Araç Değer Kaybı

Araç değer kaybı, kazaya karışan ve bu kaza sebebiyle onarım gören araçların, ikinci el piyasa değerlerinde meydana gelen maddi kaybı ifade etmektedir. Kaza sonucu hasar gören araç, tamamen ve en düzgün şekilde tamir edilse dahi, araçta, güncel değer kaybı meydana gelecektir. Bunun temel sebebi, kazaların, tramer kaydının yapılmasıdır.  Tramer (Trafik Sigortaları Bilgi Merkezi) kaydı olan ve kaza sonrası işlem gören araçların ikinci el değerleri düşmekte ve satışları da daha zor hale gelmektedir. Yapılan her kazanın ardından araç değer kaybına uğramaktadır. Kaza sonrası işlem gören araca teklif edilen bedel, hiç kazaya karışmamış ve iyi kullanılmış emsallerine oranla daha düşük olmaktadır. Bu sebeple, kazadan dolayı oluşacak değer kaybının tazmini gereklidir.

Yazı İçeriği
1. Araç Değer Kaybını Talep Edebilecek Kişiler
2. Araç Değer Kaybını Talep Edebilmek İçin Gerekli Şartlar
3. Değer Kaybının Tespiti
4. Kusursuz Araç Sürücüsü Araç Değer Kaybını Kimden Talep Edebilir?
5. Araç Değer Kaybında Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu
6. Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru
7. Araç Değer Kaybı Tazminat Davası
8. Görevli Mahkeme
9. Araç Değer Kaybı Talep ve Dava Zamanaşımı

1. Araç Değer Kaybını Talep Edebilecek Kişiler

Meydana gelen trafik kazasında, kusursuz olan araç sürücüsü, aracında oluşan maddi hasarın tespiti ve oluşan değer kaybının karşılanması için talepte bulunabilir. Normal şartlarda, kazada kusurlu olan sürücü, değer kaybı talebinde bulunamaz. Ancak kişi, sigorta şirketi ile yapmış olduğu kasko sigortasında, kaza halinde kusurlu olsa dahi değer kaybı talebinde bulunabileceği konusunda anlaşmış ise, değer kaybını da isteyebilir.

Kazada kusuru bulunmayan araç sürücüsünün aracında meydana gelen zararı karşılamakla yükümlü olan taraf, kazaya kusuruyla sebep olan araç sürücüsüdür. Dolayısıyla, araç değer kaybına ilişkin talepler, meydana gelen kazada haksız, yani kusurlu olan araç sürücüsüne ve trafik sigortasına karşı ileri sürülecektir. Bu talepler, sigorta şirketine karşı yazılı olarak iletilmelidir.

Dolayısıyla; meydana gelen trafik kazasında kusuru olmamasına rağmen aracında değer kaybı oluşan araç sahibi, kazaya sebep olan kusurlu aracın trafik poliçesini düzenleyen sigorta şirketine başvurabilir.

Yargıtay, trafik kazası sebebiyle araçta meydana gelen değer kaybı ve kazanç kaybı istemine ilişkin bir davada aşağıda alıntılanan ifadelerle bir hükme varmıştır:

‘’ Trafik sigortacısı, karşı araçta meydana gelen gerçek zararı limit dahilinde teminat altına almıştır. Dava konusu trafik kazası sonucunda, davacıya ait aracın tamir süresince çalışamaması sebebiyle oluşan kazanç kaybı, trafik sigortası teminatı dışında ise de, araçta meydana gelen değer kaybı gerçek zarar kalemleri arasında bulunmaktadır. …davacı aracındaki değer kaybından, davalı sigorta şirketinin de limit dahilinde sorumlu olacağı gözetilerek…’’

Buna göre, yalnızca araçta kaza sonucunda meydana gelen gerçek zararı teminat altına alan sigorta sözleşmelerinde, araç sahibi, aracı tamirde olduğu için uğradığı kazanç kaybını isteyemez. Ancak, kaza sonrası araçta meydana gelen değer kaybının, gerçek zarara dahil olduğu, yukarıda emsaline yer verilen Yargıtay kararlarıyla sabittir. Dolayısıyla, trafik sigortasıyla yalnızca araçtaki gerçek zarar teminat altına alınmış olsa bile, kaza sonrası araçtaki değer kaybının sigorta şirketinden talep edilmesi mümkündür.

