Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte bilişim sistemleri de suçun konusu olmaya başlamış, bilişim sistemleri ve internet aracılığıyla işlenen suçlar çeşitlenmiştir. Bilişim sistemleri ve internet üzerinden işlenen suçlarda, suçlunun doğru şekilde tespit edilebilmesi önem arz etmektedir. Zira suçun hangi kişi tarafından işlendiğinin şüpheye yer bırakmayacak şekilde tespit edilmesi, suçlunun cezalandırılabilmesi için bir zorunluluktur. Şayet suçlu, şüpheye yer bırakmayacak şekilde tespit edilemezse masumiyet karinesi gereği kişi şüpheden yararlanacak ve cezalandırılamayacaktır. IP adresi, suçlunun tespit edilebilmesi için uygulamada sıklıkla başvurulan bir araçtır. Buna göre, IP adresinin çeşitli türleri olmakla birlikte konumuz bakımından önem arz eden iki türü vardır. Bunlar dinamik IP adresi ve statik IP adresidir. Ancak güvenilir olmaması sebebiyle IP adresinin suçlunun tespiti için yeterli olup olmadığının değerlendirilmesi gerekir.
Yazı İçeriği
1. IP Adresi Nedir?
2. IP Adresinin Türleri
3. IP Adresi Suçlunun Tespiti İçin Yeterli Midir?
Bir IP adresinin dinamik veya statik yapıda olması suçun ve suçlunun tespit edilebilmesi açısından çok önemlidir. Zira dinamik IP değişken yapıda olup aynı IP adresinin birden fazla kişi veya cihaz tarafından kullanılması mümkündür. Bunun aksine statik IP belirli cihaz veya kişiler tarafından kullanılan ve değişken olmayan bir IP türü olup suçlunun tespiti açısından önemli bir kolaylık sağlamaktadır. Elbette suçun ve suçlunun tespiti sürecinin başlaması için öncelikle adli makamların durumdan haberdar edilmesi gerekmektedir. Adli makamlara yapılacak başvuru hakkında daha detaylı bilgi almak için “Bilişim Suçlarında Şikayet Nasıl Yapılır?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
1. IP Adresi Nedir?
IP adresi, açık adıyla “internet protokol adresi”, internet veya başka herhangi bir bilgisayar ağı vasıtasıyla veri alışverişi içinde olan cihazların kullandıkları adrestir. Cihazlar, bu sayede birbirlerinin erişim adreslerini tespit edebilmektedirler. Aynı zamanda, IP adresinden yola çıkarak kullanıcıya dair birtakım veriler edinilebilmektedir. Bu bilgilerin başında, IP adresini kullanan cihazın adresi ya da kullanıcının ziyaret ettiği internet sitelerinin listesi gibi bilgiler bulunur. Bunun yanı sıra, bu listeler üzerinde çeşitli yöntemler uygulanarak kullanıcının karakter analizi dahi yapılabilmektedir.
2. IP Adresinin Türleri
IP adresi, dinamik ya da statik olabilir. Dinamik adres talep eden cihaza servis sağlayıcı tarafından boşta olan bir adresin geçici olarak atanmasıdır. Bu ilgili cihaza bir nevi ziyaretçi kartı verilmesine benzemektedir. Statik adres ise sabit bir IP adresidir. Bu adrese sahip olan bilgisayarın IP adresi hep aynıdır. Bir nevi o internet abonesinin kimlik kartı gibi düşünülebilir.
Dinamik IP adresinde, aynı IP adresinin farklı zamanlarda farklı cihazlar tarafından kullanılması söz konusu olabilmektedir. Aynı zamanda bir cihaz tarafından farklı zamanlarda farklı IP adreslerinin kullanılma sonucu da ortaya çıkabilir. Yani, yönlendiriciyi, örneğin modemi, her açıp kapama sonrasında atanan IP adresi değişmektedir. Bu durum, suçlunun tespit edilmesi noktasında büyük bir zorluk oluşturmaktadır.
Statik IP adresi ise, değişken olmaması sebebiyle suçlunun tespitinde kolaylık sağlamakla birlikte, yine de birtakım belirsizlikleri giderememektedir. Zira, statik IP, doğrudan bir cihaza değil internete bağlanma hakkı olan bir aboneliğe işaret etmektedir. Örneğin, aynı modemin kablosuz internet bağlantısını kullanan cihazların tamamı, aynı IP adresi ile çıkış yaparlar. Yani, aynı modemin internet bağlantısına aynı anda bağlı bulunan cihazların tamamının IP adresi aynı olacaktır. Dolayısıyla, bu IP adresi ile yapılan internet çıkışının hangi cihaz tarafından gerçekleştirildiğinin tespitinin, yalnızca IP adresine bakılarak bulunması mümkün değildir.
