Yurt Dışında Alınmış Olan Boşanma Kararı Türkiye’de Geçerli Midir?

Yabancı ülke mahkemelerince verilen kararların Türkiye’de uygulanabilmesi için Türk Mahkemelerince verilecek tanıma ve tenfiz kararına ihtiyaç bulunmaktadır. Yabancı bir mahkemeden alınan boşanma kararının da Türkiye’de uygulanabilmesi ve geçerli olabilmesi için tanıma tenfiz davası açmak gerekmektedir. Ancak Nüfus Hizmetleri Kanunu’na eklenen 27/A madde uyarınca, yurt dışında alınmış olan boşanma kararlarının tanıma davası açılmaksızın Türkiye’de geçerli hale getirilmesine imkan tanınmıştır. 08.02.2018 Tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan yeni düzenleme sonucunda boşanma kararının nüfus müdürlüklerince, nüfus kütüğüne tescil edilmesi mümkün hale getirilmiştir.

Yazı İçeriği
1. Tanıma Tenfiz Davası Açılmadan Boşanma Kararı Geçerli Hale Gelebilir mi?
2. Boşanma, Evliliğin Butlanı, İptali Kararının Nüfus Kütüğüne Tescili Başvurusu
3. Nüfus Kütüğüne Tescil Başvurusunu Kimler Yapabilir?
4. Nüfus Kütüğüne Tescil Başvurusu İçin Hangi Belgeler Gereklidir?
5. Nüfus Kütüğüne Tescil Başvurusunun Kabulü ve Reddedilmesi
6. Nafaka ve Velayet Kararları İçin Türk Mahkemelerine Başvuru Şartı

Her ne kadar yukarıda tanıma ve tenfiz davası açılmadan yabancı mahkeme kararlarının Türkiye’de geçerli olmasının mümkün olmadığını belirtsek de getirilen yeni düzenleme ile artık nüfus kütüğüne tescil ile yabancı mahkemelerden alınan boşanma kararları geçerli hale getirilebilecektir. Boşanma davasının aile hukuku kapsamında olması ve verilen kararların daha hızlı Türkiye’de geçerli hale gelebilmesi için farklı düzenlemelere ihtiyaç duyulmuştur. Söz konusu düzenleme oldukça yerinde bir düzenlemedir çünkü boşanma kararının uzantısı olarak doğması muhtemel uyuşmazlıkların da tanıma tenfiz davası ile gecikmesi tarafları hak kaybına uğratabilecek mahiyettedir.

1. Tanıma ve Tenfiz Davası Açılmadan Boşanma Kararı Geçerli Hale Gelebilir mi?

Nüfus Hizmetleri Kanunu’na eklenen 27/A maddesinde;

“Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca boşanmaya, evliliğin butlanına, iptaline veya mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin olarak verilen kararlar; bizzat veya vekilleri aracılığıyla tarafların birlikte veya taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına başvurması, verildiği devlet kanunlarına göre konusunda yetkili adlî veya idarî makam tarafından verilmiş ve usulen kesinleşmiş olması ve Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması şartlarıyla nüfus kütüğüne tescil edilir.”

şeklinde hüküm kurumuş ve yurt dışında alınmış olan boşanma kararlarının tanıma davası açılmaksızın Türkiye’de geçerli hale getirilmesine imkan tanınmıştır. Kural olarak, yurt dışında alınmış olan mahkeme kararlarının Türkiye’de tanıma – tenfiz davası açılmaksızın geçerli hale getirilmesi mümkün değildir. Ancak Nüfus Hizmetleri Kanunu’na eklenen 27/A madde uyarınca, yurt dışında alınmış olan boşanma kararlarının tanıma davası açılmaksızın Türkiye’de geçerli hale getirilmesine imkan tanınmıştır. 08.02.2018 Tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan yeni düzenleme sonucunda boşanma kararının nüfus müdürlüklerince, nüfus kütüğüne tescil edilmesi mümkün hale getirilmiştir.

Bu madde kapsamında taraflara sağlanmış olan imkan, sadece boşanma kararlarını değil aynı zamanda, evliliğin butlanına, iptaline mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin verilmiş olan kararların da bu madde kapsamında nüfus kütüğüne tescil ettirilmesini kapsar niteliktedir.

2. Boşanma, Evliliğin Butlanı, İptali Kararının Nüfus Kütüğüne Tescili Başvurusu

Yine işbu konuyu düzenleyen Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesi uyarınca;

• Yurtdışında alınan boşanma kararının nüfus kütüğüne tescili başvurusu kişi yurt dışında ise dış temsilciliklere,

• Yurt içinde ise; taraflardan birinin yerleşim yerindeki nüfus müdürlüklerine,

• Eğer yurt içinde yerleşim yeri yoksa Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Konya, Kahramanmaraş, Samsun, Siirt, Sivas, Trabzon, Şanlıurfa ve Van nüfus müdürlüklerine yapılır.

