Sınav Sonuçlarına ve Notlara İtiraz

Yükseköğretim kurumlarınca, ders yeterliliğini ölçümlemek adına yapılan vize ve final sınavlarında, öğrencinin aldığı not, bazen beklentisinin altında olabilmektedir. Beklenenden düşük not verilmesi hali, kimi durumlarda öğrencinin yanılgısından ötürü olabileceği gibi, zaman zaman ders notuna karar veren öğretim görevlisinin hatasından da kaynaklanabilmektedir. “Hoca beklediğimden düşük not vermiş” söylemi, sıkça rastlanan bir durum olmasına rağmen, ne yapmaları gerektiğini bilmeyen öğrenciler, çoğunlukla hareketsiz kalarak verilen notu sessizce kabullenmektedir. Halbuki, öğrencilerin, hatalı değerlendirildiğini düşündükleri sınav notlarına itiraz ederek tekrar değerlendirilmesini talep etme ve hatta konuyu yargıya taşıma hak ve imkanları mevcuttur.

Yazı İçeriği
1. Sınav Sonuçlarına ve Notlara İtiraz Konusunda Çeşitli Mevzuat Düzenlemeleri
2. Sınav Sonuçlarına ve Notlara İtirazda Dava Yolları
3. Sınav Notunun İptali Davasında Yürütmenin Durdurulması
4. Sınav Notunun İptali Davasında Bilirkişi Süreci
5. Sınav Notunun İptali Davası Sonucunda Verilebilecek Kararlar ve Karara İtiraz
6. Sınav Notunun İptali Davası Ne Zaman Açılmalıdır? Açma Süresi
7. Sınav Notunun İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkemeler

Yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen sınavlara ilişkin düzenlemeler her üniversitenin kendi çıkaracağı öğretim ve sınav yönetmeliğinde belirtilir. Bu durum Yükseköğretim Kanununun 43. maddesinde şöyle ifade edilmiştir:

 “Yükseköğretim kurumlarında, kuruluş özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre yapılan eğitim – öğretim ve buna dayalı olarak verilen diplomalarla ilgili esaslar her üniversitece hazırlanacak öğretim ve sınav yönetmeliğinde belirtilir.”

Dolayısıyla yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen sınavlara, sınav sonuçlarına ve notlarına itirazda bulunmasına ilişkin genel bir düzenleme bulunmamaktadır. Konuyla alakalı olarak her üniversitenin kendine özel yönetmelikleri uyarınca yapılması öngörülen işlemler farklılık gösterir.

1. Sınav Sonuçlarına ve Notlara İtiraz Konusunda Çeşitli Mevzuat Düzenlemeleri

İstanbul Üniversitesi bünyesinde yapılan sınavlara, sınav sonuçlarına ve notlara itirazın ne zaman ve ne şekilde yapılabileceği, İstanbul Üniversitesi Önlisans ve Lisans Öğretim Yönetmeliği m.27’de düzenlenmiştir.

1. Öğrenciler, ara sınav sonuçlarının ve 100 üzerinden değerlendirilerek belirlenen yarıyıl/yıl sonu sınav notunun ilan edilmesinden itibaren üç iş günü içinde, ilgili birimin öğrenci bürosuna bir dilekçe ile başvurarak sınav kağıdının yeniden incelenmesini isteyebilir. Dekan veya müdür sınav kağıdının incelenmesi için, biri sınavı yapan öğretim üyesi olmak üzere ilgili öğretim üyeleri veya öğretim görevlileri arasından üç kişilik bir komisyon kurar. Sınavın ilgili olduğu anabilim/bilim dalında tek öğretim üyesi varsa, bu komisyonun diğer üyeleri, sınava girilen dersin yakın olduğu derslerin öğretim üyeleri arasından dekan veya müdür tarafından seçilir.
2. Komisyon, en çok üç iş günü içinde itirazları kesin olarak sonuçlandırır.
3. Harfli olarak ilan edilen başarı notları ilan edildikten sonra, herhangi bir nedenle yapılan değişiklikler, o dersin daha önce yapılmış olan istatistiksel dağılımına yansıtılmaz.

Aynı konu ile ilgili Marmara Üniversitesi Önlisans ve Lisans Eğitim Öğretim ve Sınav Yönetmeliği m.22’dekki düzenleme ise şu şekildedir:

1. Sınavlarda öğrenciler, 100’lük puan sistemine göre sayısal olarak ölçülür. Sınavı yapan öğretim elemanı sınav tarihini takip eden sekiz gün içerisinde sınav sonuçlarını sayısal olarak ilan eder, sınav kâğıtlarını ve tutanağını ilgili birime teslim eder. 
2. Öğrenciler sınav sonuçlarına, ilanından itibaren beş iş günü içinde ilgili birime dilekçe vererek itiraz edebilir. 
3. İtiraz üzerine sınav kâğıdı, dersin öğretim elemanı tarafından, konunun kendisine bildirilmesinden itibaren en geç beş iş günü içinde incelenir, sonuç yazılı ve gerekçeli olarak ilgili birime bildirilir. Not değişikliği, ancak birim yönetim kurulunun onayı ve birim yöneticisi veya yetkilendireceği yardımcıları gözetiminde ilgili öğrenci işleri bürosunca yapılabilir. Bu şekilde yapılacak düzeltmeler diğer öğrencilerin kesinleştirilmiş harfli başarı notlarını etkilemez.

