Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin esaslar, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu Kanun uyarınca belirli şartların sağlanması halinde Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması mümkündür. Türk vatandaşlığının sonradan kazanılabileceği hallerden biri de Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in 20. maddesinde belirlenen yatırımların gerçekleştirilmiş olmasıdır. Buna göre yönetmelikte belirlenen yatırımları gerçekleştiren yabancıların, Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığını kazanması söz konusu olabilmektedir. Ancak önemle ifade etmek gerekir ki, yatırımların gerçekleştirilmiş olması doğrudan vatandaşlığın kazanılacağı anlamına da gelmemektedir. Zira vatandaşlığın kazanılmasında idarenin takdir yetkisi bulunulmakta olup millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek hali bulunan kişilerin talepleri idarece reddedilebilmektedir.

Yazı İçeriği
1. Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığını Kazanmanın Şartları
     1.1. Yönetmelikte Belirlenen Yatırımların Gerçekleştirilmesi ve Uygunluk Belgesi Alınması
     1.2. Kısa Dönem İkamet İzni Alınması
     1.3. Vatandaşlık İçin İlgili Kuruma Başvuru Yapılması
2. Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Kararına Karşı İtiraz ve İptal Davası
3. İptal Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
4. İptal Davasında Zamanaşımı

Türk vatandaşlığının kazanılması için gerçekleştirilmesi gereken yatırımların kapsamı Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in 20. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre yönetmelikte belirlenen yatırımları yapanlar ile bunların yabancı eşi, yatırım yapanın ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu Türk vatandaşlığını kazanabilirler.

1. Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığını Kazanmanın Şartları

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılabilmesi için üç temel şartın sağlanması gerekmektedir. Bunlar, yönetmelikte belirlenen yatırımların gerçekleştirilmesi, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu madde 31/1(j) uyarınca kısa dönem ikamet izni alınması ve vatandaşlık için ilgili kuruma başvuru yapılmasıdır. Her üç şartı da yerine getiren kişilerin Cumhurbaşkanı kararıyla Türk vatandaşı olmaları mümkündür.

1.1. Yönetmelikte Belirlenen Yatırımların Gerçekleştirilmesi ve Uygunluk Belgesi Alınması

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasının ilk şartı, yönetmelikte belirlenen yatırımların gerçekleştirilmesi ve ilgili kurumlardan uygunluk belgesinin alınmasıdır. Öyle ki aşağıda detaylarına değineceğimiz yatırımları gerçekleştiren kişilere bu yatırımı denetlemekle yükümlü kurum tarafından bir uygunluk belgesi verilir. Uygunluk belgesinin alınması vatandaşlık başvurusu yapılmasının ilk aşamasını oluşturmaktadır. Yönetmelikte yedi farklı yatırım türü öngörülmüş olup bu yatırımların kapsam ve tutarları Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmektedir.

Sabit Sermaye Yatırımı

En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirdiği Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca tespit edilen kişilerin yatırım yoluyla Türk vatandaşlığını kazanması mümkündür. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı yapılacak yatırımın detaylarını belirlemiştir. Buna göre sabit sermaye yatırımının halka açık olmayan bir şirketin tamamen satın alınması veya belirli bir oranda şirkete ortak olması yoluyla gerçekleştirilmesi söz konusu olabilecektir. Her halükarda yabancı yatırımcının satın aldığı ortaklık payına karşılık gelen meblağın en az 500.000 ABD Doları veya karşılığı döviz olması gerekmektedir. Ancak doğrudan faaliyet alanı ile ilgili olmayan gayrimenkuller ve taşıtlar, sabit yatırım tutarının hesabına dahil edilmemektedir. Sabit sermaye yatırımı yaparak vatandaşlık almaya hak kazanan kişiler uygunluk belgesi düzenlenmesini müteakiben şirketteki paylarını en az üç yıl boyunca bir başka kişiye devredemezler.

