Tedbir Nafakası ve Şartları

“Boşanma davasından önce, boşanma davası esnasında veya boşanma davasının sona ermesinden sonra maddi olarak zorluğa düşen/düşecek olan tarafa, diğer tarafça aylık olarak ödenmesi gereken para “Nafaka“ olarak adlandırılmaktadır.”

1. Kavram:

Aile birliğinin zarar görmesi neticesinde eşlerin ve çocukların bakım ve geçimine ilişkin olarak maddi zorluğa düşen tarafa ödenmesine karar verilen nafaka; talep edildiği döneme ve sahip olduğu koşullara göre üçlü bir ayrıma tabi tutulmaktadır. Tedbir nafakası işe başta geçici niteliği ve boşanma sürecinde veya öncesinde talep edilebilmesi nedeniyle diğer nafaka türlerinden ayrılmaktadır.

1. Koşulları:

Yukarıda da izah edildiği üzere, nafaka talepleri; boşanma kararı verilmesinin öncesinde de gerekli şartların mevcudiyetine bağlı olarak ileri sürülebilir niteliktedir. Tedbir nafakasına ilişkin olarak yapacağımız değerlendirmede; bu nafakanın istendiği zamana göre de ikili bir ayrım yapmak mümkündür. Şöyle ki; tedbir nafakası, boşanma davası devam ederken istenebileceği gibi, boşanma davasından önceki süreçte de talep konusu yapılabilmektedir.

Hukukumuzda boşanma davasından farklı olarak “ayrılık davaları” şeklinde de adlandırılan, birlikte yaşamaya ara verilmesine ilişkin taleplerle mahkemeye başvurmak mümkündür. Gerek bu şekilde bağımsız olarak açılan ayrılık davalarında, gerekse de boşanma davasının devamı süresince, hâkim gerekli olan ve özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri alabilecek; eşlerin mal varlıkları ve ekonomik güçleri de araştırılarak maddi olarak güçsüzlüğe düşecek tarafa tedbir nafakası ödenmesine karar verebilecektir.

Tedbir nafakasının bir diğer özelliği de “geçici” nitelikte bir koruma önlemi olmasıdır. Zira ayrılık davasında veya hakimin boşanma davası sonunda ayrılık kararı verdiği hallerde tedbir nafakası, ayrılık kararının sonuna kadar devam edecek, ayrılık için takdir ve tayin edilen süre bitince hükmedilen tedbir nafakası da kendiliğinden sona erecektir.

Tedbir nafakasını hâkim tarafından re ’sen hükmedilebileceği gibi davanın herhangi bir aşamasında taraflarca da talep edilebilir. Zira ilgili yasa hükmünde de

“…Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri resen alır…”

denmiş ve bu husus açıkça hükme bağlanmıştır.

Çocuklara ilişkin olarak tedbir nafakasına hükmedilebilmesi için, hakkında nafakaya hükmedilecek çocuğun reşit olmaması gerekmektedir. Bu konuda hâkim özellikle çocuğun sağlık, eğitim ve ahlak bakımından yararlarını esas alacak; çocuğun yanında olmayan eşin çocuğun bakım ve eğitim giderlerine yapacağı katkı tedbiren belirlenecektir.

Boşanma davasından önce eş tarafından ileri sürülen nafaka taleplerinde, nafaka talep eden tarafın ayrı yaşamakta haklı olduğunu ispat etmesi varlığı zorunlu şartlardan biridir. Ayrı yaşamanın haklı olduğu hallerde hâkim; istek üzerine bir eşin diğerine yapacağı parasal katkıya ilişkin olarak belirlemelerde bulunabilir, koşulların mevcudiyeti halinde tedbir nafakasına hükmedilebilir.

Boşanma davasının dışındaki tedbir nafakası taleplerinde, ayrı yaşamın ve bu ayrılığın haklı sebebe dayandığının ispat edilmesi gerekmekte olup, işbu ispat faaliyeti her türlü delille gerçekleştirilebilmektedir. Boşanma davası sürecindeki taleplerde ise ayrı yaşamın ispatlanmasına gerek bulunmamakta, hâkim kendiliğinden ya da talep üzerine eşler ve yanında bulunan çocuklar için tedbir nafakasına hükmedebilmektedir.

Gerek boşanma davasında gerekse de bağımsız açılan tedbir nafakası talebini havi davalarda, nafakaya dava tarihinden itibaren hükmolunur. Ayrıca tedbir nafakası “kural olarak” TL cinsinden ödenmekte olup, eşlerin başka bir para cinsi üzerinde anlaşmalarının hâkim tarafından uygun bulunduğu durumlarda başka bir para cinsi ile ödenmesi de mümkün bulunmaktadır.

Nafaka alacağı şahsa sıkı sıkıya bağlı bir hak olup, nafaka alacaklısının ölümü halinde kendiliğinden sona erer. Ancak nafaka alacaklısının mirasçıları tarafından ölüm tarihine kadar birikmiş ve ödenmemiş nafaka alacağının talep edilmesi mümkündür.

Tedbir nafakasının geçici niteliği, boşanma davası devam ederken hükmedilmiş tedbir nafakalarında bu davanın kesinleşmesiyle yargılama esnasında hükmedilmiş tedbir nafakasının kendiliğinden sona ermesi şeklinde karşımıza çıkmaktadır. Zira tedbir nafakası ile boşanmadan sonraki sürece etkili bir hak doğmamakta, bu nafakanın niteliği gereğince davanın sonuna kadar olan bir geçerliliği bulunmaktadır.

Tarafların nafaka miktarına ilişkin hususlarda anlaşmaya varamamaları halinde nafaka miktarı, talep edenin geçinmesi için gerekli miktarda ve diğer tarafın ekonomik durumuna uygun olarak hâkim tarafından belirlenir. Tarafların ekonomik ve sosyal durumları, mal varlıkları, aylık gelir ve giderleri araştırarak hukuka ve hakkaniyete uygun olarak nafaka miktarına karar verilmelidir.

Ayrıca önemle belirtmek gerekir ki tedbir nafakasına ilişkin olarak talepte bulunma hakkı, gerekli koşulların mevcut olması halinde her iki eşe de tanınmış olup, toplumumuzda oluşmuş genel kanının aksine erkekler tarafından da talep edilmesi mümkün bulunmaktadır. Zira koca, çalışmadığını ve geliri olmadığını kesin delillerle kanıtlarsa bu durumda diğer şartların da varlığı halinde geliri olan kadın da aile giderlerine katkı sağlamakla yükümlü olup, kocanın istemi üzerine hâkim tarafından kadının aile giderlerine yapacağı parasal katkının belirlemesi yapılabilir.

1. Zamanaşımı: 

Yukarıda da açıkça ifade ettiğimiz koşulların mevcut olması durumunda, nafaka istemi her zaman ileri sürülebilmektedir. Zira işbu nafaka borcu her an talep edilebilir, yenilebilir ve devamlı bir borç olduğundan hak sahibi evlilik birliği devam ettiği sürece hukuki sınırlar ve koşullar dahilinde dilediği zaman nafaka talebinde bulunabilir.

Kısaca belirtmek gerekir ise; davacının söz konusu nafakaya ilişkin istemi zamanaşımına uğramaz.

Aile Hukuku Hakkında Sıkça Sorulan Sorulara Göz At