Araç Değer Kaybı Hesaplama

Araç değer kaybı hesaplama, trafik kazaları sonucunda onarım gören araçların ikinci el piyasa değerlerinde meydana gelen maddi kaybın belirlenmesidir. Trafik kazası sonrasında yaşanan zarara bakılmaksızın, araç ne kadar kusursuz bir şekilde tamir edilirse edilsin, araç değer kaybı kaçınılmazdır. Tramer (Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi) kaydına sahip olan araçların, ikinci el değerleri düşmekte ve satışları da daha zor hale gelmektedir. Kaza sonrası onarıma tabi tutulan bir araca teklif edilen bedel, hiç kazaya karışmamış ve iyi koşullarda kullanılmış benzer araçlara kıyasla daha düşük olma eğilimindedir. Bu nedenle, kaza sonucu araçta meydana gelen değer kaybının telafisi önemlidir.

1. Araç Değer Kaybını Talep Edebilecek Kişiler

Bir trafik kazası durumunda, kazada kusursuz olan aracın sahibi, aracındaki maddi hasarın tespiti ve oluşan değer kaybının tazmin edilmesi için talepte bulunabilir. Kazada kusuru bulunmayan tarafın aracında meydana gelen zararı, kazaya kusuruyla sebep olan taraf karşılamakla yükümlüdür.  

Dolayısıyla, meydana gelen trafik kazasında kusuru olmamasına rağmen aracında değer kaybı oluşan araç sahibi, kazaya sebep olan kusurlu aracın trafik sigortası poliçesini düzenleyen sigorta şirketine başvurabilir.

Normal şartlarda, kazada kusurlu olan taraf, değer kaybı talebinde bulunma hakkına sahip değildir. Ancak aracın kasko sigortası kapsamında, kaza sonucu kusurlu olsa dahi değer kaybı talebinde bulunma hakkı tanınmışsa, bu durumda değer kaybı tazminatı talep edilebilir.

2. Araç Değer Kaybı Tazmininden Kim Sorumludur?

Trafik kazasında kusurlu olan taraf, kazanın gerçekleşmesinde herhangi bir kusuru bulunmayan araç sahibinin zararını karşılamakla yükümlüdür. Dolayısıyla, araç değer kaybına ilişkin talepler, meydana gelen kazada haksız (kusurlu) olan tarafa ve dolayısıyla da trafik sigorta poliçesini düzenleyen sigorta şirketine karşı öne sürülecektir. Bu taleplerin ise, ilgili sigorta şirketine yazılı bir şekilde sunulması gerekmektedir.

3. Araç Değer Kaybında Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu

Trafik kazalarında araçların değer kaybı, sigorta süreçleri açısından önemli bir konudur. Bu bağlamda, kazada kusurlu olan ve kusuru olmayan araç sahiplerinin karşılaştığı durumlar ve sigorta şirketlerinin sorumlulukları şu şekildedir:

Kazada Kusurlu Olan Araç Sahipleri:

• Kaza sonucunda kusurlu olan araç sahiplerinin trafik sigortası, yani Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Poliçesi, kendi araçlarının sebep olduğu zararları ve diğer araçlara verilen hasarları karşılar.
• Ancak kusurlu olan araç sahiplerinin araçlarında meydana gelen değer kaybı, trafik sigortasının kapsamı dışındadır. Bu nedenle, bu kişiler trafik sigortası ile değer kaybı talebinde bulunamazlar.

Kazada Kusuru Olmayan Araç Sahipleri:

• Kazada kusuru olmayan araç sahiplerinin trafik sigortası poliçesi, kendi araçlarının onarım masraflarını ve diğer araçlara verilen zararları karşılar.
• Eğer kusursuz araç sahibinin aracında meydana gelen kazaya bağlı olarak değer kaybı oluşmuşsa, bu değer kaybını karşılayan taraf trafik kazasını kusurlu şekilde gerçekleştiren aracın trafik sigorta şirketidir.
• Kusuru olmayan araç sahipleri, trafik sigortası ile değer kaybı talebinde bulunabilirler.

