Evlilik süresince eşler, bakım yükümlülükleri dolayısıyla birbirlerinin ve çocuklarının geçimini sağlamakla mükelleftir. Evliliğin olağan seyrinde çoğunlukla kanıksanarak göz ardı edilen bakım yükümlülüğü, eşlerin boşanma sürecine girmesiyle birlikte farklı şekilde önem arz etmeye başlar. Boşanma davası sürerken, ayrı yaşama hak ve imkanına sahip olmalarıyla beraber, eşlerden biri maddi olarak daha zor duruma düşebilir. Bu gibi hallerde, talep üzerine, mahkeme tarafından diğer eşin nafaka ödemesine karar verilebilir. Türk Medeni Kanunu (TMK) uyarınca, bakım yükümlülüğünden doğan nafaka türleri; tedbir nafakası, yoksulluk nafakası ve iştirak nafakasıdır.
Yazı İçeriği
1. Tedbir Nafakası Nedir?
2. Tedbir Nafakasının Diğer Nafaka Türlerinden Farkı
3. Kimler Tedbir Nafakası Talebinde Bulunabilir?
4. Tedbir Nafakasının Miktarının Belirlenmesi
5. Tedbir Nafakasının Artırılması ve Azaltılması
6. Tedbir Nafakasının Sona Ermesi
7. Tedbir Nafakası Talebinde Zamanaşımı
8. Tedbir Nafakasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Tedbir nafakasının TMK’da farklı maddelerde düzenlendiği görülmekle beraber uygulamada daha sık karşılaşılan hali, TMK m. 169’da düzenlenen boşanma ve ayrılık davası süresince ödenen tedbir nafakasıdır. Buna göre tedbir nafakası, boşanma veya ayrılık davasının devamı süresince eşlerin geçimi ve çocukların bakımına ilişkin olarak mahkemece re’sen kararlaştırılan bir nafaka türüdür. Tedbir nafakası kararı verilirken, eşlerin evlilik birliği içindeki kusur durumları göz önünde bulundurulmaz. Herhangi bir talep olmasa dahi, mali gücü yetersiz olan eş lehine, hâkim tarafından re’sen tedbir nafakasına hükmedilebilir. Boşanma kararı kesinleşinceye kadar evlilik hukuken devam ettiği için eşlerin birbirlerine karşı olan bakım yükümlülükleri de devam etmektedir. Dolayısıyla tedbir nafakası, boşanma sürecinde eşlerin maddi anlamda zor duruma düşmesinin önlenmesi adına mahkemece alınan geçici bir tedbirdir. Keza, müşterek çocuk için de, boşanma veya ayrılık davası devam ederken velayet tedbiren kendisine bırakılan eşe ödenmek üzere tedbir nafakasına hükmedilebilir.
1. Tedbir Nafakası Nedir?
Tedbir nafakası, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) 169. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili hükme göre, boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince eşlerin geçimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alacaktır. Hâkim tarafından re’sen alınacak olan geçici önlemlerden biri de tedbir nafakasıdır. Tedbir nafakası, boşanma veya ayrılık davasının devamı süresince eşlerin geçimine ve çocukların bakımına ilişkin olarak mahkemece re’sen kararlaştırılan bir nafaka türüdür. Tedbir nafakası, boşanma sürecinde eşlerin maddi anlamda zor duruma düşmesinin önlenmesi adına mahkemece alınan geçici bir tedbirdir.
Yukarıda da izah edildiği üzere nafaka talepleri, boşanma kararı verilmesinin öncesinde de gerekli şartların mevcudiyetine bağlı olarak ileri sürülebilecektir. Tedbir nafakası, boşanma davası devam ederken istenebileceği gibi, boşanma davasından önceki süreçte de talep konusu yapılabilmektedir. Hukukumuzda boşanma davasından farklı olarak “ayrılık davası” şeklinde adlandırılan, birlikte yaşamaya ara verilmesine ilişkin taleplerle de mahkemeye başvurmak mümkündür. Gerek bağımsız olarak açılan ayrılık davasının gerekse boşanma davasının devamı süresince, hâkim maddi olarak güçsüzlüğe düşecek tarafa tedbir nafakası ödenmesine karar verebilecektir.