Yukarıda örnek olmaları açısından paylaşılan iki üniversitenin ilgili düzenlemelerinden anlaşılacağı üzere, sınavlara ve sınav sonuçları ile notlarına itiraz yolları, her üniversitenin kendisine has olarak belirlenmektedir. Bu sebeple tüm yükseköğretim kurumu için belirlenmiş ortak bir sınav notuna itiraz yolu bulunmamaktadır.

Örneğin, bazı kurumlar, yapmış oluklara sınavlara ilişkin, kendi bilişim sistemleri üzerinden itirazda bulunulmasını kabul etmektedir. Ancak, bazı kurumlarda itiraz yolu halen eski usulde devam etmekte ve internet üzerinden yapılan itirazlar kabul edilmemektedir. Yani, bu kurumlarda, sınava, sınav sonucuna veya notuna itiraz etmek isteyen öğrenci, fiziki olarak dilekçe hazırlayarak öğrenci işlerine teslim edilmek zorundadır.

Bu sebeple sınav sonucuna itiraz ederek tekrar incelenmesini talep eden öğrencinin öncelikle eğitim aldığı yükseköğretim kurumunun sınav yönetmeliğini incelemesi gerekir. Sınava, sınav sonucuna yahut notuna itiraz etmek isteyen kişiler, bu yönetmelikte öngörülen süreci takip ederek süre ve şekil şartına uygun şekilde itirazda bulunmalıdır. Süre yahut şekil şartına uyulmayan itirazlar, haklı olup olmadığına bakılmaksızın, reddedilebilir.

2. Sınav Sonuçlarına ve Notlara İtirazda Dava Yolları

Sınav sonucundan memnun olmayan ve hatalı değerlendirildiğini düşünen öğrenci, bağlı olduğu yükseköğretim kurumunun yayımladığı yönetmelikteki itiraz prosedürünü uygulamalıdır.

Kurumun öngördüğü tüm yöntemleri tüketmesine rağmen, tatmin edici dönüş alamayan ve hatanın düzeltilmediğini düşünen öğrenci, sınav notunun iptali talebiyle dava yoluna başvurabilir. Bu davalarda, hatalı olduğu düşünülerek iptali talep edilen sınav notu, sınavın kapsamı, cevap anahtarı ve varsa emsal diğer öğrenci cevap kağıtları, ilgili yükseköğretim kurumundan getirtilir. Devamında, dosya, incelenmek üzere alanında uzman bilirkişilere gönderilir. Bu bilirkişiler, çoğu zaman bir başka yükseköğretim kurumunun, dava konusu sınava ilişkin bilim dalında yetkinlik sahibi öğretim personelinden oluşur. Bilirkişi incelemesi sonucunda, sınav sonucunun hatalı olduğu sonucuna varılır ise, dava konusu işlemin iptaline karar verilebilir. Ayrıca, mahiyeti itibarıyla bu davalar, idari işlemin iptali davası niteliğindedir. İptal davalarında söz konusu idari işlemin özellikle sebep ve amaç konusunda hukuka aykırılığının denetlenmesi ile idari işlem neticesinde oluşan hukuka aykırı durumun ortadan kalkması sağlanabilecektir

3. Sınav Notunun İptali Davasında Yürütmenin Durdurulması

Yürütmenin durdurulması kararı, idari işlemin iptali talebiyle açılan davalarda, önemli bir rol oynamaktadır. Çünkü yapılan idari işlemler mahkemece iptal edilmediği sürece hukuka uygunluk karinesinden yararlanır. Sürenin aleyhe ilerleyeceği ve ilerlemesi halinde telafisi güç veya imkansız sonuçların meydana gelebileceği durumlarda, mahkemece, dava konusu işlem hakkında yürütmenin durdurulması kararı verilebilir. Yürütmenin durdurulması kararının verilebilmesi için, ayrıca, dava konusu işlemdeki açık hukuka aykırılığın da o aşamada tespit edilebilir olması gerekir.