3. Nüfus Kütüğüne Tescil Başvurusunu Kimler Yapabilir?

25.03.2020 tarihine kadar; Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesinde düzenlenen imkandan yararlanılabilmesi için eşlerin birlikte başvurması gerekmekteydi. Ancak 25.03.2020 tarihinde yapılan değişiklikle; “taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer taraf veya vekilinin tek başına” başvuru yapabilmesi mümkün hale getirilmiştir. Dolayısıyla 25.03.2020 tarihi itibariyle taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşı olan diğer tarafın tek başına başvuru yapması mümkündür. Ayrıca madde hükmünde tarafların vekilleri aracılığıyla başvuru yapabilmelerine de imkan tanındığından yurt dışında boşanmış olan kimselerin bu boşanma kararını nüfus kütüğüne tescil ettirmek için Türkiye’ye gelmelerine dahi gerek kalmamıştır. Türkiye’den bir avukat tayin edip ona vekaletname vermek suretiyle yurt dışında alınmış olan boşanma kararının Türkiye’de geçerli hale getirilmesi mümkündür.

4. Nüfus Kütüğüne Tescil Başvurusu İçin Hangi Belgeler Gereklidir?

Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 27/A maddesi uyarınca; yurtdışında alınmış olan boşanma, evliliğin iptali, evliliğin butlanı ve mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin kararların, Türkiye’de nüfus kütüğüne tescil ettirilmesi başvurusunda sunulması gereken belgeler şunlardır:

• Aile kütüğüne tescili talep edilen usulüne göre onaylanmış kararın, aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi

• Adli veya idari makam kararında kesinleşme şerhi yok ise kararın verildiği ülke kanunlarına göre kesinleştiğine dair onaylanmış belge veya yazının aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostil şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi

• Kimlik veya pasaport fotokopileri, taraflardan biri yabancı ise kimlik veya pasaportların noter tasdikli Türkçe tercümeleri

• Vekil aracılığı ile yapılacak müracaatlarda noter tarafından düzenlenen fotoğraflı özel vekâletnamenin aslı veya onaylanmış aslına uygun örneği

• Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen kararlarla ilgili daha önce Türk mahkemelerinde açılmış ve halen görülmekte olan dava dosyası bilgileri ile varsa kararların daha önce Türk mahkemelerince kesin hükme bağlanmış olduğuna ilişkin mahkeme kararının aslı veya fotokopisi ya da Türk mahkemelerinde halen devam eden bir dava yahut tanımanın Türk mahkemelerince evvelce reddedildiğine dair karar bulunmadığı yönünde adli makamlardan alınan belge başvuru formuna eklenir.

Başvuruda alınan belgelerde eksiklik tespit edilenlere, belgedeki bu eksikliklerin tamamlanması için doksan günlük süre verilir. Bu süre içinde eksik belgelerin tamamlanmaması halinde başvuru reddedilir.

5. Nüfus Kütüğüne Tescil Başvurusunun Kabulü ve Reddedilmesi

Yukarıda bahsettiğimiz prosedürün yerine getirilmesi halinde yapılan başvurunun kabulü ile artık yabancı mahkemece alınmış boşanma kararı Türkiye’de de geçerlilik kazanacak ve taraflar Türkiye’de de boşanmış olarak kabul edilecektir. Fakat başvurunun kabulü mümkün olduğu gibi reddedilmesi de söz konusu olabilir. Başvurunun reddedilebilmesi için birkaç durumun varlığı söz konusu olmalıdır; yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen kararla ilgili olarak Türkiye’de açılmış ve halen görülmekte olan veya reddedilmiş bir dava bulunuyorsa başvuru reddedilir. Bunun yanında Türk kamu düzenine açıkça aykırı olan kararlar gerekçesi belirtilmek suretiyle reddedilir.

Normal şartlarda komisyonda tescile yönelik verilen kararlar dış temsilcilikler veya il müdürlüklerince yedi gün içinde nüfus kütüklerine tescil edilir. Eğer, nüfus kütüğüne başvuru, nüfus müdürlüğü tarafından reddedilirse; başvuran taraflardan her biri, tanıma ve tenfiz için, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri, bu yoksa sakin olduğu yer, bu da yoksa İstanbul, İzmir, Ankara mahkemelerinden birinde bulunan Aile Mahkemelerinde dava açabilirler.

6. Nafaka, Velayet Gibi Hususlara İlişkin Kararlar İçin Türk Mahkemelerine Başvuru Şartı

Yukarıda yer verdiğimiz Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 23/A maddesi sayesinde, yabancı bir mahkemenin veya idari makamın verdiği boşanma, evliliğin iptali, evliliğin butlanı ve evliliğin mevcut olup olmadığının tespitine ilişkin kararların, Türk mahkemelerinde tanıma davası açılmasına gerek kalmaksızın, yukarıda yer verdiğimiz prosedür uygulanarak kişilerin nüfus kütüklerine tescili artık mümkündür. 

Yabancı mahkeme veya idari makamların, nafaka ve velayet gibi hususlara ilişkin tenfiz hükümleri yani icra kabiliyeti olan hükümler içeren kararları için, yine Türk Mahkemeleri’ne başvuru yapılması gerekecektir.