3. IP Adresi Suçlunun Tespiti İçin Yeterli midir?
İnternet servis sağlayıcılarıyla yapılan hizmet sözleşmeleri ile yönlendiriciye atanan IP’ler hizmet sözleşmesi tarafının ismi ile kayıt altına alınmaktadır. Bu durumda bu IP’lerden yapılan her işlemin, o şahıs tarafından yapıldığı kabul edilmekteyse de, esasen yasal olmayan yollarla, yönlendirici üzerinden suç işleyen kişilerin olabileceği muhakkaktır.
Artık yaygın şekilde bilinen bir gerçek olarak IP adresleri çeşitli yöntemlerle manipüle edilebilir, yani değiştirilebilir. Bu sebeple, IP adresleri, güvenilir ve değiştirilmemiş oldukları uzman ve bilirkişi mütalaasıyla desteklenmedikçe tek başına delil olarak kullanılamaz. Zira suçu işlemiş olan kişinin, kendisi adına kayıtlı bulunmayan, başka bir kişiye ait IP’yi izinsizce ele geçirip suç aracı olarak kullanma ihtimali daha yüksektir. Dolayısıyla, IP sahibi görünen kişinin “şüpheden sanık yararlanır” ilkesi gereği cezalandırılması çoğu zaman mümkün olmayacaktır. Bununla birlikte IP adresi üzerinden sağlanan verilerin, yan unsurlar ve diğer delillerle desteklenmesiyle suçlunun tespiti söz konusu olabilir.
Yargıtay 8. Ceza Dairesi, E.2016/12634, K.2017/4967, 03.05.2017 tarihli kararında;
“ …Sanığın suçlamayı kabul etmeyerek, kablosuz modem kullanıldığından hattının başkaları tarafından girilip kullanılmış olabileceğine ilişkin savunması karşısında; bildirilen IP numaralarının bağlı bulunduğu internet hattında ne özellikte modem kullanıldığı, kablolu veya kablosuz olup olmadığı, şifreli olup olmadığı, modemden başka kullanıcıların internete bağlanılıp bağlanılmadığının belirlenmesi açısından ilgili internet sağlayıcısından bilgi istenmesi ve sanığa ait bilgisayar getirtilip uzman bilirkişi tarafından LOG kayıtları incelenerek sonucuna göre, katılana ait mail adresinin erişilmez kılındığı takdirde TCK.nun 244/2. mail adresine girilmesi ancak; bu adrese erişimin engellenmemesi ve katılanın mail adresinde kalmaya devam ettiğinin tespiti halinde aynı yasanın 243/1. maddesi kapsamındaki suçun oluşacağı dikkate alınarak sanığın hukuki durumunun takdir ve tayini gerekirken, eksik araştırmaya dayanarak yazılı şekilde hüküm kurulması,
Yasaya aykırı, sanığın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün bu sebepten dolayı 5320 sayılı Yasanın 8/1. maddesi uyarınca uygulanması gereken 1412 sayılı CMUK.nun 321. maddesi gereğince BOZULMASINA, 03.05.2017 gününde oy birliğiyle karar verildi.”
Şeklinde karar vermiş olup, karardan da anlaşıldığı üzere, IP adresi tek başına suç ve suçlunun tespiti için yeterli görülmemiştir.
Günümüzde insanlar iş hayatından eğitime, alışverişten sosyal medyaya, iletişimden haber edinmeye kadar hayatlarının önemli bir bölümünü internet ortamında geçirmektedirler. İnternet vasıtasıyla işlenebilen suçlar gün geçtikçe çeşitlenmekte ve yargıyı gittikçe daha fazla meşgul etmektedir. Özel hayatın gizliliğini ihlal, hakaret, tehdit, nitelikli dolandırıcılık, müstehcenlik, kişisel verilerin hukuka aykırı şekilde kaydedilmesi gibi suçlar bunlardan sadece birkaçıdır. Tüm bu sebeplerle, internet ortamıyla ilişki içinde bulunan herkesin, asla ilgisi bulunmasa bile bazı suçların şüphelisi veya mağduru olabilmesi mümkündür. Bununla birlikte IP adresleri, tek başlarına ve doğrudan bir şahsı işaret etmedikleri için başkaca delillerle desteklenmeden suçlunun tespiti için yeterli olmayacaktır.