Sınav notunun iptali davasında da yürütmenin durdurulması hususu oldukça önemlidir. Dava süresince, öğrencinin öğrenim hayatı devam ettiğinden, düşük not aldığı dersin akıbeti, alttan veya üstten alacağı ders programını yahut zaman zaman mezuniyet durumunu dahi etkileyebilmektedir. Dolayısıyla, öğrencinin, eğitim hayatı, ders yükü, mezuniyet tarihi, staj süreci, hatta profesyonel hayatı dahi bu davanın ne zaman ve ne şekilde sonuçlanacağına bağlı olabilmektedir. Bu sebeple açılan davada, aynı zamanda yürütmenin durdurulmasını talep etmek elzemdir. Çünkü, sınav sonucunun yeniden değerlendirilmemesi halinde, öğrenci açısından telafisi güç zararların doğması kuvvetle muhtemeldir.

Söz konusu uyuşmazlıkta yürütmenin durdurulması kararı verilmesi halinde; öğrenci sınavı geçmiş gibi işlem yapılır ve yargılamanın sonuna kadar öğrenci hak kaybına uğramaz. Yürütmenin durdurulması talebinin reddedilmesi halinde ise, ara karar niteliğindeki bu karar karşı, 7 gün içerisinde itiraz edilebilir. 

4. Sınav Notunun İptali Davasında Bilirkişi Süreci

Not tespitinin mahkemece tekrar yapılması ve sınav sonucunun iptal edilmesi için İdare Mahkemesi’ne açılan bu davalarda en belirleyici ve önemli nokta, bilirkişi incelemesinden çıkan sonuçtur. İdari işlemin iptali oldukça acele sonuçlandırılması gereken bir iş olduğundan, mahkemece, derhâl yükseköğretim kurumundan sınav kâğıdı ve diğer dokümanlar talep edilerek dosya bilirkişi incelemesine gönderilir.

Bilirkişi, bu incelemede öncelikle öğrencinin sınav kâğıdını ve kurumca esas alınan cevap anahtarını inceler. Ardından genellikle en yüksek ve en düşük notları alan öğrencilerin kağıtları ve davacı ile aynı notu almış öğrencilerin sınav kağıtları kurumdan talep edilir. Kurumdan talep edilecek sınav kağıtları ve inceleme yöntemi tamamen uyuşmazlığın mahiyetine ve bilirkişilerin takdirine bağlıdır. Ancak, verilen notun objektif olarak değerlendirilip değerlendirilmediğinin ve hakkaniyete uygun olup olmadığının tespitinde, yapılacak bu karşılaştırmalı değerlendirme büyük öneme sahiptir. İnceleme sonucunda bilirkişilerce hazırlanan rapor, mahkemenin takdirine sunulur. Keza, davanın tarafları, sunulan bilirkişi raporuna itiraz ederek ek rapor yahut yeni bir bilirkişiden tekrar rapor alınmasını talep edebilir. Taraf vekillerinin bu taleplerinin, mahkemece yerinde bulunup bulunmamasına bağlı olarak, dosya tekrardan bilirkişiye gönderilebilir. En nihayetinde, mahkemece dosya kapsamındaki rapor ve itirazlar göz önünde bulundurularak bir hüküm kurulur.

5. Sınav Notunun İptali Davası Sonucunda Verilebilecek Kararlar ve Karara İtiraz

İdare Mahkemesince idari işlemin iptali kararı verilebilmesi için işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç yönünden en biri açısından hukuka uygun olmadığının mahkemece tespit edilmesi gerekir.

Sınav notunun iptali talebiyle açılan bu davalarda, iki şekilde karar verilebilir:

Yargılama sonucunda, gerçekten de öğrencinin alması gereken notun, davalı kurumca verilen nottan yüksek olması gerektiği kanaatine varılırsa, dava konusu idari işlemin iptaline karar verilir. Ancak, dava sürecinde yapılan değerlendirmelerden sonra, davacının sınav kağıdına objektif olarak verilebilecek notun, dava konusu edilen not ile uyumlu olduğu tespit edilirse, dava reddedilir.

Verilen mahkeme kararlarına karşı, kararın tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf incelemesi Bölge İdare Mahkemelerince yapılır. Dosyayı esas itibarıyla inceleyen istinaf mahkemesi, verilen yerel mahkeme kararının hukuka uygun olduğuna kanaat getirirse, istinaf başvurusunu reddeder. Ancak, ilk derece mahkemesi kararının hukuka aykırı olduğu tespit edilir ise istinaf başvurusu kabul edilerek yerel mahkeme kararı bozulur. İstinaf mahkemesi kararlarına karşı temyiz yolu açık değildir. Başka bir deyişle, bölge idare mahkemesinin kararı kesindir ve yargılamanın son evresidir.

6. Sınav Notunun İptali Davası Ne Zaman Açılmalıdır? Açma Süresi

İptal davaları, idari işlemin muhataba tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemelerinde açılmalıdır.

7. Sınav Notunun İptali Davasında Görevli ve Yetkili Mahkemeler

Bu davalarda görevli mahkeme, idare mahkemeleri olup, yetkili mahkeme ise, özel bir düzenleme olmamakla birlikte, idari işlemi yapan idari merciin bulunduğu yer mahkemesidir.