2. Tedbir Nafakasının Diğer Nafaka Türlerinden Farkı
Türk Medeni Kanunu uyarınca, bakım yükümlülüğünden doğan nafaka türleri; tedbir nafakası, yoksulluk nafakası ve iştirak nafakasıdır. Tedbir nafakası, boşanma kararının kesinleşmesinden önce ödenen geçici bir nafaka türüdür. Ancak boşanma kararı kesinleştikten, yani taraflar boşandıktan sonra da gerek boşanmış eşlerin geçimi gerekse müşterek çocukların bakımı için nafaka ödenmesi mümkün olabilir.
Tedbir nafakası ödeme yükümlülüğü, dava sonunda verilecek kararın kesinleşmesine kadar devam eder. Boşanma davası kesinleştikten sonra müşterek çocukların bakım ve giderlerinin karşılanması amacıyla hükmedilebilecek nafakaya iştirak nafakası, eş lehine hükmedilecek nafakaya ise yoksulluk nafakası denilmektedir.
Diğer taraftan, tedbir nafakasının diğer nafaka türlerinden farklı olarak ayrılık davası veya boşanma davası açılmaksızın talep edilmesi de mümkündür. Yukarıda da açıkladığımız üzere tedbir nafakasının TMK’da farklı görünümleri mevcuttur. Bunlardan biri de birlikte yaşamaya ara verilmesinin haklı bir sebebe dayanması durumudur. TMK m.197’ye göre birlikte yaşamaya ara verilmesi haklı bir sebebe dayanıyorsa hâkim, eşlerden birinin istemi üzerine diğer eşin yapacağı parasal katkıyı belirleyebilecektir.
Görüldüğü üzere ayrılık veya boşanma davasında tedbir nafakasına hükmedilmesine hakim re’sen karar verebilirken, TMK m.197 kapsamında ancak eşlerden birinin istemi üzerine karar vermesi mümkündür.
TMK m. 197 uyarınca boşanma veya ayrılık davası açmaksızın tedbir nafakası talebinde bulunabilmek için:
- Resmi bir evlilik mevcut olmalıdır.
- Eşler ayrı yaşamalıdır.
- Nafaka talebinde bulunan eşin ayrı yaşamakta haklı bir nedeni olmalıdır.
- Eş, tedbir nafakasına hükmedilmesini mahkemeden talep etmelidir.
Tüm şartların sağlanması halinde, boşanma veya ayrılık davası açmaksızın tedbir nafakasına hükmedilmesine karar verilebilir.
3. Kimler Tedbir Nafakası Talebinde Bulunabilir?
TMK m. 169 kapsamında hükmedilecek olan tedbir nafakasına hâkim re’sen karar verebilir. Bununla birlikte tarafların, davanın herhangi bir aşamasında tedbir nafakasına hükmedilmesini talep etmeleri de mümkündür. Buna göre ayrılık veya boşanma davasının tarafı olan eşlerden her biri tedbir nafakasına hükmedilmesini mahkemeden talep edebilecektir. TMK m. 197’de düzenlenen tedbir nafakasını ise ancak ayrı yaşamakta haklı bir nedeni olan eşin talep etmesi mümkündür.
Müşterek çocuk adına tedbir nafakasına hükmedilebilmesi için de tarafların dava esnasında talepte bulunmuş olması şart değildir. Müşterek çocuğun velayeti tedbiren kendisine bırakılan taraf talep etmemiş olsa dahi, mahkeme çocuğun yüksek menfaatini gözeterek kendiliğinden tedbir nafakasına hükmedebilir.
Önemle belirtmek gerekir ki tedbir nafakasına ilişkin olarak talepte bulunma hakkı, gerekli koşulların mevcut olması halinde her iki eşe de tanınmıştır. Toplumumuzda oluşmuş genel kanının aksine erkekler tarafından da talep edilmesi mümkündür. Zira erkek eş, çalışmadığını ve geliri olmadığını kesin delillerle kanıtlarsa, bu durumda diğer şartların da varlığı halinde geliri olan kadından tedbir nafakası talep edebilecektir. Kadın da aile giderlerine katkı sağlamakla yükümlü olup, kocanın istemi üzerine hâkim tarafından kadının aile giderlerine yapacağı parasal katkının belirlemesi yapılabilir.
Tedbir nafakası kararı verilirken, eşlerin evlilik birliği içindeki kusur durumları göz önünde bulundurulmaz. Dolayısıyla ayrılık veya boşanma davasında daha kusurlu olan taraf da tedbir nafakasına hükmedilmesini talep edebilecektir. Bu noktada önemle belirtmek gerekir ki, yargılama sona ermeden hangi eşin daha kusurlu olduğunun tayin edilmesi de mümkün değildir. Eşlerin kusur durumları ancak yargılama sonucunda belli olacaktır.
