Konkordato Nedir? | Konkordato Başvurusu Nasıl Yapılır?

Konkordato Nedir? Konkordato Başvurusu Nasıl Yapılır?

Ekonomik dalgalanmaların yoğun şekilde hissedildiği günümüz iş dünyasında, birçok şirket ödeme güçlüğü yaşayarak sürdürülebilirliğini riske atmaktadır. İşte tam da bu noktada devreye giren konkordato, iflasın eşiğine gelen işletmelere geçici bir koruma kalkanı sunan, borçların yasal çerçevede yeniden yapılandırılmasına imkân tanıyan önemli bir hukuki süreçtir.

Peki, konkordato nedir? Kısaca ifade etmek gerekirse; borçlunun alacaklılarıyla belirli bir plan çerçevesinde anlaşarak borçlarını ödeme taahhüdünde bulunduğu ve mahkeme denetiminde yürütülen bir yeniden yapılandırma sürecidir. İcra ve İflas Kanunu ile Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen konkordato mekanizması sayesinde, borçlu iflastan korunurken; alacaklılar da alacaklarını tamamen kaybetme riskinden kurtulur.

Bu yazıda, konkordato sürecinin işleyişine ilişkin temel başlıklar sistematik biçimde ele alınmıştır.

1. Konkordato Nedir?

Borçlunun, alacaklılarının rızasını alarak borçlarını vade veya tenzilat yoluyla ödeyebilmesi amacıyla yargı gözetiminde yürütülen bir borç yapılandırma sürecidir. İcra ve İflas Kanunu m.285 ve devamında düzenlenmiş olan konkordato, borçlunun iflasa sürüklenmeden faaliyetlerini sürdürebilmesi için hukuki bir koruma kalkanı sağlar.

1.1. Temel Kavram ve Hukuki Dayanak

Konkordato, Türk Hukukunda 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve özellikle 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 285-309/z maddeleri arasında düzenlenmiştir. Temel kavramlar arasında; borçlunun ödeme aczi, mühlet, komiser atanması ve alacaklılarla yapılacak ödeme planı gibi unsurlar yer alır.

1.2. Konkordatonun Amacı ve İşlevi

Konkordatonun temel amacı, dürüst borçlunun iflas etmesini önleyerek faaliyetlerini sürdürebilmesini sağlamak ve aynı zamanda alacaklıların mümkün olan en yüksek oranda tatmin edilmesini temin etmektir. Süreç, hem borçluyu korur hem de alacaklılar açısından adil bir tahsilat mekanizması sağlar.

1.3. Konkordato ile İflas Arasındaki Fark

Konkordato, önleyici ve iyileştirici bir yapılandırma sürecidir; iflas ise işletmenin tasfiyesi anlamına gelir.

Kriter	Konkordato	İflas
Amaç	Borçları yapılandırarak işletmeyi kurtarmak	Borçlunun mal varlığını tasfiye etmek
Süreç	Alacaklılarla anlaşma zorunlu	Mahkeme kararıyla zorunlu tasfiye
Sonuç	İşletme faaliyetine devam eder	İşletme faaliyetine son verilir
Borç Durumu	Borçlar yeniden yapılandırılır	Borçlar tasfiye payından ödenir
Süre	Ortalama 6-24 ay	Yıllarca sürebilir
Ticari İtibar	Kısmen korunur	Tamamen zedelenir

2. Konkordato Türleri

Konkordato, borçlunun ödeme niyetine ve ekonomik durumuna göre farklı biçimlerde uygulanabilir. Uygulamada üç temel türü bulunmaktadır:

2.1. Vade Konkordatosu

Borçlunun, borçlarını tam olarak ödemeyi taahhüt ettiği, ancak bunu belirli bir zaman içinde ve yeni bir vade planı çerçevesinde gerçekleştirmek istediği konkordato türüdür. Bu türde borç miktarı değişmez, ancak ödeme süresi uzatılır. Genellikle geçici likidite sıkıntısı yaşayan ve uzun vadede ödeme kabiliyeti bulunan borçlular tarafından tercih edilir.

2.2. Tenzilat (İndirimli) Konkordatosu

Borçlunun, borçlarının bir kısmından feragat edilmesini (tenzilat yapılmasını) talep ettiği konkordato türüdür. Bu durumda alacaklılar, alacaklarının belli bir yüzdesinden vazgeçer; kalan kısım genellikle vadeli olarak ödenir. Bu konkordato türü, borç yükü ödeme gücünü aşan işletmeler için çözüm sunar.

2.3. Karma Konkordato

Borçlunun hem tenzilat (indirim) hem de vade uzatımı talep ettiği konkordato türüdür. Bu karma yapı sayesinde hem borç miktarı azaltılır hem de geri ödeme süresi uzatılarak borçlunun toparlanmasına elverişli bir zemin oluşturulur. Uygulamada en çok karşılaşılan konkordato şekli genellikle karma konkordatodur.

3. Kimler Konkordato Talebinde Bulunabilir?

Konkordato sistemi, yalnızca borçlulara değil; bazı durumlarda alacaklılara da başvuru hakkı tanıyan özel bir hukuki mekanizmadır. Başvuru ehliyeti, kişinin ticari faaliyette bulunup bulunmamasına veya hukuki statüsüne göre değişkenlik gösterir.

