Yapı Kayıt Belgesinin İptali Dava Süreci

İmar Barışı, vatandaş ile devletin uzlaşması suretiyle, ruhsatsız ve ruhsat eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınmasını sağlayan bir süreçtir. İmar barışı, müracaat usulü ve sürelerine ilişkin yazımıza, buradan erilebilirsiniz. Bu yazının konusunu ise, başvuru sahiplerine verilen yapı kayıt belgesinin, idari makamlarca iptal edilmesi üzerine açılacak iptal davası ve bu davada görevli ve yetkili mahkemeler ile yargılama sürecinin belirlenmesi oluşturmaktadır. 

Yapı Kayıt Belgesi Nedir?
İmar barışı sürecinde, başvuru sahiplerine verilen belge, yapı kayıt belgesidir. Yapı kayıt belgesi, İmar Kanunu’nun Geçici 16. maddesinde düzenlenen bir belgedir. Bu belge, 31.12.2017’ den önce yapılmış yapılar için, kişilerin başvurusu üzerine düzenlenen bir belgedir. Yapı kayıt belgesi ‘’başvurucunun beyanına’’ dayanır. Başvuru konusu yapı ile arsasının mülkiyet durumu, sınıfı ve grubu ve diğer hususlar, bu sisteme, yapı sahibinin beyanına göre kaydedilecektir. 
Yapının kullanım amacına yönelik olan Yapı Kayıt Belgesi, su, elektrik ve doğalgaz hizmetlerinin sağlanmasına yönelik haklar ve imkanlar tanır. 
Yapı Kayıt Belgesi verilen yapılarla ilgili olarak, İmar Kanunu ve Boğaziçi Kanunu’na istinaden verilen yıkım kararları ve tahsil edilemeyen idari para cezaları iptal edilecektir. 

Yapı Kayıt Belgesi İptal Edilebilir mi?
Yapı kayıt belgesi, niteliği itibariyle bir idari işlem olup, idare, tesis ettiği bu işlemi iptal edebilir. 

İptali İşlemine Karşı Açılacak İptal Davası
Ancak idari işlemler; yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurları bakımından hukuka uygun tesis edilmelidir. İdarece, bu unsurlardan biri ve/veya birkaçına uygun hareket edilmeden yapı kayıt belgesinin iptal edilmesi halinde, iptal işlemine karşı dava açılabilecektir. Bu dava, iptal davası olup, yargılama sürecini inceleyelim:

Görevli Mahkeme: Yapı kayıt belgesinin iptal edilmesi halinde, iptal işlemine karşı açılacak dava, İdari Yargı yerinde görülecektir. Bu nedenle iptal davası açacak kişiler, İdare Mahkemesi’ ne başvurmalıdır. 

Yetkili Mahkeme: Yapı kayıt belgesinin iptali üzerine açılacak iptal davalarında yetkili mahkeme, taşınmazın bulunduğu yer İdare Mahkemesi olacaktır. 

Dava Açma Süresi: Yapı kayıt belgesinin iptaline karşı açılacak davalarda, idarenin iptal kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde dava açılmalıdır. 

İptal Davasında İdari İşlemin Unsurları Bakımından Değerlendirme
Yazımızın başlangıcında belirttiğimiz üzere, iptal davaları; idari işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu, maksat unsurlarından biri ve/veya birkaçının hukuka aykırı olduğundan bahisle açılan davalardır. Belgenin iptali halinde açılacak iptal davalarında da, incelemenin aynı usulle yapılması gerekir. 

Yetki Unsuru: Yapı kayıt belgesi, İmar Kanunu gereği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kurum ve kuruluşlar tarafından verilir. Bu belgeyi veren idari makam tarafından iptal edilebilir. Şayet bu kurala riayet edilmezse, açılacak iptal davasında, işlemin yetki unsuru bakımından sakat olduğu ileri sürülebilecektir. 

Şekil/Usul Unsuru: Yapı kayıt belgesinin iptali işlemi, yapı sahiplerine usulüne uygun bir şekilde tebliğ edilmelidir. Bu işlemler birel işlem niteliğini haiz olup, işleme karşı başvurulabilecek itiraz ve yargı yolları, kararda gösterilmelidir. Bu koşullara riayet edilmeksizin alınan kararların şekil/usul unsuru bakımından sakat olduğu ileri sürülebilecektir.