Ayrıca çalışan eşin de tedbir nafakası talep etmesi mümkündür. Zira eşlerin dava sürecinde de, evlilik birliği içerisinde sürdürdükleri hayat standardına uygun bir hayat sürdürebilmeyi talep etme hakları vardır. Bu doğrultuda talepte bulunan eşin çalışıyor olması tedbir nafakası talep etmesine engel değildir.
Konuya ilişkin “Çalışan Eş Nafaka Alabilir Mi ?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
4. Tedbir Nafakasının Miktarının Belirlenmesi
Tedbir nafakası, talep edenin geçinmesi için gerekli miktarda ve diğer tarafın ekonomik durumuna uygun olarak hâkim tarafından belirlenir. Tarafların ekonomik ve sosyal durumları, mal varlıkları, aylık gelir ve giderleri araştırarak hukuka ve hakkaniyete uygun olarak nafaka miktarına karar verilmelidir.
Bunun yanı sıra çocuk lehine hükmedilen tedbir nafakasında çocuğun gereksinimleri de dikkate alınmalıdır. Çocuğun sağlık, eğitim ve ahlak bakımından yararları değerlendirilmeli ve çocuğun yanında olmayan eşin çocuğun bakım ve eğitim giderlerine yapacağı katkı tedbiren belirlenmelidir.
5. Tedbir Nafakasının Artırılması ve Azaltılması
Tedbir nafakasına hükmedildikten sonra, nafaka yükümlüsünün veya nafaka alacaklısının sosyal ve ekonomik durumları değişebileceği gibi dönemin ekonomik koşulları da farklılaşabilir. Aynı şekilde lehine nafaka hükmedilen çocuğun gereksinimleri, yaşı, gelir durumu da zaman içerisinde değişebilir. Bu gibi durumlarda talep üzerine hâkim değişen koşulları göz önünde bulundurarak nafakanın arttırılması, azaltılması veya kaldırılmasına hükmedebilir.
6. Tedbir Nafakasının Sona Ermesi
Tedbir nafakası geçici niteliktedir. Boşanma davası devam ederken hükmedilen tedbir nafakası boşanma davasının kesinleşmesiyle kendiliğinden sona erecektir. Çoğu zaman ise yerini müşterek çocukların bakım ve giderlerinin karşılanması amacıyla hükmedilebilecek olan iştirak nafakasına ve eş lehine hükmedilecek olan yoksulluk nafakasına bırakacaktır.
Ayrılık davası devam ederken hükmedilen tedbir nafakası ise, mahkemenin verdiği ayrılık kararı süresince devam edecektir. Mahkeme 1 yıldan ve 3 yıldan çok olmamak üzere ayrılık kararı verebilir. Mahkemece tayin olunacak ayrılık süresi boyunca tedbir nafakasının devam etmesi mümkündür.
7. Tedbir Nafakası Talebinde Zamanaşımı
Yukarıda da açıkça ifade ettiğimiz koşulların mevcut olması durumunda, nafaka istemi her zaman ileri sürülebilmektedir. Eşler evlilik birliği devam ettiği sürece hukuki sınırlar ve koşullar dâhilinde dilediği zaman nafaka talebinde bulunabilir.
8. Tedbir Nafakasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Tedbir nafakasının boşanma veya ayrılık davası ile birlikte talep edilmesi halinde görevli ve yetkili mahkeme, ilgili davaya bakan mahkeme olacaktır. TMK m. 168’e göre boşanma veya ayrılık davalarında, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesi yetkilidir.
Boşanma veya ayrılık davasından ayrı talep edilen tedbir nafakası içinse görevli ve yetkili mahkeme eşlerden birinin yerleşim yerinde bulunan aile mahkemesidir. Aile mahkemesinin olmadığı yerlerde ise asliye hukuk mahkemesi görevli mahkemedir.
