2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne göre, karayollarında uyuşturucu/uyarıcı madde tesirinde ve/veya belirli sınırların üzerinde alkollü iken araç kullanmak yasaktır. (KTK m. 48/I, KTY m. 97/I). Mevzuatımız gereği, alkollü araç kullanma durumunda sürücüye, idari ve cezai olmak üzere iki farklı yaptırım uygulanabilmektedir.
İdari Yaptırım: Kanında mevzuatta belirtilen sınırların üzerinde alkol bulunmasına rağmen araç kullanan sürücülere idari para cezası uygulanmaktadır.
Cezai Yaptırım: Alkol kullanmak tek başına suç teşkil etmemekle birlikte, kişinin alkol kullanarak kamu güvenliğini tehlikeye soktuğu bazı durumlarda, bu durumun suç teşkil etmesi mümkündür. Özellikle aşırı düzeyde alkollü olarak veya uyuşturucu madde etkisi altındayken araç kullanan sürücüler hakkında, Türk Ceza Kanunu’nun 179/II maddesi gereğince “Trafik Güvenliğini Tehlikeye Düşürme Suçu”ndan dolayı üç aydan iki yıla kadar hapis cezası istemiyle ceza davası açılabilmektedir.
Bu yazımızda, “Alkollü araç kullanma sınırı nedir?” ve “Alkollü araç kullanan sürücülere ne gibi yaptırımlar uygulanır?” gibi sorular başta olmak üzere uygulamada sıklıkla karşılaşılan durumlar detaylı bir şekilde ele alınmaktadır.
Yazı İçeriği
- 1. Alkollü Araç Kullanma Suçu
- 2. Alkollü Araç Kullanma Cezası
- 3. Alkollü Araç Kullanılması Halinde Uygulanacak Yaptırım Ve Cezalar
- 4. Alkollü Araç Kullanılması Üzerine Yaralanmaya ya da Ölüme Sebep Olma
- 5. Alkollü Araç Kullanarak Kazaya Karışılması Sonucu Oluşacak Zararlar Ve Tazmini
- 6. Alkollü Araç Kullanarak Kazaya Karışılması Durumunda Sigorta Ödemeleri
- 7. Alkollü Araç Kullanma Cezasına İtiraz
- 8. Alkollü Araç Kullanma Cezasına İtirazda Görevli Ve Yetkili Mahkeme
- 9. Alkollü Araç Kullanma Cezası Sürecinde Hukuki Destek
- 10. Sıkça Sorulan Sorular
1. Alkollü Araç Kullanma Suçu
Alkol kişinin algılama yeteneğini etkileyen bir madde olup alkollü araç kullanma da kamu güvenliği açısından tehlike arz etmektedir. Kazaların çoğu alkollü araç kullanma sebebiyle meydana gelmekte ve can, mal kaybına sebep olunabilmektedir. Bu sebeple Türk Ceza Kanunu’nda “trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu” düzenlenmiştir.
TCK m.179- Trafik Güvenliğini Tehlikeye Düşürme Suçu;
(2) Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşım araçlarını kişilerin hayat, sağlık veya malvarlığı açısından tehlikeli olabilecek şekilde sevk ve idare eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle ya da başka bir nedenle emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmasına rağmen araç kullanan kişi yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
Sürücünün alkol kullanımının yaptırma tabi olması için alkol kullanımının trafik güvenliğini tehlikeye sokacak surette kişiyi etkilemesi gerekmektedir. Bu etki, alkol tespit testleri ve alkolmetre ile ölçülmektedir.
Bunun yanında alkollü araç kullanma ayrıca idari yaptırım uygulanmasını gerektiren bir kabahat olup suç oluşmasa bile kişiye idari yaptırım uygulanır.
1.1. Alkol Tespit Testleri Ve Promil Sınırı
Alkol seviyesinin ölçümü “promil” denen alkol ölçü birimi ile yapılmaktadır. Promil “Kandaki alkol miktarını gösteren birim” olarak tanımlanmaktadır. Kişinin kanındaki promil seviyesi solunum testleri ve kan testleri ile ölçülebilmektedir.
1.00 (bir) promilin üzerinde alkollü bir şekilde araç süren sürücü, TCK m.179/3 atfıyla TCK m.179/2 gereği cezalandırılacaktır (KTK m.48/6).
Hususi otomobil sürücüleri 0.50 promil üzerinde alkollü araç sürmeleri ve trafik kazasına sebebiyet vermeleri halinde TCK m.179/3 atfıyla TCK m.179/2 gereği cezalandırılacaktırlar (KTK m.48/6).
