İdari İşlemin İptali Davası Sonrası Açılacak Tazminat (Tam Yargı) Davaları

Anayasa madde 125/7;  “İdare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür.” 

İdarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı karşılaması gerektiği en üst norm olarak düzenlenmiştir. Bu düzenlemenin karşılığı, idare hukukunda tam yargı davalarıdır. 

Tam yargı davası;

İdarenin eylem veya işlemleri sonucu ortaya çıkan zararın tazmini için idari yargı yolunda açılan davadır. Burada zarar maddi nitelikte bir kayıp olabileceği gibi kişilik haklarının ihlali sonucu oluşan elemi gidermeye yönelik manevi zarar da olabilir. Bu kapsamda tam yargı davası özel hukuktaki maddi ve manevi tazminat davalarına benzetilebilir. 

Zararın idarenin bir işlemine dayanması durumunda çoğu zaman öncelikle bu işlemin iptali için iptal davası açılmaktadır. Zira hukuka uygunluk karinesinden yararlanan idari işlemler hukuka aykırı olsalar dahi bir mahkeme kararı ile iptal edilene kadar uygulanmaya devam etmektedirler. 

İşte bu durumda kişiler öncelikle idari işlemin iptalini akabinde bu idari işlem sonucu ortaya çıkan zararın tazminin talep etmeyi tercih edebilirler.

Tam Yargı Davasında İdarenin Sorumluluğu,

Tam yargı davaları yukarıda belirtildiği üzere idarenin oluşturduğu zararın tazminini sağlamaya yöneliktir. Fakat idare zarara her zaman kusuruyla neden olmaz. 

Tam yargı davalarında İdarenin sorumluluğu ikiye ayrılmaktadır.

Kusurlu Sorumluluk : 

İdarenin kusurlu sorumluluğu hizmet kusuruna dayanmaktadır. Buna göre idare kamu hizmeti görürken mevzuat hükümlerine aykırı davranışla kamu hizmetinin; hiç işlememesine, geç işlemesine, kötü işlemesine neden olursa bu durumda idarenin kusurlu sorumluluğu gündeme gelecektir.

Kusursuz Sorumluluk : 

İdarenin kusursuz sorumluluğu yargı içtihatlarıyla oluşmuş sosyal risk, kamu külfetlerinin eşit paylaştırılması, eşitlik, hakkaniyet, nesafet ilkelerine dayanan bir sorumluluk türüdür. Bu kapsamda kusursuz sorumluluk nedeniyle idareye başvurulabilmesi için idarenin kusuru aranmayıp, meydana gelen zarar ile idarenin eylemi/işlemi arasında illiyet bağı bulunması yeterlidir. 

Tam Yargı Davalarında Ön Koşul (Hak İhlali),

İdari işlemin iptali davaları menfaati ihlal edilenler tarafından açılabilmesine rağmen;

Tam yargı davaları ancak hakkı ihlal edilenler tarafından açılabilmektedir.

Genel Dava Açma Süresi, 

İdari Yargıda dava açma süresi tam yargı davalarında da genel düzenleme gereği;

• Danıştay ve idare mahkemelerinde altmış, vergi mahkemelerinde otuz gündür.

Tam yargı davalarında dava açma süresi;

• Zarara yol açan işlem veya eylemin idariliğinin ve zararın kapsamının tam olarak öğrenildiği tarihten itibaren başlayacaktır.

İptal Davası Akabinde Açılacak Tam Yargı Davasında Dava Açma Süresi,

İdari Yargılama Usulü Kanunu iptal davası akabinde tam yargı davası açılabileceğini ve dava açma süresini özel olarak düzenlemiştir. Buna göre;

“Madde 12 – İlgililer haklarını ihlal eden bir idari işlem dolayısıyla Danıştaya ve idare ve vergi mahkemelerine doğrudan doğruya tam yargı davası veya iptal ve tam yargı davalarını birlikte açabilecekleri gibi ilk önce iptal davası açarak bu davanın karara bağlanması üzerine, bu husustaki kararın veya kanun yollarına başvurulması halinde verilecek kararın tebliği veya bir işlemin icrası sebebiyle doğan zararlardan dolayı icra tarihinden itibaren dava süresi içinde tam yargı davası açabilirler. Bu halde de ilgililerin 11 nci madde uyarınca idareye başvurma hakları saklıdır.”

Şeklindeki düzenleme ile önce iptal davası açılması durumunda;

Bu kararın veya kanun yollarına başvurulması durumunda verilecek kararın tebliğinden itibaren dava açma süresi içerisinde tam yargı davası açılabileceği belirtilmiştir.

Burada iptal davasının lehe veya aleyhe sonuçlanmasının tam yargı davası açılmasına herhangi bir etkisi olmayıp yargılamanın uzun sürmesi durumunda kişi iptal davasının sonucunu beklemek zorunda da değildir. 

Danıştay 10. Dairesi 1982/3483E., 1985/2015K. ve 03.12.1958 tarihli kararında;

“Öte yandan, 521 sayılı Yasanın 71.maddesinde ve 2577 sayılı Yasanın 12.maddesinde, ilgililerin hukukunu korumak, dava haklarını yitirmelerini önlemek amacıyla Kanun yoluna başvurulması halinde, iptal davası üzerine tam yargı davası açma süresinin kesileceği kabul edilip, ilgililere, Kanun yolu sonunda verilen kararın tebliğ tarihinden itibaren bir dava açma süresi tanınmış; ancak Kanun yoluna başvurulması nedeniyle ilgililerin tam yargı davası açmaları da engellenmemiştir. Bu itibarla davacı şirketin, davalı idarenin karar düzeltme istemi sonuçlanmadan açtığı tam yargı davasının zamanından önce açılmış olduğundan söz etmeye de olanak bulunmamaktadır.”

Şeklinde hüküm kurarak iptal davasında kanun yoluna başvurulmasının tam yargı davası açılmasına engel olmadığı belirtilmiştir.