Marka Olarak Tescil Edilemeyecek Kelime ve İşaretler

Marka, bir teşebbüsün mal ve hizmetlerinin başka bir teşebbüsün mal ve hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan her türlü kelime ve işareti ifade eder.  Marka hakkı, tescil edilebilen haklardandır. Bu hakkın tescili için öncelikle Türk Patent ve Marka Kurumu (TPMK)’na tescil başvurusunda bulunulmalıdır. Başvuru aşamasında TPMK tarafından re’sen gözetilen ve bir işaret ve kelimenin marka olmasını engelleyen nedenlere mutlak ret nedenleri denir. Nispi ret nedenleri ise ilgilisinin veya üçüncü bir kişinin itirazı üzerine, tescile engel olabilen nedenlerdir. Başvuruyu alan TPMK tarafından, başvuru konusu işarette mutlak ve/veya nispi ret nedenlerinden en az birinin varlığı tespit edilirse, marka tescili gerçekleştirilmeyecektir.

Yazı İçeriği
1. Marka Nedir?
2. Marka Tescili Nedir?
3. Marka Tescilinde Mutlak Ret Nedenleri
4. Marka Tescilinde Nispi Ret Nedenleri

Tescil edilmek istenen işaretin niteliğinde, mutlak ret nedeni oluşturan bir hukuka aykırılık tespit edilir ise, marka tescil başvurusu reddedilecektir. Bu nedenle kamu düzenine ilişkin olan mutlak ret nedenlerinin varlığı TPMK tarafından re’sen göz önünde bulundurulur. Marka tescil başvurusunda, ilgilisinin veya üçüncü bir kişinin üstün hakkı olduğu durumlarda ise nispi ret nedenlerinden bahsedilir. Diğer taraftan, nispi ret nedenlerinin varlığı TPMK tarafından kendiliğinden gözetilmeyeceğinden, mutlaka üstün hakkı olduğunu iddia eden kişilerce nispi ret nedenleri gösterilerek tescil başvurusuna itiraz edilmelidir.

1. Marka Nedir?

Marka kavramı, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 4. maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre; Marka, bir teşebbüsün ürün ve hizmetlerini başka bir teşebbüsün ürün ve hizmetlerinden ayırt etmek için kullanılan her türlü işareti ifade eder.

Sınai Mülkiyet Hukukunda oldukça önemli bir uygulama alanı bulan marka kavramı ve marka tescili ile ilgili detaylı açıklama için “Marka Seçimi ve Marka Tescili” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

2. Marka Tescili Nedir?

Marka sahibinin, markaya ilişkin sınai mülkiyet hukukundan doğan haklarını kullanabilmesi için marka hakkını tescil ettirmesi gerekir. Marka hakkını tescil ettiren kimse, bu hakkını devredebilir, miras bırakabilir veya lisans verebilir. Aynı şekilde tescil, hak sahibine sınai mülkiyet hukukuna özgü davaları açma hakkı da vermektedir.
Sınai mülkiyet hukukuna özgü davalar arasında yer alan, marka hakkına tecavüz halinde açılabilecek davalara ilişkin daha detaylı bilgi için “Marka Hakkına Tecavüz” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

Marka tescil sürecinin ilk adımını, Türk Patent ve Marka Kurumu’na yapılması gereken marka başvurusu oluşturmaktadır. Marka tescil süresi on yıl olmakla birlikte her on yılın sonunda bu süre uzatılabilmektedir.
Markanın tescil süreci, tescilin sağladığı hak ve yetkiler ve markanın sona ermesi konularındaki incelememize “Markanın Tescili ve Markanın Sağladığı Haklar” yazımızdan ulaşabilirsiniz.

3. Marka Tescilinde Mutlak Ret Nedenleri

Markanın tescili aşamasında, TPMK tarafından re’sen dikkate alınan ve markanın tescilini mutlak surette engelleyen nedenlere mutlak ret nedenleri denir. Mutlak ret nedeni içeren markanın tescil edilmesi mümkün değildir.

Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 5. maddesinde, tescili mümkün olmayan işaretler sınırlı sayıda olmak üzere belirtilmiştir;

