
Değerli müvekkillerimiz,
Dünya genelinde yaşanan Koronovirüs (Covid-19) salgını riski nedeniyle, hukuki soru ve sorunlarınız için mobil ve online iletişim kanallarımızı kullanmanızı öneririz.
Çek, uygulamada en çok kullanılan kambiyo senedi türü olup, Türk Ticaret Kanunu’nun 780-823. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Çekte muhatap tarafından ödemenin yapılabilmesi için süresi içinde, hamilin, çeki muhataba ibraz etmesi gerekir. Türk hukukunda muhatap daima bankadır. Süresi içinde ibraz edilmeyen çek, kambiyo senedi olma vasfını yitirir. Bunun en önemli sonuçlarından biri ise alacaklının kambiyo senetlerine özgü takip yapma imkânının ortadan kalkmış olmasıdır. Adeta hayati öneme sahip olan, çekin ibraz sürelerinin bilinmemesi uygulamada büyük sorunlara yol açmaktadır. Dolayısıyla bu yazımızda çekte ibraz süreleri detaylı bir şekilde incelenmiştir.
Yazı İçeriği
1. Çek Nedir?
2. Çekte İbraz Süresi Nedir?
3. İleri Düzenleme Tarihli Çekin İbrazı
4. Çekte İbraz Süresinin Kaçırılmasının Sonuçları
5. Çekte Cayma Süresi Nedir?
6. Çekte Protesto Süresi Nedir?
7. Mücbir Sebepler?
8. Çekte Zamanaşımı Süresi Nedir?
9. Çekte Sürelerin Hesabı Ve Tatil Günlerinin Sürelere Etkisi Nedir?
Türk Ticaret Kanunu uyarınca çekin ibraz süreleri içinde muhataba ibraz edilmesi gerekmektedir. Çekte muhatap daima banka olup, ibraz süresi içinde bankaya ibraz edilmeyen çek kambiyo senedi olma vasfını yitirir.
Çek, kambiyo senetlerinden biri olup Türk Ticaret Kanunu’nun 780-823. maddeleri arasında ve Çek Kanunu’nda düzenlenmiştir. Kambiyo senedi vasfına haiz bir çekten bahsedebilmek için TTK ve Çek Kanunu’nda düzenlenmiş olan zorunlu unsurları taşıyan bir senedin varlığı gerekir. “Çekte Bulunması Gereken Zorunlu Unsurlar” isimli makalemizde bir senedin çek vasfına haiz olabilmesi için gereken şartlar detaylı bir şekilde kaleme alınmıştır.
Yargıtay 19. Hukuk Dairesi’nin 12.10.2015 tarih ve 2015/432 Esas, 2015/12597 Karar sayılı ilamında çekin tanımı şu şekilde yapılmıştır:
“TTK’nın 780. maddesine göre çekin kayıtsız ve koşulsuz belli bir bedelin ödenmesi için yapılan havale ve ödeme aracı olduğu…”
Çekte ödemenin gerçekleşebilmesi için hamilin çeki muhataba ibraz etmesi gerekmektedir. Türk Ticaret Kanunu madde 796’ ya göre çekte ibraz süreleri:
Ancak; bir Avrupa ülkesinde düzenlenip de Akdeniz’e sahili bulunan bir ülkede ödenecek olan ve aynı şekilde Akdeniz’e sahili olan bir ülkede düzenlenip bir Avrupa ülkesinde ödenmesi gereken çekler aynı kıtada düzenlenmiş ve ödenmesi şart kılınmış sayılır. Bu süreler, çekte yazılı olan düzenlenme tarihinin ertesi günü başlayacaktır.
Kural olarak, çekin düzenlenme tarihinin çekin gerçekten düzenlendiği tarih olması gerekmektedir. Ancak Çek Kanunu’nun Geçici 3. maddesinin 5. fıkrası gereğince; 31.12.2023 tarihine kadar çekte ileri tarihli bir düzenleme tarihinin belirlenmesi mümkündür. Zira ilgili maddede şöyle denmektedir:
“31/12/2023 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.”
Bu hüküm kapsamında; 31.12.2023 tarihine kadar, çek üzerinde yazılı olan tarihten önce ödenmesi için çekin muhatap bankaya ibraz edilmesi yada karşılıksız çek işlemi yapılmasını istemek mümkün değildir. Çekin üzerinde yazılı olan düzenleme tarihinin beklenmesi gerekir.
Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi için Karşılıksız Çek başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Kanunda çekin ibrazı için öngörülmüş olan süreler hak düşürücüdür. Hamil sürelere riayet etmeyip çeki vaktinde ibraz etmezse çek artık kambiyo senedi olmaktan çıkar. Bunun neticesinde de çek artık ciro edilemez ve kambiyo senetlerine özgü icra takibi yolu ile icraya koyularak tahsilatı yapılamaz. İbraz sürelerine uyulmayan çek artık yalnızca bir delil başlangıcı kabul edilir ve aradaki asıl borç ilişkisini ispatlamada kullanılabilir.
İbraz süreleri içerisinde ibraz edilmeyen çekin keşidecisi, cayma hakkını kullanarak muhatabın ibraz süresi geçmiş olan çeke ödeme yapmasını engelleyebilir.
Çekten caymanın ne zamandan itibaren geçerli olacağı ile ilgili düzenleme Türk Ticaret Kanunu’nun 799. maddesinde düzenlenmiştir:
“Çekten cayma ancak ibraz süresi geçtikten sonra hüküm ifade eder.
Çekten cayılmamışsa, muhatap, ibraz süresinin geçmesinden sonra da çeki ödeyebilir.”
Zamanında ibraz edilmiş olmasına rağmen ödenmemiş olan çekin hamili; cirantalara, düzenleyene ve diğer çek borçlularına karşı başvurma hakkını kullanabilmek için protestoyla bu durumu ilgililere bildirmelidir. Protesto resmi bir belge olup Türk Ticaret Kanunu madde 809’ da düzenlenmiştir:
“Protesto veya buna denk olan belirleme, ibraz süresinin geçmesinden önce yapılmalıdır.
İbraz, sürenin son gününde yapılırsa, protesto veya buna denk belirleme, izleyen iş gününde de yapılabilir.”
Türk Ticaret Kanunu’nun mücbir sebepler başlığı altında düzenlenen 811. maddesine göre:
“Kanunen belirli olan süreler içinde çekin ibrazı veya protesto edilmesi veya buna denk bir belirlemenin yapılması, bir devletin mevzuatı veya herhangi bir mücbir sebep gibi aşılması imkânsız bir engel nedeniyle gerçekleştirilememişse, bu işlemler için belirli olan süreler uzar.”
Şu halde, devletin mevzuatı veya herhangi bir mücbir sebep gibi aşılması imkânsız bir engelin varlığı halinde, ilgili süreler uzayacaktır.
Ancak, bir mücbir sebebin varlığı halinde, hamil, TTK madde 811 ve devamına uygun hareket etmelidir:
“Hamil, mücbir sebebi gecikmeksizin kendi cirantasına ihbar etmeye ve bu ihbarı çeke veya alonja kaydedip, bunun altına, yerini ve tarihini yazarak imzalamakla zorunludur. 723 üncü madde hükümleri burada da uygulanır.
Mücbir sebebin ortadan kalkmasından sonra hamil, çeki gecikmeksizin ödeme amacıyla ibraz etmek ve gereğinde protesto veya buna eş değerde bir belirlemeyi yaptırmak zorundadır.
Mücbir sebep, ibraz süresinin bitiminden önce olmak şartıyla, hamilin bu sebebi kendinden önce gelen borçluya ihbar ettiği günden itibaren onbeş günden fazla devam ederse, çekin ibrazına ve protesto çekilmesine veya buna eş değerde bir belirlemeye gerek kalmaksızın başvurma hakkı kullanılabilir.
Hamilin veya çeki ibraz etmekle, protesto çekmekle ya da aynı nitelikte bir belirlemeyi yaptırmakla görevlendirdiği kişinin, sadece kendileriyle ilgili olgular mücbir sebep sayılmaz.”
Bu maddede, mücbir sebebin varlığı halinde hamilin izlemesi gereken yol belirtilmiştir. Madde metninden anlaşıldığı üzere hamilin veya gerekli işlemleri yapmakla görevlendirdiği kişinin sadece kendileriyle ilgili olguların mücbir sebep sayılmamaktadır.
Hamilin cirantalara, çeki düzenleyene ve diğer çek borçlularına karşı sahip olduğu veya çek borçlularının birinin diğerine karşı sahip oldukları başvuru hakkının ne kadar süre ile devam edeceği, Türk Ticaret Kanunu’nun 814. maddesinde düzenlenmiştir:
“Hamilin, cirantalarla düzenleyene ve diğer çek borçlularına karşı sahip olduğu başvurma hakları, ibraz süresinin bitiminden itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.