Konu ile ilgili aşağıdaki yazılarımızı inceleyebilirsiniz;
Sosyal Medya ve İnternet Yoluyla Hakaret Suçu – Sahte Sosyal Medya Hesapları Üzerinden Hakaret
Sosyal Medya ve İnternet Yoluyla Tehdit Suçu – Tehdit Suçu ve Telefon Tehdit
İnternet Yoluyla, Kişisel Verilerin Kaydedilmesi ve Yayılması Suçu
İnstgram üzerinden farklı sahte hesaplardan kız arkadaşımın beni aldattığını ifade eden mesajlar gelmektedir. Mesaj içersinde herhangi bir hakaret yok aksine iyimser bir davranış içinde dediklerini kanıtlar içerikler yazılmış. Ama sürekli adreslerini siliyor. Ben şikayet etsem bir sonuç alabilir miyim?
Merhaba benim kardeşim online bir oyunda youtubeden izlediği bir videoyla bir kişinin hesabını çalmak istemiş ama çalamamış adam durumu anlamış ve onu polise vereceğini para cezası yiyeceğini söylemiş.kardeşimde korkuyor.sizce ip adresiyle adres tespiti yapılabilir mi şimdiden teşekkürler
Merhabalar, benim adıma açılmış instagram kullanıcı adımla bir snapchat üyeliği açılmış ve birileriyle konuşulmuş ve instagram hesabımda kız arkadaşımı bulup ona konuşmalar gönderilmiştir bu durumda kimin yaptığını bulmak için şikayetçi olduğum takdirde ne gibi yollar izlenilecektir veya şikayetimi kabul edecekleri bir durum var mıdır?.Teşekkürler
Kredi kartı bilgilerimi başkasına kendi isteğimle verdim ve telefonuma gönderdi onay kodunu kendim isteyerek verdim ve 15.000 TL dolandırıldım kendisi bir oyun sitesine yüklemiş bu konu hakkında bir yol izleyebilirmiyiz herşeyi kendi isteğimle verdim maalesef
Merhaba,
Bir vatandaş sosyal medya üzerinden (Ekşi Sözlük) yaptığım bir yorumu Emniyet’e şikayet edeceğini söylüyor. Yazımda -bildiğim kadarıyla- anayasal suç teşkil edecek bir şey olmamakla birlikte yine de merak ettiğim bir şey var. Yurt dışında yaşıyorum ve kullandığım cihaz buradan alınmış bir cihaz. Bu kişi yine de gerçek kimliğime ulaşıp Türkiye’yi ziyarete geldiğimde beni tutuklatabilir mi acaba?
Şimdiden teşekkür ederim.
Merhaba ben internetten birini dava ettim fakat internette sahte bir ad soyad kullandığını öğrendim. Dosyaya onun internette kullandığı sahte ad soyadını ekledim. IP adresini sitemize kayıt olduğu için görebiliyoruz, IP ve Cihaz bilgilerini göndermem yeterli midir acaba? Bir de kasım 2019’da etmiştim ne zaman sonuçlanabilir bu bilgilerden yola çıkarak?
iyi günler bana instagram üzerinden fake hesaptan cinsel içerikli mesajlar attı biri.sonrada hesabını silmiş . bu olay yaklaşık 4 ay geçti . ben onu şikayet etsem instagram IP verir mi. instgram verileri 90 gün tutuyor dediler . bu doğru mu?
Merhabalar şöyle bir sorum olacaktı benim 14 yaşındaki kardeşim online bir oyunda bir oyuncunun youtubeden izlediği videoyla çalmak istemiş. Hesabı çalmak istediği adamda durumu anlamış ve onu polise şikayet edeceğini söylemiş ve para cezası alacağını söylemiş.kardeşimde korkuyor oyunu da sildi sizce ip adresi sayesinde böyle bir tespit yapılabilir mi cevap verirseniz sevinirim.
merhabalar;
sosyal medya üstünden eşimin beni aldattığı ile ilgili bir mesaj aldım hakaret yada küfür yok ancak özel hayatın gizliliği nedeniyle savcılğa dilekçe versem mesaj atan kişiyi bulabilir miyiz yada savcı hakaret olmadığı için red mi eder?