2. Araç Değer Kaybını Talep Edebilmek İçin Gerekli Şartlar

Söz konusu talebi gerçekleştirebilmek için kanun koyucunun aradığı bazı şartlar vardır. Değer kaybı başvurusunda bulunabilmek için gerekli şartlar şunlardır:

• Kaza yapıldığı tarihten itibaren 2 sene içerisinde başvuru yapılması zorunludur.
• Değer kaybı talebinde bulunacak kişi, kazaya konu hadisede %100 kusursuz olmalıdır.
• Araç yaşı 36’dan fazla olmamalıdır.
• 2021 senesinden önce var olan diğer bir şart ise aracın kilometresinin 000 km’nin altında olmasıydı fakat işbu şart 2021 yılında kaldırılmıştır. 2021 itibari ile aracın kilometresine bakılmaksızın başvuru yapılabilecek ve tazminat davası açılabilecektir.
• Araç, onarılamayacak düzeyde hasar görmüş olmamalıdır.

Tüm bu şartların sağlaması halinde, kaza yapan kusursuz sürücü, değer kaybı başvurusu yapabileceği gibi, değer kaybından dolayı tazminat davası da açabilir.

3. Değer Kaybının Tespiti

Yargıtay kararlarına göre, kaza yapan aracın değer kaybı tespiti, o dönemdeki piyasa rayici esas alınarak hesaplanmalıdır. Aslında yapılacak hesaplamanın mantığı oldukça basittir. Kaza konusu aracın, kazadan önceki piyasa değeri ile onarımdan sonraki rayiç değeri bulunur ve iki değer arasındaki fark, değer kaybı bedeli olarak kabul edilir. Fakat, değer kaybı hesabında tek hesaplama yöntemi bu değildir. Son zamanlarda kullanımına rastladığımız diğer  hesaplama yöntem ise şu şeklindedir:

Total Değer Kaybı = Baz Değer Kaybı x Hasar Boyutunun Katsayısı x Aracın Kullanılmışlık Durumu
Sigorta eksperleri, araçta meydana gelen değer kaybını tespit ederken pek çok kriteri dikkate alarak yapacakları değerlendirme sonucunda bir sonuca varır. Bu kriterleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Aracın 2. El piyasa değeri
• Hasar geçmişi
• Vasıtanın kilometresi
• Üretim yılı
• Vasıtanın hasar gören parçaları ve bu parçaların araçtaki değeri.

Tüm bu hususlar, hesaplamaya esas teşkil eden aracın, kazadan önceki ve sonraki bedelleri tespit edilirken göz önünde bulundurulur.

Değer kaybı yapacak olan eksperin, kara araçları branşında ruhsat sahibi olan bir adli bilirkişi sigorta eksperi olması gerekir. Bu koşullar, Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü’nün 23.09.2010 tarihli ve 2010/30 numaralı sektör duyurusuyla açıklığa kavuşturulmuştur.

‘’Müsteşarlığımıza iletilen çeşitli yazılarda “Yangın, doğal afet, kaza ve hırsızlık” ve “Mühendislik” dallarında ruhsatnamesi olan sigorta eksperlerinin Sermaye Piyasası Kurulunca (SPK) lisanslanan değerleme uzmanı olarak faaliyette bulunup bulunamayacağı ile trafik kazası sonrası yapılan onarımlar nedeniyle araçlarda oluşan değer kaybı konusunda talepte bulunan kişi, kurum ve kuruluşlara bu hususta ekspertiz raporu düzenlenmesinin ilgili mevzuata aykırılık teşkil edip etmeyeceği, bu tür bir ekspertiz faaliyetinin eksperin görevleri arasında olup olmadığı hususlarında görüş talep edilmekte olup, tereddütleri gidermek üzere söz konusu işlemlere ilişkin aşağıdaki açıklamaların yapılması uygun görülmüştür…’’

Duyurunun yukarıda alıntılanan kısmında, sigorta eksperlerinin, değerleme uzmanı olarak faaliyette bulunabileceği kabul edilmektedir.

4. Kusursuz Araç Sürücüsü Araç Değer Kaybını Kimden Talep Edebilir?

Kazanın meydana gelmesinde kusuru bulunmayan araç sürücüsünün aracında meydana gelen zararını karşılamakla yükümlü olan taraf, kazaya kusuruyla sebep olan araç sürücüsüdür. Dolayısıyla, araç değer kaybına ilişkin talepler, meydana gelen kazada haksız (kusurlu) olan araç sürücüsüne ve dolayısıyla da trafik sigortasına karşı öne sürülecektir. Bu talepler, sigorta şirketine karşı yazılı olarak öne sürülmelidir.

Dolayısıyla; meydana gelen trafik kazasında kusuru olmamasına rağmen aracında değer kaybı oluşan araç sahibi, kazaya sebep olan kusurlu aracın trafik poliçesini düzenleyen sigorta şirketine başvurmalıdır.