Ticari ve diğer araç sürücülerinin 0.20 promil üzerinde alkollü araç sürmeleri ve trafik kazasına sebebiyet vermeleri halinde TCK m.179/3 atfıyla TCK m.179/2 gereği cezalandırılacaktırlar (KTK m.48/7).
Görüldüğü üzere Türk Ceza Kanunu kapsamında suç oluşması açısından 1.00 promil alkol her halde suça sebebiyet vermekte ancak 0.50-1.00 promil arası olması durumunda ayrıca trafik kazasına sebep olma aranmaktadır. Ticari araçlar için ise 0.20-1.00 promil arasında olması durumunda suçun oluşması için ayrıca trafik kazasına sebebiyet vermek gerekmektedir.
Bunun dışında idari para cezası uygulanması için için ise alkol oranının hususi araçlarda 0.50 promil, ticari ve diğer araçlarda 0.20 promili geçmesi yeterlidir.
1.2. Alkolmetreye Üflememe Cezası
Alkolmetre, kişinin promil seviyesini ölçmeye yarayan bir cihazdır. Karayolları Trafik Kanunu’na göre alkolmetreye üflememe idari para cezasını gerektiren bir kabahat olup bu kapsamda 18.452 TL (2024 yılı için) idari para cezası yaptırımı söz konusu olmaktadır. Ayrıca ehliyete 2 yıl süreyle el konulmaktadır.
2. Alkollü Araç Kullanma Cezası
2.1. İlk Kez Alkollü Araç Kullanmanın Cezası Nedir?
Karayolları Trafik Kanunu’na göre ilk kez alkollü araç kullanma cezası 2024 yılı için 6.439 TL olarak belirlenmiştir. Ayrıca alkollü araç kullanma cezası olarak söz konusu araç trafikten menedilirken sürücü belgesine ise 6 aylığına el konulur ve 20 ceza puanı yazılır. Kişi 100 promili aşmışsa bu cezanın yanında “trafik güvenliğini tehlikeye sokma” suçundan da dava açılacak ve hapis cezasıyla karşılaşabilecektir.
2.2. İkinci Kez Alkollü Araç Kullanmanın Cezası Nedir?
Karayolları Trafik Kanunu’na göre ilk kez alkollü araç kullanma cezası 8.075 TL (2024 yılı) olarak belirlenmiştir. Ayrıca araç trafikten menedilirken sürücü belgesine ise 2 yıllığına el konulur ve 20 ceza puanı yazılır. Kişi 100 promili aşmışsa bu cezanın yanında “trafik güvenliğini tehlikeye sokma” suçundan da dava açılacak ve hapis cezasıyla karşılaşabilecektir. Suçun oluşması kapsamında alkollü araç kullanımının kaçıncı kez olduğu önemli değildir.
2.3. Üçüncü Kez Alkollü Araç Kullanmanın Cezası Nedir?
Bu kişiye 3.defa alkollü araç kullanma cezası 12.977 TL para cezasıdır. (2024 yılı) Ayrıca bu halde ehliyete 5 yıl süresince el konulur, araç trafikten menedilir ve 20 ceza puanı yazılır. Ayrıca altı aydan az olmayacak şekilde hapis cezasına hükmedilir. Kişi 100 promili aşmışsa bu cezanın yanında “trafik güvenliğini tehlikeye sokma” suçundan da dava açılacak ve hapis cezasıyla karşılaşabilecektir.
3. Alkollü Araç Kullanılması Halinde Uygulanacak Yaptırım Ve Cezalar
Sürücünün trafikte 0.50 promil alkol sınırını aşması durumunda idari para cezası, trafikten men cezası, sürücü belgesine el konma cezası ve puan silme cezası uygulanmakta, ayrıca yukarıda açıklanan “trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu” söz konusu olduğu durumlarda kişi hakkında kamu davası açılabilmekte ve hapis cezasına hükmedilebilmektedir.
- Para Cezası: Alkollü araç kullanma halinde birtakım idari para cezaları söz konusudur. Bu miktarlar birinci, ikinci ve üçüncü kullanım için farklı ve artmakta olup ikinci başlıkta bu miktarların güncel hallerine yer verilmiştir.
- Sürücü Belgesine El Konulması: Alkollü araç kullanma halinde para cezasının yanı sıra ilk kullanımda 6 ay, ikinci kullanımda 2 yıl ve üçüncü kullanımda 5 yıl süresince olmak üzere ehliyete el konulur.
- Trafikten Men Cezası: Alkollü araç kullanımı halinde kaçıncı kez olduğuna bakılmaksızın araç trafikten men edilecektir.