Çek borçlularından birinin diğerine karşı sahip olduğu başvurma hakları, bu çek borçlusunun çeki ödediği veya çekin dava yolu ile kendisine karşı ileri sürüldüğü tarihten itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar.”
Yukarıda bahsettiğimiz bütün sürelerin hesaplanmasında, bu sürelerin başlangıcı olarak belirtilen günler bu süreler içinde sayılmazlar. Çekin ibrazı ile protestosu da ancak iş gününde yapılabilecektir. Çeke dair ibraz, protesto veya eş değer belirleme işlemlerinin son günü pazara veya diğer bir tatil gününe rastlarsa, bu sürelerin son günü, izleyen ilk iş gününü kapsayacak şekilde uzayacaktır. Ancak aradaki tatil günleri de süre hesabına dâhil edilecektir.
Değerli müvekkillerimiz,
Dünya genelinde yaşanan Koronovirüs (Covid-19) salgını riski nedeniyle, hukuki soru ve sorunlarınız için mobil ve online iletişim kanallarımızı kullanmanızı öneririz.
KİŞİSEL VERİLERİN İŞLENMESİ HAKKINDA
“AYDINLATMA METNİ”
İnternet sitemizi kullanmanız dolayısıyla, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) başta olmak üzere yürürlükteki mevzuat kapsamında birtakım verilerinizin toplanması, saklanması, işlenmesi, aktarılması ve KVKK kapsamına dahil başkaca işlemlerin detayı ve amacı hakkında, veri sorumlusu olarak sizleri bilgilendirmek isteriz.
Genel Bilgiler
İlgili mevzuata göre, “kişisel veri” kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgidir. “Özel nitelikli kişisel veri” ise kişilerin ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, kılık ve kıyafeti, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileri ile biyometrik ve genetik verileridir. İşbu Aydınlatma Metninde, özel ve/veya genel nitelikli olma ayrımı yapılmaksızın, her neviden veri için “Kişisel Veri” ifadesi kullanılacak olup durumun gereğine göre özel nitelikli kişisel verilerin de bu ifade kapsamına dahil edilebileceğini belirtmek isteriz. Keza, internet sitemizi kullanırken size daha efektif hizmet sağlayabilmek adına çerezler, web işaretçileri ve benzeri uygulamaları da kullanabilmekteyiz. Çerez kullanımının durdurulmasını tarayıcı ayarlarınızı değiştirerek her zaman sağlayabilirsiniz. Çerez kullanımının durdurulması, internet sitemizdeki bazı fonksiyonların kullanımını sınırlandırabilecektir.
Kişisel veriler toplandıktan sonra silme, yok etme ya da anonim hale getirme işlemlerine kadar olan süreçte gerçekleştirilen elde etme, kaydetme, depolama, muhafaza etme, değiştirme, yeniden düzenleme, açıklama, aktarılma, sınıflandırılma ya da kullanılmasını engelleme ve sair kapsamda veriler üzerinden gerçekleştirilen her türlü işlem ise KVKK kapsamında “kişisel verilerin işlenmesi“ olarak değerlendirilmektedir.
Kişisel veri veya özel nitelikli kişisel veri tanımına uygun bilgilerinizi Kulaçoğlu Hukuk Bürosu (Veri Sorumlusu) olarak bizimle paylaşmanız durumunda, onay kutucuğunu işaretleyerek bu verilerinizin işlenmesi için açık rıza verdiğinizi belirtmek isteriz.
Kişisel Verilerin Toplanması ve Hukuki Sebepleri
İnternet sitemizi kullanırken birtakım kişisel verilerinizi, Veri Sorumlusu sıfatımız ile bizimle paylaşmanızı talep edebilmekteyiz. İşbu kişisel verileriniz fiziksel olarak sözlü veya yazılı şekilde toplanabileceği gibi, elektronik ortamda da toplanabilir. Keza, kişisel verileriniz, Veri Sorumlusu sıfatıyla doğrudan tarafımızca toplanabileceği gibi, Veri Sorumlusu adına veri işleyen gerçek veya tüzel kişiler tarafından veya ifa ettiğimiz iş ve hizmetin bir gereği olarak destek aldığımız ulusal/uluslararası kişi ve kuruluşlar ile diğer 3.kişiler tarafından, sayılanlarla sınırlı olmamak üzere, internet sitemiz, blog mesajları, iletişim formları, iş/staj ve sair başvuru formları, bilgi formları, video konferans ve/veya online hukuki danışmanlık hizmeti esnasında kaydedilebilen ses ve/veya video kayıtları, telefon görüşmesi ve/veya telekonferans esnasında kaydedilebilen ses kayıtları, kısa mesajlar, WhatsApp, sosyal medya vs kanallarıyla gerçekleştirilenler başta olmak üzere her türlü iletişim kanalları aracılığı ile toplanabilmektedir. Bu verileriniz elektronik ya da internet tabanlı araçlar ve sair vasıtalar kullanılarak otomatik yöntemlerle elde edilebildiği gibi, tarafımıza sunduğunuz formlar, sözleşmeler, bildirimler, adli veya idari merci kararları gibi yöntemlerle de elde edilebilmektedir.
