Çifte Vatandaşlık Nedir? Hangi Durumlarda Söz Konusu Olur?

Vatandaşlık Nedir?

Vatandaşlık, tanımı geçmişten günümüze doğru sürekli değişen bir kavram olup; aynı dine mensup olmak, belli bir soydan gelmek, belirli bir cinsiyette olmak gibi kıstaslar tarih boyunca bu kavramın belirlenmesinde rol almıştır. Bununla birlikte, günümüzde, vatandaşlık tanımlaması, “bir devlete vatandaşlık bağı ile bağlı olmak” olarak tanımlanmaktadır. 

Hemen hemen bütün devletlerin yasa ile düzenlediği bu kavram, bizim ülkemizde de Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 3. maddesinde Türk vatandaşının tanımı yapılarak yer edinmiştir.

Türk Vatandaşlığı Kanunu m.3/ç, Türk vatandaşlığını:

“Türk vatandaşı: Türkiye Cumhuriyeti Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan kişiyi, ifade eder.”

şeklinde tanımlayarak; hiçbir din, ırk, cinsiyet ve benzeri ayrım yapmaksızın devlet ile insan arasında kurulan hukuki bir bağ olarak tanımlamıştır. Vatandaşlık bağının ne şekilde ve ne zaman kurulacağı, devletlerin, egemenlik yetkisi kapsamında hazırladıkları kanunlarla belirlenmektedir. 

Vatandaşlığın Kazanılma Yolları Nelerdir?

Vatandaşlık doğumla kazanılabileceği gibi, sonradan da kazanılabilir. Vatandaşlığın ne surette kazanılacağı, her bir ülkenin kendi kanunları ile düzenlenmekte olup, Türk Vatandaşlığı Kanunu’na göre vatandaşlığın kazanılma halleri temel olarak 

• Yetkili makam kararı, 
• Evlenme, 
• Evlat edinme veyahut
• Cumhurbaşkanı kararı ile 

kazanımdır. Türk vatandaşlığının yetkili makam kararıyla kazanılmasına ilişkin temel kuralları incelediğimiz makalemize, ‘’Vatandaşlık Başvurusunun Reddi’’ adresinden erişebilirsiniz.

Vatandaşlığın kazanılmasına ilişkin ülke mevzuatlarındaki bu çeşitlilik, çifte(çok) vatandaşlık olgusunu gündeme getirmiştir. 

Çifte(Çok) Vatandaşlık Nedir?

Çifte vatandaşlık, kişinin aynı anda birden çok devlet ile arasında vatandaşlık bağı bulunduğu durumu ifade etmektedir. Yukarıda belirttiğimiz üzere vatandaşlık bağı, nasıl ve ne zaman kurulacağını devletlerin egemenlik yetkilerini kullanarak hazırladıkları yasalarla düzenledikleri hukuki bağdır. Kişinin aynı zaman diliminde birden çok devletle bu hukuki bağa sahip olması halinde çifte vatandaşlık veya kanundaki ifadesi ile ‘’çok vatandaşlık’’ dediğimiz statü ortaya çıkmaktadır.

Çifte Vatandaşlık Statüsü Hangi Durumlarda Elde Edilebilir?

Vatandaşlık bağı hukuki bir bağ olup bu bağın nasıl, ne zaman ve hangi koşullarda kurulacağı devletlerin mahfuz yetkisi altındadır. Yani her devlet kişiler ile devlet arasında kurulacak bu hukuki bağın (örneğin evlilik, evlat edinme, yetkili makam kararıyla vs) şartlarını kendisi belirlemektedir. Devletlerin mevzuatlarındaki bu çeşitlilik, bir kişinin birden çok vatandaşlığa sahip olmasına yol açmıştır.

Bir Türk vatandaşının çifte vatandaş statüsüne sahip olması için gerekli şartlar şunlardır;

Bir Başka Devletin Vatandaşlığına Hak Kazanmış Olmak

Çifte vatandaşlıktan söz edebilmek için öncelikle kişinin hali hazırda vatandaşlık bağı ile bağlı olduğu devlet dışında başka bir devlet ile vatandaşlık bağını kurması gerekmektedir. Kurulacak bu vatandaşlık bağı, vatandaşlık bağı kurulmak istenen devletin yasaları çerçevesinde gerçekleşecek olup, bir başka devletle vatandaşlık bağı kurulmadan çifte vatandaşlık statüsü söz konusu olmayacaktır.

Halen Vatandaşlık Bağı Bulunan Devletin ve Yeni Vatandaşlık Bağı Kurulan Devletin Yasaları Çifte Vatandaşlık Statüsünü Tanımış Olması

Çifte vatandaşlık için gerekli şartlardan birisi de vatandaşlık bağı kurulmuş olan her iki devletin de çifte vatandaşlık statüsünü tanımış ve bu statüye izin vermiş olması gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, çifte vatandaşlığı, Türk Vatandaşlığı Kanunu m.3/b’de “çok vatandaşlık” olarak tanımlamış ve kabul etmiştir. 

“Çok vatandaşlık: Türk vatandaşının aynı anda birden çok vatandaşlığa sahip olmasını, ifade eder.”

Bizim kanunlarımız buna izin vermekle birlikte, vatandaşlık bağı kurulmaya hak kazanılan bir başka devletin yasaları, çifte vatandaşlığa imkan tanımıyorsa, çifte vatandaşlık statüsünün kurulması mümkün olmayacaktır. 

Bildirimde Bulunmuş Olmak

Çifte vatandaşlık statüsüne sahip olmak için gerekli son şart ise ilgili kurumlara başka bir devletin vatandaşlığının kazanıldığının bilgisinin verilmesidir. Türk Vatandaşlığı Kanunu m.44;

“Herhangi bir nedenle yabancı bir devlet vatandaşlığını kazanan kişilerin, bu durumlarına ilişkin belgeleri ibraz etmeleri ve yapılacak inceleme sonucunda kayden aynı kişiler olduklarının tespiti halinde, nüfus aile kütüklerindeki kayıtlarına çok vatandaşlığa sahip olduklarına dair açıklama yapılır.”

hükmü gereği, yabancı bir devletin vatandaşlığını kazanan kişiler, ilgili belgeleri sunarak, gerekli bilgilendirmeleri yapmalıdır. Bu bilgilendirme üzerine yapılan inceleme sonucunda, bu kişilerin, kayden aynı kişi oldukları tespit edilince, nüfus aile kütüklerine, çok vatandaşlık kaydı düşülür. 

Yukarıdaki şartları sağlayarak çifte vatandaşlık sahibi olan erkek bireylerin, askerlik ödevlerine, Türk vatandaşlığını sonradan kazananların askerlik durumuna ve çifte vatandaşların dövizli askerlik yapma haklarına dair daha detaylı incelememize ………………  (Çifte Vatandaşlıkta Askerlik) adresindeki makalemizden erişebilirsiniz.