- Hapis Cezası: Alkol testinde, kişideki alkol oranı 100 promil alkol sınırını aşmışsa veya hususi araçlarda 0.50 promil, ticari araçlarda 0.20 promili aşarak trafik kazasına sebebiyet verilmişse kişi hakkında “trafik güvenliğini tehlikeye sokma” suçundan (TCK m. 179) kamu davası açılır. Trafik güvenliğini tehlikeye atan kişi hakkında 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezasına hükmedilir.
- Puan Cezası: Kişi her alkollü araç kullandığında 20 ceza puanı kazanmaktadır. 1 yıl içinde 100 ceza puanına ulaşan sürücünün ehliyetine 2 ay süre ile el konulur ve bu 2 aylık sürede sürücünün belli bir eğitim programına katılması gerekir. 1 yıl içerisinde ikinci kez 100 ceza puanını aşan sürücünün ehliyetine ise 4 ay süre ile el konulur ve sürücünün psikoteknik değerlendirmeye girmesi şart koşulur.
4. Alkollü Araç Kullanılması Üzerine Yaralanmaya ya da Ölüme Sebep Olma
Alkollü araç kullanılması trafik güvenliğini tehlikeye attığından kaza yapılma ihtimali yüksek olup bu durum yaralanma veya ölüme sebep olabilir. Bu durumda kişi, taksirle ölüme veya yaralanmaya neden olma suçunu da işlemiş olur. Bu durumda ceza hukukundaki içtima hükümleri gereği kişi en yüksek cezayı gerektiren suçtan yani taksirle ölüme veya yaralanmaya sebep olma suçundan cezalandırılır.
5. Alkollü Araç Kullanarak Kazaya Karışılması Sonucu Oluşacak Zararlar Ve Tazmini
Alkollü araç kullanarak kazaya sebep olunması durumunda, sürücünün idari ve cezai sorumluluğunun yanı sıra hukuki sorumluluğu da doğabilir. Bu kapsamda maddi ve manevi zarara uğrayan kişiler hukuk mahkemelerinde sürücüden uğradıkları zararı hâksiz fiil hükümleri çerçevesinde yahut özel hüküm olarak Karayolları Trafik Kanunu’nun 85. maddesinde düzenlenen araç işletenin sorumluluğuna giderek talep edebilirler. Bu kapsamda da sürücünün mahkemece hükmedilecek maddi/manevi tazminatı ödemesi gerekecektir.
6. Alkollü Araç Kullanarak Kazaya Karışılması Durumunda Sigorta Ödemeleri
Alkollü araç kullanılarak kaza yapılması durumunda can kaybının yanı sıra mal kaybı ve araçta hasar durumu da gündeme gelebilir. Bu kapsamda ortaya çıkan zararları sigortanın karşılayıp karşılamayacağı sorusu akıllara gelir.
6.1. Alkollü Araç Kullanırken Yapılan Kazanın Masraflarını Trafik Sigortası Karşılar mı?
Kural olarak alkollü araç kullanmaktan ceza alan kişilerin aracında meydana gelen zararlar trafik sigortası tarafından karşılanmamakta ve sigortanın dışında tutulmaktadır. Ancak belirtilmelidir ki trafik sigortasının dışında kalınması için kazanın oluşumuna alkolün etki etmesi gerekmektedir. Bu nedenle alkol dışında başka bir etkenin olup olmadığına dikkat edilir. Eğer kazanın oluşumunda başka etkenler de varsa sigorta şirketi tarafından ödeme yapılması söz konusu olabilecektir.
Eğer söz konusu kaza alkolün etkisi ile gelişmiş ve üçüncü kişilere zarar vermişse sigorta şirketi tarafından zarara uğrayan kişilere ödeme yapılsa bile kazaya sebep olan alkollü sürücüye rücu edilerek bu miktar şirketçe geri alınır.
6.2. Alkollü Araç Kullanırken Yapılan Kazanın Masraflarını Kasko Karşılar mı?
Karayolları Trafik Kanunu’na göre 0.50 promile kadar alkollü araç kullanan sürücünün sorumluluğu doğmadığından bu sınıra kadar kasko masrafları karşılayabilir. Ancak bu, yalnızca küçük araçlar için geçerli olup ticari ve büyük araçlarda kasko devreye girmez.
Yine 1,00 promilin üzerinde alkol tespit edilmesi halinde kasko devreye girmeyecektir.
7. Alkollü Araç Kullanma Cezasına İtiraz
7.1. Alkollü Araç Kullanma Cezasına Nasıl İtiraz Edilir?
Alkollü araç kullanmaktan idari yaptırıma tabi tutulan kişi, ilişkin olarak sulh ceza hâkimliğine bir dilekçe ile itirazda bulunabilir. Ceza kişiye tebliğ edildikten sonra 15 gün içinde bu itirazın yapılması gerekir. Kişiye tutanak verilmişse tutanağın alındığı tarihte süre başlar.