Taşınmaz Satın Alınması veya Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesi Yapılması

En az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarındaki taşınmazı, tapuya üç yıl satılmayacak şerhi konulması suretiyle satın alan kişi, Türk vatandaşlığına hak kazanabilecektir. Ancak Türk vatandaşlığının kazanılabilmesi için taşınmazın satın alınmış olması zorunlu değildir. Öyle ki taşınmaz satış vaadi sözleşmesi yapılması yoluyla da vatandaşlığın kazanılması mümkündür. Bunun için taşınmazda kat mülkiyeti ya da kat irtifakı kurulmuş olması gerekmektedir. Aynı zamanda en az 400.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarı peşin olarak yatırılmalı ve üç yıl süreyle devir ve terkin yapılmayacağı taahhüdü şerh edilmelidir.

İstihdam Oluşturulması

En az 50 kişilik istihdam oluşturduğu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tespit edilen kişilerin Türk vatandaşlığını kazanması mümkündür.

Mevduat Hesabına Para Yatırılması

En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’deki bankalara yatırdığı BDDK tarafından tespit edilen kişiler, vatandaşlık alabilmektedir. Bu paranın tek bir hesaba yatırılması mümkün olduğu gibi farklı hesaplara yatırılması da mümkündür. Öyle ki, yatırımcının şartları sağlayıp sağlamadığına karar verilirken, Türkiye’deki bankalarda açılmış tüm hesapların toplam mevduat tutarı dikkate alınacaktır. Buna göre vatandaşlığın kazanılması için toplam tutarın 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz olması yeterlidir.

Devlet Borçlanma Araçlarına Yatırım Yapılması

En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın alan kişiler, Türk vatandaşlığı için başvuru yapabileceklerdir. Kişilerin yatırım yapabilecekleri dokuz çeşit devlet borçlanma aracı vardır. Bunlar; Devlet İç Borçlanma Senetleri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Likidite Senetleri, Finansman Bonoları, Banka Bonoları, Varlık ve İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler, Varlığa ve İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler, Gelire Endeksli Senetler, Gelir Ortaklığı Senetleri ve Özel Sektör Tahvilleridir. Bu araçlara yatırım yaparak üç yıl elinde tutan kişilerin Türk vatandaşlığına başvurmaları mümkündür.

Gayrimenkul Yatırım Fonu veya Girişim Sermayesi Yatırım Fonuna Yatırım Yapılması

En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz tutarında gayrimenkul yatırım fonu veya girişim sermayesi yatırım fonuna katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın alan kişi vatandaşlık için başvuru yapabilecektir. Yapılacak yatırımın detayları Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenmiştir. Buna göre vatandaşlığa hak kazanılabilmesi için asgari tutar yatırım şartının sağlandığı tarihten itibaren 3 yıl boyunca kesintisiz olarak ilgili yatırıma sahip olunması gerekmektedir. Bu kapsamda katılma payları, satış ve devir gibi işlemlerle yatırımcı iradesi ile azaltılmamalıdır. Bununla birlikte döviz kurunun değişmesi neticesinde katılma paylarının değerinin 500.000 ABD Dolarının altına inmesi vatandaşlık başvurusunu veya kazanımını etkilemez. Yatırımcıların iradesi dışında yatırımın değerinde veya katılma belgesi sayısında azalma olması durumunda, asgari yatırım şartı kaybedilmiş sayılmaz. Katılma payları üzerinde mülkiyet hakkını sınırlayacak nitelikte herhangi bir takyidat bulunması durumunda kesintisiz üç yıl elde bulundurma şartının sağlanmamış olduğu kabul edilir.

Bireysel Emeklilik Sistemine Yatırım Yapılması

Bir diğer yatırım türü bireysel emeklilik sistemine yatırım yapılmasıdır. Buna göre en az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı dövizi bireysel emeklilik sistemine yatırarak bu parayı üç yıl sistemde tutan kişiler vatandaşlığa başvurabileceklerdir. Yatırımın detayları Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenecektir.

