Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk vatandaşlığının kazanılması ve kaybına dair usul ve esaslar 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda düzenlenmiştir. İşbu kanun uyarınca Türk vatandaşlığının birden çok yöntemle kazanılabilmesi mümkündür. Bu yöntemlerden ilki doğumla Türk vatandaşlığının kazanılmasıdır. Çocuğun doğumu anında ana ya da babasından birinin Türk vatandaşı olması halinde, çocuk Türk vatandaşlığını doğrudan kazanabilmektedir. Bununla birlikte yabancı yahut vatansız birinin de kanunda belirtilen şartları sağlaması halinde genel yolla Türk vatandaşlığını kazanması mümkün kılınmıştır. Keza Türk vatandaşlığı kanunu uyarınca yabancının evlat edinilme yoluyla, seçme hakkıyla, istisnai olarak yahut evlenme yoluyla Türk vatandaşlığını kazanması da mümkündür. Bu makalede Türk vatandaşlığının hangi yollarla kazanılabileceğine değinilmiştir.

Yazı İçeriği

1. Doğumla Türk Vatandaşlığının Kazanılması
2. Genel Yolla Türk Vatandaşlığının Kazanılması
3. Evlat Edinilme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması
4. Seçme Hakkı İle Türk Vatandaşlığının Kazanılması
5. İstisnai Olarak Türk Vatandaşlığının Kazanılması
6. Evlenme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk vatandaşı olmak isteyen bir yabancı yahut vatansız, Kanunda belirtilen şartları sağlaması halinde Türk vatandaşlığı başvurusunda bulunabilecektir. Fakat hemen belirtmek gerekir ki, vatandaşlık verilmesi ülkelerin egemenlik yetkisi ile ilintili olduğundan kanunda belirtilen şartların sağlanması kesin olarak Türk vatandaşlığı kazanılmasını garanti etmemektedir. Buna ilişkin devletlerin geniş bir takdir yetkisi olduğunu söylemek mümkündür. Fakat vatandaşlık başvurusunu inceleyen idari mercilerin bu takdir yetkisini hukuka uygun olarak kullanması da zaruridir. Dolayısıyla vatandaşlık başvurusu hukuka aykırı olarak yahut hiçbir gerekçe olmaksızın reddedilen kişinin idari yargı mercilerinde iptal davası açarak vatandaşlık hakkı elde edebilmesi mümkündür.

1. Doğumla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına göre kendiliğinden kazanılır. Türkiye içinde veya dışında Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk soy bağı esasına göre Türk vatandaşı olacaktır. Keza evlilik birliği dışında dünyaya gelen çocuğun anasının Türk vatandaşı babasının ise yabancı olması halinde çocuk yine Türk vatandaşı olacaktır. Bununla birlikte yine evlilik birliği dışında dünyaya gelen çocuğun anası yabancı, babası ise Türk vatandaşı ise, baba ile çocuk arasında soy bağının kurulması şartıyla çocuk Türk vatandaşlığı kazanabilecektir.

Doğum yeri esasına göre Türk vatandaşlığının kazanılmasında ise, Türkiye’de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren Türk vatandaşı olmaktadır. Bununla birlikte hemen belirtmek gerekir ki Türkiye’de bulunmuş olan çocuk, Türkiye dışında doğduğu herhangi bir emare olmadıkça Türkiye’de doğmuş sayılır. 

2. Genel Yolla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Genel yolla Türk vatandaşlığının kazanılması Kanunun 11. maddesinde düzenlenmiş olup uzun süreli ikamet izni ile Türk vatandaşlığının kazanılması olarak da bilinmektedir. Zira bu yolla vatandaşlığının kazanılmasında dikkat edilen en önemli husus, yabancının başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmiş olmasıdır. Bu beş yıl ikamet şartının ise hukuka uygun olarak sağlanması gerekmektedir. Yani söz gelimi yabancı bu yolla Türk vatandaşlığı kazanabilmek için uzun dönem ikamet izni, öğrenci ikamet izni yahut aile ikamet izni ile Türkiye’de beş yıl kesintisiz olarak ikamet etmiş olmalıdır.