Alkollü araç kullanma cezasına idare mahkemesi nezdinde de tebliğden itibaren 60 gün içinde itiraz edilebilir.
7.2. Alkollü Araç Kullanılması Cezası Durumunda Ne Yapabilirsiniz?
Bilindiği üzere idari işlem başlatılma sınırı hususi araçlarda 0.50, diğer araçlarda 0.20 promildir. Bu hususta bir yanlışlık olduğunun düşünülmesi halinde Sulh Ceza Hâkimliğine itiraz edilmesi gerekir. Yine alkol oranı “Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu” oluşturacak şekilde çıkmışsa bu hususa da aynı şekilde itiraz edilebilecektir. İtiraz edilmemesi sonucu karar kesinleşir.
Aynı şekilde alkolmetrenin hatalı ölçüm yaptığını düşünen kişi işlem sonunda imzalatılan belgeye şerh de koydurabilir ve kişi resmi bir sağlık kuruluşunda alkol seviyesini ölçtürebilir. Kişi, alkol oranının sınırın altında olduğunu yahut alkolsüz olduğunu iddia edebilir.
Kişinin cezayı ödemiş olması ise cezanın iptali için dava açmasına engel olmayıp kişi cezanın iptali için dava açar ve cezanın iptaline karar verilirse ödediği parayı geri alabilecektir.
8. Alkollü Araç Kullanma Cezasına İtirazda Görevli Ve Yetkili Mahkeme
İdari para cezasına itirazlar cezayı veren idarenin bulunduğu yerdeki Sulh Ceza Hâkimliği veya idare mahkemesine yapılacaktır.
Alkollü araç kullanma “Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu” teşkil etmişse bu suçun yargılamasında ise görevli ve yetkili mahkeme suçun işlendiği yerdeki asliye ceza mahkemesi olacaktır.
9. Alkollü Araç Kullanma Cezası Sürecinde Hukuki Destek
Araç kullanma günümüz için elzem bir durum olup alkollü araç kullanma söz konusu olduğunda sürücünün ehliyetine el konulması ağır bir sonuçtur.
Bu kapsamda, kesilen cezalara itiraz etme ve bu itirazın nasıl yapılacağı oldukça önem taşımaktadır. Zira idari işlemlerde birçok yönden usul ve esas hatası olabilmekte olup bu cezaya başarılı bir şekilde itiraz edildiğinde olumlu sonuç alınabilmesi yüksek bir ihtimaldir. Bu nedenle de söz konusu cezalara yapılacak itirazlarda bir avukattan profesyonel destek alınması oldukça önemlidir.
Aynı şekilde alkollü araç kullanma “trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu” kapsamında yargılama gerektiriyorsa da yargılama esnasında başarılı bir süreç yönetimi ve savunma için bir avukattan yardım almak kaçınılmaz bir gerekliliktir.
10. Sıkça Sorulan Sorular
Alkollü Araç Kullanma Cezasında Asıl Araç Sahibinin Sorumluluğu Nedir?
Aracı kullanan şahıs ile birlikte aracın sahibi (işleten) de kusursuz sorumluluk hükümleri gereğince oluşan zarardan sorumlu olacaktır. Bu bir tazminat sorumluluğu olup Karayolları Trafik Kanunu’ndan doğmaktadır.
Ceza sorumluluğu ise şahsi olup uygulanacak cezalarda asıl araç sahibinin farklı bir kişi olması durumunda yalnızca suçu işleyen kişiye ceza uygulanır.
Alkollü Araç Kullanırken Kaza Yapılırsa Sigorta Ödeme Yapar mı?
Öncelikle kazaya sebep olan etken araştırılmaktadır. Kazaya alkol sebep olmuşsa oluşan zararlar sigorta teminatları dışında kalmaktadır.
Alkol – Promil Sınırı Nedir?
Sürücülerin alkol oranı teknik cihazlarla yapılmakta olup bu oran kişinin kanındaki promil üzerinden belirlenir. Mevzuatta belirlenen promil sınırını geçen bir kişi hakkında cezai işlem başlatılır.
Hususi Araçlarda Alkol-Promil Sınırı Nedir?
Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’ne göre hususi araçlarda cezai işlem başlatılma bakımından alkol promil sınırı 0.50 promildir.
Ticari Araçlarda Alkol-Promil Sınırı Nedir?