5. Araç Değer Kaybında Sigorta Şirketlerinin Sorumluluğu

Kazada kusurlu olan aracın, trafik sigortasını, yani Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigorta Poliçesini düzenleyen sigorta şirketi, kazada kusuru olmayan araçtaki değer kaybını karşılar. Trafik kazasında sorumluluğu, yani kusuru olan kişilerin aracında meydana gelen değer kayıpları ise, trafik sigortasının sorumluluğu kapsamında değildir. Bu kişiler, eğer ki şartları var ise, kasko sigortası kapsamında talepte bulunabilirler.

6. Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvuru

Sigorta şirketi, kazada kusuru olmayan aracın sürücüsü tarafından başvuru yapıldığında, araçtaki değer kaybını karşılamak zorundadır. Bazı sigorta şirketleri değer kaybını ödemeyi reddetmekte, yahut gerçek değerin altında ödeme yapmaktadır. Bu gibi durumlarda, öncelikle sigorta şirketinin neden ödeme yapmadığının ya da eksik ödeme yaptığının tespiti için Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru yapılmalıdır.

Başvuru için, uyuşmazlık yaşanan sigorta kuruluşunun, Sigorta Tahkim Komisyonu’na üye olması şarttır. Başvuruda bulunulan sigorta kuruluşu, talebe başvuru tarihinden itibaren 15 iş günü, yahut trafik sigortalarında 15 gün, içinde yazılı olarak cevap vermek zorundadır. Süresi içinde sigorta kuruluşu tarafından yazılı cevap verilmez ise, Sigorta Tahkim Komisyonu başvuru formu eksiksiz şekilde doldurulmalıdır. Ardından internet üzerinden ya da posta yoluyla, başvuruya ek olarak sunulması gereken belgelerle birlikte Sigorta Tahkim Komisyon’una başvuru yapılmalıdır.

Başvuruyu alan Komisyon tarafından,  Sigortacılık Kanunu m.30/13 ile Sigortada Tahkime İlişkin Yönetmelik m.16 uyarınca değerlendirme yapılarak hazırlanan rapor ile beraber, dosyaya bir hakem atanır. Sigortada Tahkime İlişkin Yönetmelik’in 10. maddesi gereğince hakem, 4 ay içerisinde karar vermek zorundadır. 

Zorunlu Sigortalarda ise kuruluşun Komisyona üye olup olmadığına bakılmaksızın, 18.04.2013 tarihinden sonra ortaya çıkan uyuşmazlıklar için Komisyona başvuru yapılabilmektedir.

7. Araç Değer Kaybı Tazminat Davası

Karayolları Trafik Kanunu’na göre, kusurlu sürücü ile trafik sigortasının tarafı olan sigorta şirketi, kazada kusuru olmaya araçta meydana gelen hasardan müteselsilen sorumludur. İlaveten, sigorta şirketinin, kaza sonucunda araçta oluşan değer kaybından da sorumlu olacağı, yukarıda emsaline yer verilen Yargıtay kararlarıyla sabittir. Bu sebeple dava hem sigortaya hem de sürücüye karşı açılabilir. Davanın açılabilmesi için bazı şartların varlığı aranmaktadır. Bu şartlar;

• Kaza öncesinde hasar gören yerin daha önce onarım işlemi görmemiş olması,
• 2 yıl zamanaşımı süresi içinde açılmasıdır.

Hangi hallerde, araç değer kaybının sigorta teminatı dışında kalacağı konusu ise, Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları‘nın Ek-1 maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre:

• Ağır onarım gerektirmeyen lastik, hava yastığı, kaporta, jant vb. hasarlarda.
• Aracın en mühim parçalı olan ana iskeletinde hasar mevcut olmayıp vidalı parçalarda hasar olması halinde.
• Aracın kaza anındaki piyasa değerinin %25’ini aşan değer kaybı taleplerinde.
• Kaza tarihinden sonra dava açılış tarihine kadar geçen süreçte araç mülkiyetinin devredilmesi halinde.
• Ticari araçlarda.

8. Görevli Mahkeme

Aracı değer kaybına uğrayan araç sürücüsü araç değer kaybının giderilmesi amacıyla açacağı tazminat davasında, görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesi’dir.

9. Araç Değer Kaybı Talep ve Dava Zamanaşımı

Kazada kusuru olmayan araç sürücüsünün, aracında oluşan değer kaybının giderilmesi için sigorta şirketine karşı açacağı davada zamanaşımı süresi, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 2 yıldır.

Diğer taraftan, trafik cezalarına ya da aracın trafikten men edilmesi kararlarına karşı itiraz edilebileceğine ilişkin hukuki değerlendirmemize “İdari Para Cezasının İptali“ başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.