Kişisel Verilerin İşlenme Amacı ve Aktarımı
Kişisel verileriniz, yürürlükteki ilgili mevzuat uyarınca, hukuka, iyi niyet ve dürüstlük kurallarına uygun, doğru ve güncel olarak, belirli, açık ve meşru amaçlarla ve bu amaçlarla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olarak işlenmekte olup ilgili mevzuatta öngörülen ve işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar muhafaza edilmektedir.
KVKK uyarınca, Veri Sorumlusu olarak bizimle paylaşmış olduğunuz kişisel verileriniz, yerine getirmekte olduğumuz her türlü hizmet ve faaliyet amaçlarımız ile gerektiğinde işe/staja alım süreçleriyle bağlantılı ve ölçülü olarak söz konusu hizmetlerden faydalanmanız, hak ve menfaatlerinizin korunması ve sair amaçlar ile KVKK ve yasal düzenlemelere uygun olarak işlenebilecek, hizmetlerimiz kapsamında ve ilgili mevzuata uygun olarak UYAP sistemi başta olmak üzere, adli, idari vb. kurumlara ve/veya yetkili kıldıkları kişi ya da merciler ile somut olayın şartlarına göre yurtdışında olup olmamasından bağımsız olarak ilgili üçüncü kişi ve kurumlara aktarılabilecek ve ilgili mevzuatta belirlenen süreler boyunca saklanıp gerekli işlemlere tabi tutulabilecektir.
Ağ Sunucusu Veri Günlüğü
İnternet sitemize giriş yapmanızın kaçınılmaz bir sonucu olarak, veri günlüğü olarak tanımlanan ve aşağıda listelenmiş olan verileriniz, ağ tarayıcınız tarafından internet sunucumuza otomatik olarak aktarılmakta ve onayınız aranmaksızın veri günlüğü kayıtlarına kaydedilmektedir:
Veri günlüğü internet sitemizin sizin için daha kullanışlı hale getirilebilmesi amacıyla istatistiki bilgi sağlamak için kullanılmakta olup, takiben derhal silinir.
Kişisel Verilerin Güvenliğinin Sağlanması İçin Alınan Tedbirler
6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanun’un ilgili maddesine uygun olarak, kişisel veri güvenliğinizin sağlanması için hukuka aykırı olarak işlenmelerini ve erişilmelerini önlemek ve muhafazalarının sağlamak amacıyla gerekli teknik ve idari tedbirler Veri Sorumlusu olarak tarafımızca alınmaktadır.
Veri Sahibinin Hakları
Kişisel veri sahipleri KVKK uyarınca aşağıda yer alan haklara sahiptir:
Yukarıda belirtilen hakların kullanımıyla veya genel olarak Aydınlatma Metnimizle alakalı daha detaylı bilgi talepleriniz için “İletişim” sayfamızdan ulaşılabileceğiniz “İletişim Formu” aracılığıyla veya ıslak imzalı olarak “Esentepe Mah. Eser İş Merkezi B Blok Kat:8 No:63 Şişli/İstanbul/Türkiye” adresine ulaştırmanız ya da info@kulacoglu.av.tr e-posta adresine konu kısmında “Kişisel Veri Bilgi Talebi” ifadesi ile iletebilirsiniz.
Kişisel veri sahipleri olarak, haklarınıza ilişkin taleplerinizi Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na yukarıdaki şekillerde iletmeniz durumunda talebiniz, niteliğine göre en kısa sürede sonuçlandıracaktır. İlgili işlemin ayrıca bir maliyet gerektirmesi durumunda, Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nca belirlenen tarifedeki ücret, Kulaçoğlu Hukuk Bürosu olarak tarafınızdan tahsil edilecektir.