Hususi araç dışında kalan ticari araçlarda alkol promil sınırı 0.20 promil olarak belirlenmiştir.
Alkollü Araç Kullanma Sebebiyle Ehliyete El Konulur mu?
Alkollü araç kullanan kişinin ehliyetine ilk yakalanmasında 6 ay, ikinci yakalanmasında 2 yıl, üçüncü ve sonraki yakalanmalarında 5 yıl olmak üzere el konulmaktadır.
Trafikten Men Edilen Araç Nasıl Geri Alınır?
Bilindiği üzere alkollü araç kullanırken yakalanan kişinin aracına da el konulmakta ve trafikten men edilmektedir. Araçta gerekli değişiklik ve muayenelerin yaptırılması ve gerekli belgelerin ibraz edilmesi yahut cezanın ödenmesi durumlarında araç geri alınabilecektir. Aracın geri alınabilmesi için araçta gerekli değişikliklerin yapılmasının yanı sıra aracın otoparkta beklediği süre boyunca işleyen otopark ücretinin de ödenmesi gerekir.
Yine öngörülen sürenin tamamlanması halinde de araç geri alınabilir.
Alkollü Araç Kullanma Cezası Nedir?
Alkollü araç kullanmanın cezai ve idari yaptırımları olabilmektedir. Bu kapsamda suç teşkil etmeyen durumda idari para cezası kesilir, sürücünün ehliyetine belli bir süre el konulur ve araç trafikten men edilir.
* Alkollü araç kullanma cezası (ilk yakalanma) 6.439 TL
* Alkollü araç kullanma cezası (ikinci yakalanma) 8.075 TL
* Alkollü araç kullanma cezası (üçüncü ve sonraki yakalanmalar) 12.977 TL
Bunun dışında 1.00 (bir) promilin üzerinde alkollü bir şekilde araç süren sürücü, 0.50 promil üzerinde alkollü araç sürerek trafik kazasına sebep olan hususi araç sürücüsü ve 0.20 promil üzerinde alkollü araç kullanarak trafik kazasına sebebiyet veren ticari ve diğer araç sürücüleri “trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu” kapsamında hapis cezası ile karşılaşabileceklerdir.
Birinci, İkinci Ve Üçüncü Tekrarlama İçin Baz Alınan Süre Aralığı Nedir?
Sürücünün ehliyetine el konulduğu ilk zamandan sonra 5 yıl içinde kişinin tekrar alkollü yakalanması halinde bu husus ikinci yahut üçüncü yakalanma olarak kayda geçecektir. Kişi ehliyetine el koyulduktan sonra 5 yıldan daha uzun bir süre sonra alkollü araç kullanırken yakalanırsa bu işlem tekrar olarak işlem görmeyecek ilk sefer gibi işlem görecektir.
Alkollü Araç Kullanma Cezası Nereye Ödenir?
Alkollü araç kullanma cezası kişinin bulunduğu yerdeki vergi dairesine ödenebileceği gibi anlaşmalı PTT ve banka şubeleri, online platformlar kullanılarak da ödeme yapılabilir. Söz konusu cezayı kişi E-devlet üzerinden görebilir.
Alkollü Araç Kullanma Cezası Ödenmezse Ne Olur?
Eğer kişi hakkında trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan yargılama yapılmış ve adli para cezasına hükmedilmişse bunun ödenmemesi halinde ceza hapis cezasına dönüşebilir.
İdari para cezası söz konusu ise cezanın tebliğinden itibaren 30 gün içinde ödenmemesi halinde faiz işlemeye başlayacaktır. Kişi tebliğden itibaren 15 gün içerisinde cezayı öderse cezada %25 indirim yapılır.
Alkollü Araç Kullanma Cezası Sicile İşler mi?
Alkollü araç kullanma bir suç teşkil etmiş ve kişi yargılanıp bir cezaya hükmedilmişse bu ceza adli sicile işleyecektir.
Ancak suç için kanunda aranan ve yukarıda açıkladığımız unsurlar gerçekleşmemiş ve alkollü araç kullanma yalnızca bir kabahat olarak idari para cezasıyla sonuçlanmışsa bu husus adli sicil kaydına işlemez.
Alkollü Araç Kullanma Cezası Sicilden Ne Zaman Silinir?
Kişi hakkında trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçundan cezaya hükmedilirse bunun adli sicil kaydına işleyeceğini belirtmiştik. Cezanın infazının tamamlanmasıyla birlikte söz konusu kayıt adli arşiv kaydına alınır. Alkollü araç kullanma suçu bakımından arşiv kaydı ise arşive geçirilme koşullarının oluştuğu tarihten itibaren 5 yıl sonra silinmektedir.