1.2. Kısa Dönem İkamet İzni Alınması

Yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasının ikinci şartı 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu madde 31/1(j) uyarınca kısa dönem ikamet izni alınmış olmasıdır. Kısa dönem ikamet izni alınmasının şartları aynı kanunun 32. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;

• Madde 31/1’de sayılan gerekçelerden biri veya birkaçını ileri sürerek talepte bulunmak ve bu talebiyle ilgili bilgi ve belgeleri ibraz etmek
• Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyecek yabancılardan olmamak
• Genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak
• İstenilmesi hâlinde, vatandaşı olduğu veya yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adli sicil kaydını gösteren belgeyi sunmak
• Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek

şartlarını yerine getiren kişilere kısa dönem ikamet izni verilmesi mümkündür. Kısa dönem ikamet izni hakkında daha detaylı bilgi için “Oturma İzni Başvurusu Nasıl Yapılır? Başvuru Şartları Nelerdir?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz. Şartları sağlayan yatırımcı, kısa dönem ikamet izni de aldığı takdirde vatandaşlık için başvuruda bulunabilecektir.

1.3. Vatandaşlık İçin İlgili Kuruma Başvuru Yapılması

Yatırım uygunluk belgesi alan ve kısa dönem ikamet izni elde eden yatırımcılar, başvuru için istenen belgeler ile birlikte Göç İdaresi’nin İstanbul ve Ankara’daki ofislerine başvurmalıdırlar. Vatandaşlık için başvuran yabancı hakkında İçişleri Bakanlığının yazılı talimatı üzerine müracaat makamlarınca içerisinde başvuru için istenen belgelerin yer aldığı bir dosya düzenlenir. Tamamlanan dosya karar alınmak üzere İçişleri Bakanlığına gönderilir. Bakanlık, millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmadığını tespit ettiği kişileri Cumhurbaşkanına iletir ve Cumhurbaşkanı kararıyla vatandaşlık kazanılmış olur.

Önemle ifade etmek gerekir ki, yatırımcının vatandaşlık kazanması durumunda yatırımcının eşi, bunların ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocukları da Türk vatandaşlığını kazanabilirler. Aile üyelerinin de vatandaşlık kazanabilmeleri için yatırımın yalnızca tek kişi tarafından yapılması yeterli olmakla birlikte onlar adına da başvuru yapılması gerekmektedir.

2. Vatandaşlık Başvurusunun Reddi Kararına Karşı İtiraz ve İptal Davası

Yukarıda belirttiğimiz şartları sağlayan yabancı kişilerin vatandaşlık başvuruları, idare tarafından incelenip bir karara bağlanır. Kimi durumlarda idare, çeşitli gerekçelerle bu başvuruların reddine karar verebilmektedir. Başvurunun reddi gerekçesi, mevzuatta düzenlenen şartların sağlanamaması, eksik veya yanlış evrakla başvuru yapılması gibi sebepler olabileceği gibi, idarenin takdir yetkisi dahilinde de ret kararı verilebilmektedir. 
Her halükarda, vatandaşlık başvurusu reddedilen yabancı kişiler, bahse konu ret kararının hukuka aykırı olduğunu düşünüyorlarsa, bu kararın iptali talebiyle dava açabilirler. Zira vatandaşlık başvurusunun reddi kararı bir idari işlem olduğundan yargı denetimine tabidir. Buna göre talebi reddedilen yabancı;

• Ret kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde, doğrudan idari yargıda iptal davası açabilir.
• İptal davası açmadan önce, ret kararının kaldırılması talebiyle, 60 gün içinde idari başvuruda bulunabilir. Bu başvuru, işlemeye başlayan idari dava açma süresini durdurur. Bu başvuruya 30 gün içinde cevap verilmezse, istek reddedilmiş sayılır. Başvurunun reddedilmesi durumunda da iptal davası açılması mümkündür.

İdari işlemlere itiraz ve idari işlemlerin iptali ile ilgili detaylı bilgi için “İdari İşlemlere İtiraz ve İptal Davası” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

3. İptal Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme

Vatandaşlık başvurusunun reddi kararlarına karşı açılacak iptal davasında görevli mahkeme 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 1. maddesine göre idare mahkemesidir. Vatandaşlık başvurusun reddi kararına karşı açılacak iptal davasında yetkili mahkeme ise, başvuruyu reddeden idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir. 

4. İptal Davasında Zamanaşımı

Yukarıda da açıklandığı üzere söz konusu dava, vatandaşlık başvurusunun reddedildiğine ilişkin kararın, ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gün içerisinde açılmalıdır. Bu süre zarfı içerisinde açılmayan davalar hâkim tarafından re’sen reddedilecektir.