Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve Süreleri

Yıllık Ücretli İzin Hakkı ve Süreleri

Yıllık ücretli izin; bir iş yerinde, işe başladığı günden itibaren en az 1 yıl çalışmış işçilere tanınmış olan kaynağını anayasadan alan bir dinlenme hakkıdır. Yıllık ücretli izin hakları ve süreleri konusundaki temel düzenlemeler, Anayasa ve İş Kanunu’nda mevcuttur.

Anayasa’ da düzenlenen çalışanın dinlenme hakkı kapsamında yıllık ücretli izin hakkı da düzenlenmiştir.

Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.

İş Kanunu’nun 53. Maddesi hükmün göre de:

‘’ İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.”

Yıllık ücretli izin hakkı, kanun maddesinden de anlaşıldığı gibi 1 senelik çalışma koşuluna bağlanmıştır. Fakat bu durum bir işyerinde 1 senelik çalışmayı değil aynı işveren için 1 senelik çalışmayı ifade etmektedir. Yıllık ücretli izne hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. 1 yıllık süre içerisine deneme süreleri de girmektedir.

Yıllık Ücretli İzin Süreleri

Bu süreler asgari olarak belirlenmiş olup, iş veya toplu sözleşmelerle arttırılması mümkündür. İşçi, her hizmet yılında hak ettiği yıllık ücretli iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır.

• Kanunun emredici hükmü gereği yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez ve işveren izin sürelerini bölemez. Ayrıca, işçinin yıllık ücretli izninde çalışması da yasaklanmıştır. Bu hükümleri beraber değerlendirdiğimizde kanun koyucunun, işçilerin bu süre içerisinde tam anlamıyla dinlenmesini amaçladığı görülür. Bu sebeple, izin süresine rastlayan bir hastalık halinde hastalık izninin süreye eklenmesi gerekmektedir.

• Mevsimlik işçiler ise bu ücrete ve izine hak kazanamayacaklardır.

• Bazı istisna hallerde (meslek hastalığı vb.) çalışılmadığı halde bu süre içerisine dahil edilecek süreler 4857 sayılı İş Kanunu’nda ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

• Yıllık izne dair ücretin hesabı da yine İş Kanunu’nun 57. Maddesinde düzenlenmiştir:

• Buna göre işveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye yıllık izin dönemine dair olan ücretini ilgili işçinin izne başlamasından önce peşin veya avans olarak ödemek zorundadır. Bu noktada ücretin izinden evvel ödeneceği hususu önem arz etmektedir.

Çünkü kanun koyucu işçinin bu izin halinde iş ve yoğun tempodan uzak olarak mutlak dinlenmesini amaçlamıştır.

Belirli Olmayan Süre ve Tutar Üzerinden Ücret Alan İşçiler

Günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete dayanmayıp da akort, komisyon ücreti, kâra katılma ve yüzde usulü ücret gibi, belirli olmayan süre ve tutar üzerinden ücret alan işçinin izin süresi için verilecek ücret, son bir yıllık süre içinde kazandığı ücretin fiili olarak çalıştığı günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama üzerinden hesaplanır.

Son 1 yılda işçinin ücretine zam yapılmış olması halinde de izin ücreti, işçinin izine çıktığı ayın başı ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.

Yüzde Usulünün Uygulandığı İşler

Yüzde usulünün uygulandığı yerlerde bu ücret, yüzdelerden toplanan para dışında işveren tarafından ödenir.