli olma ayrımı yapılmaksızın, her neviden veri için “Kişisel Veri” ifadesi kullanılacak olup durumun gereğine göre özel nitelikli kişisel verilerin de bu ifade kapsamına dahil edilebileceğini belirtmek isteriz. Keza, internet sitemizi kullanırken size daha efektif hizmet sağlayabilmek adına çerezler, web işaretçileri ve benzeri uygulamaları da kullanabilmekteyiz. Çerez kullanımının durdurulmasını tarayıcı ayarlarınızı değiştirerek her zaman sağlayabilirsiniz. Çerez kullanımının durdurulması, internet sitemizdeki bazı fonksiyonların kullanımını sınırlandırabilecektir.
Kişisel veriler toplandıktan sonra silme, yok etme ya da anonim hale getirme işlemlerine kadar olan süreçte gerçekleştirilen elde etme, kaydetme, depolama, muhafaza etme, değiştirme, yeniden düzenleme, açıklama, aktarılma, sınıflandırılma ya da kullanılmasını engelleme ve sair kapsamda veriler üzerinden gerçekleştirilen her türlü işlem ise KVKK kapsamında “kişisel verilerin işlenmesi“ olarak değerlendirilmektedir.
Kişisel veri veya özel nitelikli kişisel veri tanımına uygun bilgilerinizi Kulaçoğlu Hukuk Bürosu (Veri Sorumlusu) olarak bizimle paylaşmanız durumunda, onay kutucuğunu işaretleyerek bu verilerinizin işlenmesi için açık rıza verdiğinizi belirtmek isteriz.
Kişisel Verilerin Toplanması ve Hukuki Sebepleri
İnternet sitemizi kullanırken birtakım kişisel verilerinizi, Veri Sorumlusu sıfatımız ile bizimle paylaşmanızı talep edebilmekteyiz. İşbu kişisel verileriniz fiziksel olarak sözlü veya yazılı şekilde toplanabileceği gibi, elektronik ortamda da toplanabilir. Keza, kişisel verileriniz, Veri Sorumlusu sıfatıyla doğrudan tarafımızca toplanabileceği gibi, Veri Sorumlusu adına veri işleyen gerçek veya tüzel kişiler tarafından veya ifa ettiğimiz iş ve hizmetin bir gereği olarak destek aldığımız ulusal/uluslararası kişi ve kuruluşlar ile diğer 3.kişiler tarafından, sayılanlarla sınırlı olmamak üzere, internet sitemiz, blog mesajları, iletişim formları, iş/staj ve sair başvuru formları, bilgi formları, video konferans ve/veya online hukuki danışmanlık hizmeti esnasında kaydedilebilen ses ve/veya video kayıtları, telefon görüşmesi ve/veya telekonferans esnasında kaydedilebilen ses kayıtları, kısa mesajlar, WhatsApp, sosyal medya vs kanallarıyla gerçekleştirilenler başta olmak üzere her türlü iletişim kanalları aracılığı ile toplanabilmektedir. Bu verileriniz elektronik ya da internet tabanlı araçlar ve sair vasıtalar kullanılarak otomatik yöntemlerle elde edilebildiği gibi, tarafımıza sunduğunuz formlar, sözleşmeler, bildirimler, adli veya idari merci kararları gibi yöntemlerle de elde edilebilmektedir.
Kişisel Verilerin İşlenme Amacı ve Aktarımı
Kişisel verileriniz, yürürlükteki ilgili mevzuat uyarınca, hukuka, iyi niyet ve dürüstlük kurallarına uygun, doğru ve güncel olarak, belirli, açık ve meşru amaçlarla ve bu amaçlarla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olarak işlenmekte olup ilgili mevzuatta öngörülen ve işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar muhafaza edilmektedir.
KVKK uyarınca, Veri Sorumlusu olarak bizimle paylaşmış olduğunuz kişisel verileriniz, yerine getirmekte olduğumuz her türlü hizmet ve faaliyet amaçlarımız ile gerektiğinde işe/staja alım süreçleriyle bağlantılı ve ölçülü olarak söz konusu hizmetlerden faydalanmanız, hak ve menfaatlerinizin korunması ve sair amaçlar ile KVKK ve yasal düzenlemelere uygun olarak işlenebilecek, hizmetlerimiz kapsamında ve ilgili mevzuata uygun olarak UYAP sistemi başta olmak üzere, adli, idari vb. kurumlara ve/veya yetkili kıldıkları kişi ya da merciler ile somut olayın şartlarına göre yurtdışında olup olmamasından bağımsız olarak ilgili üçüncü kişi ve kurumlara aktarılabilecek ve ilgili mevzuatta belirlenen süreler boyunca saklanıp gerekli işlemlere tabi tutulabilecektir.
Ağ Sunucusu Veri Günlüğü
İnternet sitemize giriş yapmanızın kaçınılmaz bir sonucu olarak, veri günlüğü olarak tanımlanan ve aşağıda listelenmiş olan verileriniz, ağ tarayıcınız tarafından internet sunucumuza otomatik olarak aktarılmakta ve onayınız aranmaksızın veri günlüğü kayıtlarına kaydedilmektedir:
Veri günlüğü internet sitemizin sizin için daha kullanışlı hale getirilebilmesi amacıyla istatistiki bilgi sağlamak için kullanılmakta olup, takiben derhal silinir.
Kişisel Verilerin Güvenliğinin Sağlanması İçin Alınan Tedbirler
6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanun’un ilgili maddesine uygun olarak, kişisel veri güvenliğinizin sağlanması için hukuka aykırı olarak işlenmelerini ve erişilmelerini önlemek ve muhafazalarının sağlamak amacıyla gerekli teknik ve idari tedbirler Veri Sorumlusu olarak tarafımızca alınmaktadır.
Veri Sahibinin Hakları
Kişisel veri sahipleri KVKK uyarınca aşağıda yer alan haklara sahiptir:
Yukarıda belirtilen hakların kullanımıyla veya genel olarak Aydınlatma Metnimizle alakalı daha detaylı bilgi talepleriniz için “İletişim” sayfamızdan ulaşılabileceğiniz “İletişim Formu” aracılığıyla veya ıslak imzalı olarak “Esentepe Mah. Eser İş Merkezi B Blok Kat:8 No:63 Şişli/İstanbul/Türkiye” adresine ulaştırmanız ya da info@kulacoglu.av.tr e-posta adresine konu kısmında “Kişisel Veri Bilgi Talebi” ifadesi ile iletebilirsiniz.
Kişisel veri sahipleri olarak, haklarınıza ilişkin taleplerinizi Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na yukarıdaki şekillerde iletmeniz durumunda talebiniz, niteliğine göre en kısa sürede sonuçlandıracaktır. İlgili işlemin ayrıca bir maliyet gerektirmesi durumunda, Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nca belirlenen tarifedeki ücret, Kulaçoğlu Hukuk Bürosu olarak tarafınızdan tahsil edilecektir.