Uzun dönem ikamet iznine ilişkin detaylı bilgi için “Uzun Dönem Oturma (İkamet) İzni Nasıl Alınır?” Başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

3. Evlat Edinilme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 18 maddesi uyarınca; bir Türk vatandaşı tarafından evlat edinilen ve henüz ergin olmamış olan yabancı Türk vatandaşlığı kazanabilir. Bu noktada belirtmek gerekir ki, yabancının millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali de bulunmamalıdır. Aksi halde vatandaşlık başvurusunun reddi gündeme gelebilecektir.

4. Seçme Hakkı İle Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk vatandaşları belirli şartları taşıdıkları takdirde yetkili merciden çıkma izni talep etmek suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetme imkânına sahiptir. Bu noktada hemen belirtmek gerekir ki, çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler mavi kartlı olarak bilinmekte ve münhasıran Türk vatandaşlarına tanınan haklardan da yararlanabilmektedir. Aynı şekilde bu kişilerin çocukları da Türk vatandaşlığını geçmemesi halinde ana ve/veya babalarının sahip olduğu haklara sahiptir. Bununla birlikte çıkma hakkı almak suretiyle Türk vatandaşlığından çıkan ana veya babaların çocuklarına seçme hakkı ile Türk vatandaşlığını kazanma imkânı da tanınmıştır. Zira bu çocuklar ana ve/veya babalarına bağlı olarak Türk vatandaşlığını iradesi dışında kaybetmiş olduğundan kendilerinin “Türk vatandaşlığını seçme hakkı” vardır. Bu kişilerin ergin olduğu tarihten itibaren üç yıl içerisinde başvuruda bulunmak şartıyla Türk vatandaşlığını kazanabilmesi mümkündür.

Çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden ana veya babaların çocukları Kanun’un 21. maddesi uyarınca Türk vatandaşlığını kazanabilmektedir. Bununla birlikte mavi kartlı ana babaların da genel yolla Türk vatandaşlığını kazanabilmesi mümkündür. Konuya ilişkin detaylı bilgi için “Mavi Kartlıların Yeniden Türk Vatandaşlığına Geçmesi” başlık makalemizi inceleyebilirsiniz.

5. İstisnai Olarak Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 12. maddesinde Türk vatandaşlığının kazanılmasında istisnai haller düzenlenmiştir.

MADDE 12 –

• (1) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak şartıyla Cumhurbaşkanı kararı ile aşağıda belirtilen yabancılar Türk vatandaşlığını kazanabilirler.
  a) Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal, sportif, kültürel, sanatsal alanlarda olağanüstü hizmeti geçen ya da geçeceği düşünülen ve ilgili bakanlıklarca haklarında gerekçeli teklifte bulunulan kişiler.
  b) (Ek: 28/7/2016-6735/27 md.) 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 31 inci maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi uyarınca ikamet izni alanlar ile Turkuaz Kart sahibi yabancılar ve bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.
  c) Vatandaşlığa alınması zaruri görülen kişiler.
  d) Göçmen olarak kabul edilen kişiler.
• (2) (Ek: 19/10/2017-7039/29 md.) Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek hali bulunanların talepleri Bakanlıkça reddedilir.

Bu hüküm uyarınca; istisnai olarak Kanun’da belirtilen diğer şartları sağlamasa dahi bazı yabancılara Türk vatandaşlığına geçme hakkı tanınmıştır. Fakat hemen belirtmek gerekir ki, her halükarda yabancının millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamalıdır. İlaveten Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin Cumhurbaşkanı kararı gerekmektedir.

İstisnai yolla vatandaşlık kazanılmasına örnek olarak yatırım yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılması verilebilecek olup bu konu hakkında detaylı bilgi için “Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.

6. Evlenme Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması

Bir Türk vatandaşı ile evli olan yabancının Türk vatandaşlığı kazanması mümkündür. Fakat belirtmek gerekir ki, Türk vatandaşı ile evli olmak doğrudan vatandaşlık hakkı vermemekte yabancının Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 16. maddesinde yer alan şartları taşıması beklenmektedir. Buna göre; evliliğin en az üç yıldır devam ediyor olması, çiftlerin aile birliği içinde yaşaması, yabancının aile birliği ile bağdaşmayacak faaliyetlerde bulunmamış olması gerekmektedir. İlaveten yine millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmama, şartları da aranır.

Evlilik yoluyla Türk vatandaşlığının kazanılmasına ilişkin detaylı bilgi için “Evlilik Yoluyla Türk Vatandaşlığının Kazanılması” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.