Sebep ve Konu Unsurları: İdari işlemin tesis edilmesine yol açan temel saik olan sebep unsuru ile idari işlemin doğurduğu sonuç olan konu unsuru da, iptal davasında incelenecek olan hususlardır. 

Yapı Kayıt Belgesinin İptaline Yol Açacak Sebepler Nelerdir?

Yapı Sahibinin Gerçeğe Aykırı Beyanı
Yazımızın başlangıcında belirttiğimiz üzere, yapı kayıt belgesi, başvurucunun beyanı esas alınarak düzenlenir. Başvurucu, kendisinden istenilen bilgileri ilgili sisteme girerek yapı kayıt belgesi başvurusu yapar. Belge talep edilirken başvuru sahibi tarafından belirtilen beyanların gerçeği yansıtmadığı anlaşılırsa, bu belge iptal edilebilecektir. Örnek vermek gerekirse, başvuru sahibinin, taşınmaz yüzölçümünü eksik bildirmiş olması, yapı kayıt belgesinin iptali nedenidir.

Yapının, İmar Kanunu madde 16’daki İstisna Kapsamında Olması
İmar Kanunu’nun Geçici 16. maddesi gereği:

• Üçüncü kişilere ait özel mülkiyete konu taşınmazlarda bulunan yapılar,
• Hazineye ait sosyal donatı için tahsisli araziler üzerinde bulunan yapılar,
• 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanununda tanımlanan Boğaziçi sahil şeridi ve öngörünüm bölgesi içinde İmar Kanunu’na ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanlar,
• İstanbul tarihi yarımada içinde, İmar Kanunu’na ekli kroki ile listede sınır ve koordinatları gösterilen alanlar, 
• 19/6/2014 tarihli ve 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanunun 2’nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde belirlenmiş Tarihi Alan

İmar Barışı kapsamında değildir.
Buradaki istisnalara riayet edilmeksizin düzenlenen Yapı Kayıt Belgesi de, ilgili idareler tarafından iptal edilebilecektir. Olası bir hukuki uyuşmazlıkta da mahkeme, iptal işlemine konu taşınmazın bu kapsamda olup olmadığını değerlendirecektir. Şayet iptal işlemine konu taşınmaz, kanunda sayılı ve yapı kayıt belgesi verilemeyecek istisnai taşınmazlardan ise, yapı kayıt belgesinin iptali hukuka uygun olacağından, iptal işlemine karşı açılacak davanın reddine karar verilecektir. 

Yapının Yapılış Tarihi Konusundaki Uyuşmazlık
Yazımızın başlangıcında da ifade ettiğimiz üzere, yapı kayıt belgesi, yalnızca 31.12.2017 öncesinde yapılacak yapılar için düzenlenebilir. Şayet, yapının, 31.12.2017’ den sonra yapıldığı tespit edilirse, yapı kayıt belgesi iptal edilir. Yapı maliki ise, yapının 31.12.2017’ den önce yapıldığı iddiasıyla, idarenin iptal işlemine karşı iptal davası açabilir. Bu noktada, yapının hangi tarihte yapıldığı konusunda taraflar arasında hukuki uyuşmazlık doğmuş olur. 

Bu uyuşmazlıkta mahkeme:

• Hava Fotoğrafları(Uydu görüntüleri)
• Taşınmazda Yapılacak Keşif
• Keşif sonrası düzenlenecek bilirkişi raporu
• Yapı kayıt belgesindeki başvuru formuna eklenen fotoğraflar ve diğer tüm 

Belgeler gibi,
Uyuşmazlığa ilişkin tüm delilleri eksiksiz toplamalıdır. Tüm deliller eksiksiz bir şekilde toplanmadan verilebilecek karara karşı da kanun yolları açık olacaktır.

Sonuç Olarak,
İlgili idarelerce verilen Yapı kayıt belgesi, yine idare tarafından iptal edilebilir. Ancak idarenin bu iptal işlemine karşı da, her bir idari işlemde olduğu gibi, yargı yolu açıktır. İptal kararının tebliğinden itibaren 60 içinde açılacak iptal davası ile iptal işleminin yetki, şekil, sebep, konu, maksat unsurlarından biri ve/veya birkaçının hukuka aykırı olduğu ileri sürülebilecektir.