Eşimden 2016yılında boşandım çocukların velayeti bendeydi eski eşim geçen sene büyük kızımın velayetini istedi bende vermiştim bu sene çocuk için nafaka davası açtı ve kazandı mahkeme geçen ay oldu ben buna itiraz ede bilirmiyim yada küçük kızım için bende nafaka davası açabilirmiyim
Merhabalar
Hakkımda açılmış bir çekişmeli boşanma davası var. Tedbir nafakasına nasıl başvurabilirim? Teşekkür ederim
Merhaba
Çekişmeli boşanma davası devam etmekte iki kız çocuğum var ikisi de benle beraber ortak aldığımız evimizde yaşıyoruz . Kendisi kira bir ev açtı kendisine. Bende kendiside aynı maaşla çalışıyoruz . büyük kızım özel üniversite ye gidiyor küçük lise babaları evde siz oturuyorsunuz diye hiç bir yardımda bulunmuyor . Bende bunun üzerine geriye dönük tedbir nafakası açtım ve kazandım . Fakat karşı taraf gerekirse hapse girer sana yine bu parayı vermem diyor. Birikmiş nafaka borcunu hapse girince ödememe gibi bir söz konusu olabilir mi?
Merhaba ayrı yasandığı zaman tedbir nafakası isteyecem ancak eşim kirada oldugu için ödeyeceği miktar düşermi 2300 emekli maaşı var 5 yasında 1cocugum var en düşük rakam nedir bilgilendirirseniz sevinirim
ben tedbiır nafaka davası açtım davayı kazaandım ayrıca eşim geçen zaman zarfında ödemedigi borçunuda icra olarak ödeyecekti ödemezse tututklanacaktı.sicili olmasındiye ve kızım beni .büyüyence bilmesindiye davanın icra takibini ilgili bir yazı yazıldı onu imzaladım buduruöda tekrar icrDan.açabiliröiyim ne zamana kadar aşima ugrarmı teşekkür ederim
Tedbir nafakası davayı açanın beyanına göre mi takdir edilir.Karar alınırken ödeyecek kişinin mali gücü nasıl tesbit edilir.Örneğin Ben şu anda oğlumun evinde kalıyorum.67 yaşındayım.Yasak kalkınca kiracım olan eve taşınacağım yada kirada oturacağım.Bana ait gayrimenkulde eşim oturmakta.Benim maaşım 2674 TL. 1800 tl.de kira gelirim var.Eşimin maaşı 2112._ tl ayrıca 2 adet 1000 tl. ikramiye almakta.Eşimin üzeine 1 adet yazlık ev 1 adet 2009 model Opel Astra araba var.Kira aldığım ev baba mirası.Haziran ayında mahkemeye başvuracağını söylüyor.Ayrıca kapının kilidini değiştirip bana ait giysileri torbalara doldurup beni eve almadı.Kendisi benim şiddet uyguladığımı söyleyerek darp raporu aldığını komşulardan 4 adet şahidi olduğunu iddia etmekte.Sonuç tedbir nafakasına nasıl karar veriliyor.
Merhaba,Ben şiddetli geçimsizlik ve aldatma sebebi ile ekim 2019 da eşimden boşanmak için dava açtım.Ancak şubat 2020 de anlaşmalı boşanma için protokol imzaladık. Bu aradaki süreçte tedbir nafakası almadım.Durusmamız Nisan ayı başında idi ancak corona virüs salgını nedeni ile temmuz ayına ertelendi.ucretsiz izne cikartildigim için maddi olarak zor durumda kaldım. Tedbir nafakası talep etme hakkım var mı ?
Merhaba ben 5 ay once bosanma davasi actim avukatim tedbir nafakasina basvurdu hakim 750 tl nafakaya hukmetmis fakat 5 aydir tedbir nafakasi alamiyorum avukatim surekli yakin zamanda alirsin diye oyaliyor hicbir sekilde beni bilgilendirmiyor acaba bu kadar gecikmesi normalmi ?yardimci olursaniz sevinirim
Önlem nafakasi alabilmesi için
Hanım efendi bazı şartlar koymuş
Fakat giysilerimi çöpe atması kapı kilidini değiştirip eve almaması
Ve aldığım yiyecekleri dahi çöpe atması
Hatta annemi darp edip hakaretlerde bulunmaları
Evin sırlarını ifşa etmesi bunlar
Bana ithamı ise eve gelmiyor darp etti ne aradı ne sordu kira sözleşmesini fesih etmesi falan
Fakat ben kirami ödedim
Ve kanıt ve tanıklarım çok güçlü
Bu sebep bana istenilen 1500 lira nafaka talebi var bunu hakimlik benden alır mi eşimin pervasız oluşları bunları delil olarak kullanmam bana bu nafakasi odettirir mi
Ve ayrıca boşanma davası açmam durumunda mal varlığım olmaksızın tazminat odermiyim
görülen boşanma davası karara cıktı tedbir nafakasının tarafımdan alınarak davacı tarafa verilmesine hükmetti gerekceli karar yazılmadı dava başlıyalı iki bucuk yıl oldu bu iki bucuk yıllık zaman zarfı icersinde tedbir nafakası benden taleb edilmedi karar okunurken söylendi iş düzenim bozuk oldugundan dolayı birikmiş tedbir nafakası borcumu ödeyemiyeceyim bunun la ilgili nasıl bir yaptırımla karşı karşıyayım saygılarımla arz ederim
Merhaba
Çekişmeli boşanma davamda aşağıdaki yazdığı şekilde bir problemim bulunmakta Uzun bir yazı oldu lakin konu anlaşılması içindir
27.09.2017 tarihinde tarafıma çekişmeli boşanma davası açılmıştır. Bu süreç içerisinde hâkim tedbir nafakasına hüküm vermiş ve karar davasından bir önceki duruşmada(25.10.2018) davacı eşim 3 ay önce(ağustos) işe girip çalışmaya başlamıştır.