• Sınai Mülkiyet Kanunun 4. maddesine aykırı işaretlerin marka olarak tescil edilmesi mümkün değildir. Buna göre, bir işaretin marka sayılabilmesi için, bir teşebbüsün mal ve hizmetlerini diğer teşebbüslerin mal ve hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması gerekir. Ayırt edicilik unsuruna sahip olmayan işaret, tescil edilemez. Aynı şekilde, ayırt edicilik unsuruna sahip olan işaretin sicilde gösterilebilir olması da gerekir. Sicilde gösterilemeyen işaretlerin tescil edilmesi mümkün değildir.
• Aynı veya aynı türdeki mal veya hizmetle ilgili tescilli veya tescil için başvurusu yapılmış bir markayla, aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzer olan işaretler tescillenemez.
• Ticaret alanında cins, çeşit, vasıf, kalite, miktar, amaç, değer, coğrafi kaynak belirten işaret veya adlandırmaları münhasıran ya da esas unsur olarak içeren işaretler tescillenemez.
• Ticaret alanında malların üretildiği, hizmetlerin sunulduğu zamanı gösteren işaret veya adlandırmaları münhasıran ya da esas unsur olarak içeren işaretlerin tescil edilmesi mümkün değildir.
• Ticaret alanında üretilen malların ya da hizmetlerin diğer özelliklerini belirten işaretlerin tescil edilmesi mümkün değildir.
• Ticaret alanında herkes tarafından kullanılan işaretlerin tescil edilmesi mümkün değildir.
• Belirli bir meslek, sanat veya ticaret grubuna mensup olanları ayırt etmeye yarayan işaret veya adlandırmaları münhasıran ya da esas unsur olarak içeren işaretler tescil edilemez.
• Malın doğası gereği ortaya çıkan şeklini ya da başka bir özelliğini veya teknik bir sonucu elde etmek için zorunlu olan özelliğini münhasıran içeren işaretler tescillenemez.
• Mala asli değerini veren şeklî ya da başka bir özelliğini münhasıran içeren işaretler tescil edilemez.
• Mal veya hizmetin niteliği, kalitesi veya coğrafi kaynağı gibi konularda halkı yanıltacak işaretlerin tescil edilmesi mümkün değildir.
• Paris Sözleşmesinin 2. mükerrer 6. maddesine göre reddedilecek işaretler tescil edilemez. Kamuyu ilgilendiren, tarihi ve kültürel değerler bakımından halka mâl olmuş diğer işaretlerle yetkili mercilerce tescil izni verilmemiş olan armaları, nişanları veya adlandırmaları içeren işaretler tescillenemez.
• Dinî değerleri veya sembolleri içeren işaretler tescil edilemez.
• Kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı işaretler tescil edilemez.
• Tescilli coğrafi işaretten oluşan ya da tescilli coğrafi işaret içeren işaretler tescil edilemez.

4. Marka Tescilinde Nispi Ret Nedenleri

Nispi ret nedenleri, mutlak ret nedenlerinden farklı olarak kişilerin tescil edilmek istenen marka üzerinde münhasıran sahip oldukları öncelik hakkına dayanır. Nispi ret nedenlerinin varlığı halinde markanın tescili aşamasında, ilgililerin veyahut üçüncü kişilerin, tescil edilmek istenilen marka hakkına ilişkin itirazda bulunması mümkündür.

Sınai Mülkiyet Kanunu’nun 6. maddesinde nispi ret nedenleri belirtilmiştir;

• Tescil başvurusu yapılan markanın, tescil edilmiş veya önceki tarihte başvurusu yapılmış markayla aynılığı veya benzerliği ve kapsadığı mal veya hizmetlerin aynılığı/benzerliği varsa başvuru reddedilebilir. Bu gibi durumlarda, tescil edilmiş veya önceki tarihte başvurusu yapılmış marka ile halk tarafından ilişkilendirme ihtimali de dahil karıştırılma ihtimali varsa itiraz üzerine başvuru reddedilir.
• Ticari vekil/temsilcinin, marka sahibinin izni olmaksızın ve haklı bir sebebe dayanmaksızın markanın aynı veya ayırt edilemeyecek kadar benzerinin kendi adına tescili için yaptığı başvuru reddedilebilir. Bu niteliklerdeki başvurunun reddedilebilmesi için, marka sahibinin konuya ilişkin itiraz etmiş olması bir ön şarttır.
• Başvuru tarihinden veya varsa rüçhan tarihinden önce tescilsiz marka veya ticaret sırasında kullanılan bir işaret için hak sağlanmışsa, işaret sahibinin itirazı üzerine, marka başvurusu reddedilir.
• Paris Sözleşmesinin 1. mükerrer 6. maddesi bağlamındaki tanınmış markalarla aynı veya benzer nitelikteki marka başvuruları, aynı veya benzer mal veya hizmetler bakımından itiraz üzerine reddedilir.
• Tescil edilmiş veya tescil başvurusu daha önceki tarihte yapılmış bir markanın, Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi nedeniyle haksız bir yararın sağlanabileceği, markanın itibarının zarar görebileceği veya ayırt edici karakterinin zedelenebileceği hallerde, aynı ya da benzer markanın tescil başvurusu, haklı bir sebebe dayanma hali saklı kalmak kaydıyla, başvurunun aynı, benzer veya farklı mal veya hizmetlerde yapılmış olmasına bakılmaksızın önceki tarihli marka sahibinin itirazı üzerine reddedilir.
• Tescile konu markanın başkasının ismini, ticaret unvanını, fotoğrafını, telif hakkını veya herhangi bir fikri mülkiyet hakkını içermesi halinde hak sahibinin itirazı üzerine başvuru reddedilir.
• Ortak markanın veya garanti markasının yenilenmeme sebebiyle koruma süresinin sona ermesinden itibaren üç yıl içinde yapılan marka başvurusu bazı durumlarda önceki hak sahibinin itirazıyla reddedilebilir. Yeni başvurunun reddedilmesi için, ortak marka veya garanti markasıyla aynı veya benzer bir marka hakkında olması ve aynı veya benzer mal veya hizmetleri içermesi gerekir.
• Tescilli markanın yenilenmeme sebebiyle koruma süresinin sona ermesinden itibaren iki yıl içinde yapılan kimi başvurular, önceki marka sahibinin itirazı üzerine ve bu iki yıllık süre içinde markanın kullanılmış olması şartıyla reddedilebilir. Bahse konu yeni marka başvurusunun reddedilmesi için, önceki markayla aynı veya benzer olması ve aynı veya benzer mal veya hizmetleri içermesi gerekir.
• Kötü niyetle yapılan marka başvuruları itiraz üzerine reddedilir.