Yurt Dışında Doğan Çocuğun Vatandaşlığı

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 7. maddesi, soybağı esasına göre Türk vatandaşlığının kazanılmasını düzenlemektedir. Madde hükmüne göre, yabancı ülkede yani yurt dışında doğan çocuk Türk vatandaşlığını kazanabilmektedir. 

Yazı İçeriği
1. Yurt Dışında Doğan Çocuğun Türk Vatandaşlığını Kazanması
2. Türk Vatandaşı Ana veya Babadan Evlilik Birliği İçinde Doğan Çocuk 
3. Türk Vatandaşı Ana ve Yabancı Babadan Evlilik Birliği Dışında Doğan Çocuk
4. Türk Vatandaşı Baba ve Yabancı Anadan Evlilik Birliği Dışında Doğan Çocuk
5. Sonuç

Yeni doğan çocuğun Türk vatandaşlığını kazanması hususu, Türk vatandaşı olamayan birinin Türk vatandaşlığını yetkili idarenin kararıyla kazanmasından farklı nitelik taşımaktadır.

1. Yurt Dışında Doğan Çocuğun Türk Vatandaşlığını Kazanması

Mevzuatımızda çocuğun yurt dışında doğması durumunda vatandaşlığının akıbetine ilişkin düzenleme 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda düzenlenmiştir. Söz konusu kanunun 7. maddesi çeşitli ihtimallere göre çocuğun Türk vatandaşlığını kazanıp kazanmayacağını ve vatandaşlığı kazanma şartlarını düzenlemektedir. Bu düzenlemede yer verilen ihtimalleri ayrı ayrı değerlendirmek gerekirse:

2. Türk Vatandaşı Ana veya Babadan Evlilik Birliği İçinde Doğan Çocuk 

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 7. maddesinin 1. fıkrasına göre;

“Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk Türk vatandaşıdır.”

Görüldüğü üzere; maddede belirtilen şartların gerçekleşmesi halinde çocuğun başkaca hiçbir işleme gerek kalmaksızın doğumla Türk vatandaşlığını kazanabilmesi mümkündür. Bu düzenlemeye göre, çocuğun hangi ülkede doğduğun hiçbir önemi yoktur. 
Yani Türkiye içinde veya yabancı bir ülkede;

• Türk vatandaşı anne veya babadan,
•  Evlilik birliği içinde

doğan çocuk, doğum anından itibaren Türk vatandaşıdır.
Dolayısıyla anne veya babasından en az biri Türk vatandaşı olan ve evlilik birliği içinde doğan çocuk, başkaca hiçbir işleme gerek kalmaksızın Türk vatandaşlığını kazanır.

3. Türk Vatandaşı Ana ve Yabancı Babadan Evlilik Birliği Dışında Doğan Çocuk

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 7. maddesinin 2. fıkrasına göre ise; 

“Türk vatandaşı ana ve yabancı babadan evlilik birliği dışında doğan çocuk Türk vatandaşıdır.“

Görüldüğü üzere; bu fıkrada düzenlenmiş olan ihtimalde de, çocuğun başkaca hiçbir işleme gerek kalmaksızın Türk vatandaşlığını doğumla birlikte kazanmasına imkan tanınmıştır. Buna göre; annesi Türk vatandaşı olan bir çocuğun yabancı bir ülkede ve evlilik birliği dışında doğması halinde dahi Türk vatandaşlığını kazandığı kabul edilmektedir. Zira, Türk vatandaşlığının soybağı esasına göre kazanılmasında kural, anne veya babasından herhangi birisi Türk vatandaşı olan çocuğun, kendiliğinden Türk vatandaşı olmasıdır.

Hukukumuzda; anne ile çocuk arasındaki soybağının doğumla birlikte kurulduğu kabul edilmektedir. Yani kişi, doğum yapan bir kadın, doğum anından itibaren başkaca bir işleme gerek kalmaksızın doğurduğu çocuğun annesidir. Çocuğun evlilik birliği dışında doğmuş olması, bu durumu değiştirmemektedir. 
Bu sebeple; Türk vatandaşı bir anneden yabancı bir ülkede ve evlilik birliği dışında doğan çocuk da Türk vatandaşı kabul edilmektedir.

4. Türk Vatandaşı Baba ve Yabancı Anadan Evlilik Birliği Dışında Doğan Çocuk

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 7.maddesinin son fıkrasına göre; 

“Türk vatandaşı baba ve yabancı anadan evlilik birliği dışında doğan çocuk ise soybağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi halinde Türk vatandaşlığını kazanır.”

Yurt dışında evlilik birliği dışında doğan çocuğun annesinin değil de babasının Türk vatandaşı olması halinde, vatandaşlığın kazanılmasının, çocukla baba arasında soybağının kurulmuş olması şartına bağlanmıştır. Bu durumun gerekçesi, yine hukukumuzdaki soybağının kurulması kuralları ile ilgilidir. 

Zira; hukukumuzda; evlilik birliği dışında doğan çocuğun doğumla birlikte babası ile arasında doğrudan soybağı kurulamamaktadır. 
Evlilik birliği dışında doğan çocuk ile baba arasında soybağının kurulabilmesi, babanın çocuğu tanıması veya babalık hükmünden yararlanması ile mümkündür. Evlilik birliği dışında doğan çocukla baba arasında soybağının kurulabilmesi için birçok usul ve işlemin yerine getirilmesi gerekmektedir. 
Dolayısıyla; yurt dışında, evlilik birliği dışında doğan çocuğun Türk vatandaşlığını kazanabilmesini, baba ile soybağı kurulmasını sağlayan usul ve esasların yerine getirilmesi şartına bağlamıştır.

Konu ile ilgili detaylı bilgi için “Evlilik Dışı Çocuğun Tanınması” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

5. Sonuç

Vatandaşlığın doğumla kazanılması hallerinde ise vatandaşlık, doğum anından itibaren kendiliğinden kazanılmış kabul edilmektedir.
Dolayısıyla yukarıda sayılan her üç ihtimalde de çocuk, doğum anından itibaren Türk vatandaşlığını kazanmaktadır. 
Önemle belirtmek isteriz ki, çocuğun yukarıda sayılan hallerden biri kapsamında Türk vatandaşı olduğunun tespitinin daha sonra yapılmış olması, durumu değiştirmeyecektir.