teşekkürler
Merhabalar,sahte facebook hesabından yaklaşık üç yıl önce vücut bütünlüğüne yönelik tehdit edilmişim spam mesajlarında yeni gördüm savcılığa verdiğimde ip tespiti yapılarak soruşturma açılabilir mi sikayete tabi olur mu sonucta sahte hesap ayrıca facebook ip bilgilerini 90 gün tutuyor diye okudum doğru mudur
merhabalar, bir yaklasık 2 hafta önce fake bir hesap bana instagram üzerinden vücudunun oldugu bir fotoğrafı atıp cinsel şeyler yazmaya başladı. şikayet edeceğimi söyledim hesabını kapattı. elimde ssler var instagram bu durumda ip verir mi? hesap fake ve kullanıcı değiştirilip silindi bunun bir yaptırımı var mıdır ve bu yaşanan olay tacizi kapsar mı?
Merhabalar,sahte facebook hesabından yaklaşık üç yıl önce vücut bütünlüğüne yönelik tehdit edilmişim spam mesajlarında yeni gördüm savcılığa verdiğimde ip tespiti yapılarak soruşturma açılabilir mi ayrıca facebook ip bilgilerini 90 gün tutuyor dite okudum doğru mudur
telefonumunun internetini paylaştım ve defalarca ordan internet üzerinden dolandırıcılık yapılmış fakat mağdur kişinin bilgilerini alan ve olayda kullaılan numara belli olmasına rağmen ben suçlu bulundum işi yapan kişi veya ki,şiler takipsizlik kararı alındı tek delil ıp adresim parayı çeken ben değilim atm kamera kayıtları dahi yok ne yapmalıyım sonuçlanmış ceza var
Merhaba, kurumsal şirkete şikayet öneri sayfasında yöneticiyi şikayet edildi, telefon üzerinden operatörün İnterneti ile ve yöneticinin yaptığı hatalar dile getirildi. Hatalı numara verilip de mail adresi verilmeden yapıldı. Yöneticiler savcılığa verilip kim olduğu tespit edilecek VS diyor böyle birşey mümkün mü ve uyarı niteliğinde söylendi. Kurumun kendi sayfasından şikayet öneri tablosu doldurulup verildi. Yardımlarınızı rica ederim
Iyi calismalar 2 gun once emniyetten çağırıp 2016 yilinda benim ip adresim ile bilmedigim bir facebook hesabindan paylasim yapılmış oldugunu söylediler ama ne hesabin maili nede hesapla ilişkilendirilen telefon numarasini tanimadigimi soyledim adsl aboneliğim batmanda olmasina ragmen hic gitmedigim kastamonu ilinde paylasim yapilmis yani olayda sadece ip benim ipnin disinda hicbirsey bana ait degil turk telekom amerikadan gelen ipyi o saate benim kullandigimi gonderdigi icin şüpheli duruma düştüm ifadem alinip savciya gonderildi sizce bu olaya savci nasil bir karar verir
Iyi aksamlar, benim hakkımda hakaret davası açılmış ancak ben hakaret etmedim. Arabulucuk bürosundan aradılar karşı taraf 3.000 Tl istiyor verirseniz dava düşecek diye bende maddi olanaklardan dolayı kabul edemedim. Adliyeden dava dosyamı istedim. Siber suçların raporunda resimlerin polnet sistemi ile uyuştuğu, ikamet ettigim adresin yerini tespit etmişler. Ancak twitter IP vermemiş paylaşamamış sizce ben ne yapmalıyım? Bu arada telefonum kaybolmuştu belki kaybolan telefonumdan girmişlerdir. Babam savciliktan kayboldu diye dilekce vermisti ancak tarihini yanlis vermis. Ve twitter adresim yoktur dedim ben zaten pek fazla kullanmıyordum.. Karşı taraf normal biri iş adamı bu arada. Acil olarak yardımsoruma dönüş yaparsanız teşekkür ederim.
Merhabalar, Ben sizi ip adresi ile ilgili yazdıklarınızı okudum. şimdi diyelim instagram üzerinden istismar yapıldı ama şayet ben yapmadım ki yapmadım da zaten mesela benim telefonumdan çıktı karşı taraf sürekli beni tehdit ediyor mesajları dahil duruyor sen yaptın kaldır onları gibi ama malesef ben yapmadım ve inandıramıyorum yaklaşık beni şikayet edeli 1 ay 22 gün oldu ifademi daha verdim diyelim ki telefonumu savcılık istese bile vermek zorundamıyım ? yani demek istediğim yapmadığım halde bütün herşey beni gösteriyor ip tespit edebilirler mi konu birazda baya karışık gerekirse sizinle çalışırım telefon numaram