19.12.2018 tarihinde karar verilmiş ve hâkim tam kusurlu olarak beni bulmuş ve bizde avukatımla karara itiraz edip istinaf mahkemesine göndermek için gerekli işlemleri yaptık. Sorun şu ki bu 25.10.2018 sonra ben kendisine nafaka ödemeyi kesmiştim ve şuan icra takibi çıkmış sormak istediğim kişi 2018 ağustos itibari ile işe başlamış aralık ayındaki karar davasında nafaka yoksulluk nafakası reddedilip maddi manevi tazminata karar verilmiştir.
Bu süreç içerisinde karşı taraf ailesinin evinde kalmakta ve ben ise ayrı kirada yaşamaktayım.
Bu tedbir nafakası istinaf mahkemesinden gelene kadar ödemek zorunda mıyım ve ödediğim takdirde kişinin sigortalı olarak çalıştığı da mahkemece ispat olması nedeni ile yatırılan bu tedbir nafakasını geri talep edebilir miyiz?
Efendim benim eşimle arqmdaki sorunlqrdan dolayı ben kocasi olqrqk boşanma davasi actim oda tabiki bu durumdan dolayi ayri bir dava açarak benden tedbir nafakasi almakta yanliz bosanma davasi süresince almaya devam etti şuan 3 ay oldu dava bittni neticede hakim beni bosamadi davayi reddetti bu durumda benim hala bu kadina tedbir nafakasi ödemekteyim bu durumda kaldirilmasi gerekmiyormu tedbir nafakasi bana yardimci oluun lütfen boşanamadim ama hala ödemekteyim
Tedbir nafakası Türk Medeni Kanunu Madde 169’a dayanmaktadır.
“Madde 169- Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.”
Kanun maddesinde belirtildiği üzere tedbir nafakası ancak davanın devamı süresince hükmedilen bir nafaka türüdür. Davanın devamından anlaşılması gereken ise mahkemece verilen kararın kesinleşmesidir. Eğer yerel mahkemede davanız reddedildikten sonra siz veya karşı taraf davayı istinaf mahkemesine götürmediyseniz geçen üç aylık sürede davanın kesinleşmiş olması gerekmektedir. Bu durumda davanın kesinleştiği tarihten itibaren artık tedbir nafakası ödeme borcunuz bulunmamaktadır.
Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2018/6171E., 2019/5626K. sayılı kararında da;
“TMK’nun 169.maddesinde boşanma veya ayrılık davası açılması halinde hakim tarafından alınması gereken geçici önlemler hüküm altına alınmıştır..Boşanma davası içerisinde TMK’nun 169. maddesi gereğince hükmolunan tedbir nafakası boşanma ile ilgili hükmün kesinleşmesi ile kendiliğinden ortadan kalkar.”
Şeklinde hüküm kurarak tedbir nafakasının kararın kesinleşmesi ile kendiliğinden kalkacağı belirtilmiştir.
Özellikle belirtmek isteriz ki, soru ve yorumlarınıza vermiş olduğumuz cevaplar, kişisel hukuki yorum ve bilgilendirme niteliğinde olup, hak kaybına uğramamanız açısından, detaylı bilgi için avukat bir meslektaşımıza müracaat etmenizi tavsiye ederiz.