Kasko Sigortası ve Değer Kaybı Talepleri:

• Kazada kusurlu olanlar dahil herhangi bir araç sahibi, kasko sigortası kapsamındaysa ve poliçede değer kaybı talebi hakkı tanınıyorsa, kusurlu olsa bile değer kaybı tazminatı talebinde bulunabilir.

4. Araç Değer Kaybını Talep Edebilmek İçin Gerekli Koşullar

Araç değer kaybı tazminatı talebinin yerine getirilmesi için yasal olarak belirlenmiş birtakım koşullar bulunmaktadır. Değer kaybı tazminatı talebinde bulunabilmek için gereken koşullar aşağıda sıralanmıştır:

Başvuru Süresi: Değer kaybı tazminatı talebinde bulunabilmek için kaza tarihinden itibaren en fazla 2 yıl içerisinde başvuru yapılması gerekmektedir.

Kusur Oranı: Değer kaybı tazminatı talebinde bulunan taraf, trafik kazasında %100 oranında kusurlu olmamalıdır. Kusurlu oranın belirlenmesi, tazminat talebinin geçerliliği açısından önemlidir.

Önceden Zarar Görmemiş Parçalar: Trafik kazası sonucu hasar gören parçaların daha önce herhangi bir hasara uğramamış olması gerekmektedir. Değer kaybı talebinin temeli, kazaya bağlı olarak meydana gelen yeni ve ek zarardan kaynaklanır.

Hasar Düzeyi: Araç, ağır hasarlı olarak kabul edilen ve onarılamayacak düzeyde hasar görmemiş olmalıdır. Değer kaybı talebi, aracın hala onarılabilir bir durumda olduğu varsayımı üzerine kurulur.

Talep Sahibi ve Kusur Durumu: Yukarıdaki koşulların sağlanması durumunda, kaza yapan tarafın ya kusursuz ya da daha az kusurlu olması gerekmektedir. Bu durumda, değer kaybı tazminatı talebinde bulunabilir ve ayrıca değer kaybı nedeniyle tazminat davası da açabilir.

Bu koşullar, araç değer kaybı tazminatı talebinin yasal ve hukuki temellerini oluşturan önemli unsurları içermektedir. Bu şartlara uygun bir şekilde başvuru yapılması, talebin olumlu bir sonuçla sonuçlanma olasılığını artırabilir.

5. Araç Değer Kaybının Tespiti

Kaza sonucu meydana gelen araç değer kaybının tespiti, Yargıtay kararlarına göre, o dönemin piyasa rayici temel alınarak hesaplanmalıdır. Temelde, bu tespit işlemi oldukça basit bir mantıkla yürütülür. Kazaya karışan aracın, kaza öncesi piyasa değeri ile hasarın onarımı sonrası rayiç değeri arasındaki fark hesaplanarak değer kaybı miktarı belirlenir. Ancak, bu yöntem dışında da farklı hesaplama metotları bulunmaktadır. Son zamanlarda yaygınlaşan bir diğer yöntem şu şekildedir:

Total Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı x Hasar Boyutu Katsayısı x Aracın Kullanılmışlık Durumu

Sigorta eksperleri, araçta meydana gelen değer kaybını tespit ederken pek çok kriteri dikkate almaktadır. Bu kriterleri şu şekilde sıralamak mümkündür;

• Araçın ikinci el piyasa değeri
• Geçmişte yaşadığı hasarlar
• Aracın kilometre durumu
• Üretim yılı
• Hasar gören parçalar ve bunların araçtaki değeri

Tüm bu hususlar, hesaplamaya esas teşkil eden aracın, kazadan önceki ve sonraki bedelleri tespit edilirken göz önünde bulundurulur.

6. Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru Prosedürü

Trafik kazaları sonucu değer kaybı yaşayan araç sahipleri için sigorta şirketlerinin ödemeleri gereken değer kaybı tazminatı, bazen reddedilebilir veya yetersiz şekilde ödeyebilir. Bu gibi durumlarda çözüm arayışı için Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapmak gerekebilir. Bu süreç aşağıdaki adımlarla gerçekleştirilir:

Sigorta Şirketi Değerlendirmesi: Kazada kusuru olmayan araç sahibi, değer kaybını talep ettiğinde, sigorta şirketi ödeme yapmakla yükümlüdür. Ancak bazı durumlarda sigorta şirketi ödeme yapmayı reddedebilir veya istenen miktarın altında bir teklif sunabilir.

Sigorta Tahkim Komisyonu Başvurusu: Sigorta şirketinin ödeme yapmayı reddetmesi veya yetersiz ödeme yapması durumunda, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru gereklidir. Ancak başvuru yapmadan önce sigorta şirketinin bu komisyona üye olup olmadığı kontrol edilmelidir.

Cevap Süresi: Başvuru yapılan sigorta şirketi, başvuru tarihinden itibaren 15 iş günü (trafik sigortalarında 15 gün) içinde yazılı cevap vermek zorundadır. Cevap alınmazsa, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru adımlarına geçilmelidir.

Başvuru Formu ve Belgeler: Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapabilmek için ilgili başvuru formu eksiksiz doldurulmalıdır. Gerekli belgelerle birlikte başvuru, internet üzerinden veya posta yoluyla gerçekleştirilir.

Hakem Ataması ve Değerlendirme: Başvuru kabul edildiğinde, Komisyon tarafından bir hakem atanır. Sigortacılık Kanunu ve Sigortada Tahkime İlişkin Yönetmelik kapsamında değerlendirme yapılır ve hazırlanan raporla birlikte hakeme sunulur.

Karar Süreci: Hakem, Sigortada Tahkime İlişkin Yönetmelik’in 10. maddesi uyarınca, başvurudaki tüm bilgileri ve delilleri değerlendirdikten sonra 4 ay içinde karar vermek zorundadır.

Zorunlu Sigortalar İçin Başvuru: Zorunlu trafik sigortaları için, sigorta şirketinin komisyona üye olup olmadığına bakılmaksızın, 18.04.2013 tarihinden sonra yaşanan uyuşmazlıklar için de Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılabilmektedir.

Bu süreç, araç sahiplerinin haklarını korumak ve değer kaybı tazminatını adil bir şekilde talep etmek için kullanabilecekleri bir yöntemdir. Uyuşmazlık yaşanan durumlarda, Sigorta Tahkim Komisyonu aracılığıyla adil bir çözüme ulaşmak mümkün olabilir.

7. Araç Değer Kaybı Tazminat Davası

Karayolları Trafik Kanunu’na göre, kusurlu taraf ile trafik sigortasının tarafı olan sigorta şirketi, kazada kusuru olmaya araçta meydana gelen hasardan müteselsilen sorumludur. İlaveten, sigorta şirketinin, kaza sonucunda araçta oluşan değer kaybından da sorumlu olacağı, yukarıda emsaline yer verilen Yargıtay kararlarıyla sabittir. Bu sebeple dava hem sigortaya hem de sürücüye karşı açılabilir.

8. Araç Değer Kaybı Taleplerinde Zamanaşımı ve Dava Süresi

Kaza sonucu kusuru olmayan araç sahipleri, araçlarında meydana gelen değer kaybının giderilmesi için sigorta şirketine karşı dava açma hakkına sahiptir. Ancak bu dava hakkının belirli bir zaman sınırlaması vardır. Bu süre, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 2 yıldır.

9. Araç Değer Kaybı Taleplerinde Görevli ve Yetkili Mahkeme

Aracında değer kaybı yaşayan araç sahibi, bu değer kaybının tazmin edilmesi amacıyla açacağı tazminat davasında, görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir.

Yetkili mahkeme ise, davalı tarafın ikametgahı veya sigorta şirketinin merkezinin bulunduğu yer mahkemesidir.

Diğer taraftan, trafik cezalarına ya da aracın trafikten men edilmesi kararlarına karşı itiraz edilebileceğine ilişkin hukuki değerlendirmemize “İdari Para Cezasının İptali“ başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.