Gerçek ve Tüzel Kişiler İçin Şartlar

• Gerçek Kişiler: Tacir olup olmalarına bakılmaksızın, borçlarını ödemekte zorlanan her gerçek kişi konkordato talebinde bulunabilir. Ancak konkordatonun kabul edilmesi için kişinin borçlarını karşılayabilecek gelir ya da varlığa sahip olması gerekir.
• Tüzel Kişiler (Şirketler, Kooperatifler): Sermaye şirketleri, şahıs şirketleri ve kooperatifler, faaliyetlerine devam edebilmek amacıyla konkordato başvurusunda bulunabilir. Başvuru, şirketin yetkili organ kararıyla yapılmalıdır.
• İflasa tabi olsun veya olmasın, borçlarını ödeyememe tehlikesi içinde bulunan veya ödeme güçlüğüne düşmüş olan borçlular konkordato talebinde bulunabilir (İİK m.285).

4. Konkordato Başvuru Şartları

Konkordato talebinde bulunabilmek için borçlunun yalnızca mali sıkıntıda olması yeterli değildir. Mahkeme nezdinde yapılan başvurunun kabul edilebilmesi için kanunda öngörülen bazı maddi ve şekli şartların birlikte sağlanması gerekir.

4.1. Borçlunun Mali Durumu – Ödeme Güçlüğü veya Borca Batık Olma

İcra ve İflas Kanunu m.285’e göre konkordato talebi şu iki durumda gündeme gelebilir:

• Borçlunun mevcut borçlarını vadesinde ödeyememesi (temerrüt),
• Borçlunun öngörülebilir şekilde borca batık hale gelme riski taşıması (pasiflerinin aktiflerinden fazla olması).

Mahkeme, bu durumun makul ve somut gerekçelerle ispat edilmesini arar.

4.2. İyi Niyet Şartı ve Uygulanabilir Proje Sunumu

Borçlunun konkordato talebinde bulunurken:

• Dürüstlük kuralına uygun hareket etmesi,
• Alacaklıları zarara uğratma kastı taşımaması,
• Gerçekçi, uygulanabilir ve ikna edici bir ödeme planı sunması gerekir.

Bu plan; alacakların nasıl ve ne sürede ödeneceğine, şirketin mali yapısının nasıl iyileştirileceğine dair net, somut ve ekonomik veriler içermelidir.

4.3. Gerekli Belgeler ve Raporlar

İİK m.286 uyarınca konkordato başvurusunda şu belgelerin eksiksiz sunulması zorunludur:

• Konkordato ön projesi,
• Borçlunun malvarlığının durumunu gösterir belgeler (son bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu, ara bilançolar, Kanun’da sayılan gider bilgi ve belgeler.)
• Alacaklıları, alacak miktarlarını ve alacaklıların imtiyaz durumunu gösteren liste,
• Konkordato ön projesine göre alacaklıların eline geçmesi öngörülen miktar ile borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktarı karşılaştırmalı olarak gösteren tablo,
• Konkordato ön projesinde yer alan teklifin gerçekleşeceği hususunda makul güvence veren denetim raporu ile dayanakları,
• Konkordato sürecinde mahkeme veya komiser tarafından istenebilecek diğer belge ve kayıtlar.

4.4. Komiser Atanması ve Teminat

Konkordato başvurusu kabul edildiğinde mahkeme, geçici mühlet kararıyla birlikte borçlunun faaliyetlerini denetlemek ve alacaklıların menfaatlerini korumak üzere bir veya birden fazla komiser atar. Komiserin ücretinin karşılanması için başvuru sahibinden mahkeme tarafından teminat yatırılması talep edilir.

4.5. Başvuru Maliyetleri

Konkordato süreci, bazı yargılama ve idari giderleri beraberinde getirir. Bunlar arasında:

• Harç ve gider avansı,
• Komiser ücretlerine yönelik teminat,
• Bilirkişi ya da denetim giderleri (gerekiyorsa),
• Dava takip masrafları

sayılabilir. Bu nedenle konkordato talebi öncesinde maliyet analizi yapılması ve nakit planlaması önem arz eder.

5. Konkordato Başvuru Süreci

Konkordato, sıkı yargısal denetime tabi bir süreçtir. Mahkemeye yapılan başvurudan konkordatonun tasdikine kadar olan aşamalar belirli sıraya ve şekil şartlarına bağlıdır. Sürecin doğru işletilmesi, konkordatonun kabul edilmesi açısından kritik öneme sahiptir.

5.1. Başvuru Nereye Yapılmalıdır?

Konkordato talebi, görevli ve yetkili Asliye Ticaret Mahkemesi’ne yapılır. İcra ve İflas Kanunu’nun 285. maddesi ve devamı uyarınca:

• Borçlu tacir sıfatını taşıyorsa, konkordato başvurusu, borçlunun merkezinin bulunduğu yer Asliye Ticaret Mahkemesi’ne,
• Borçlu tacir değilse, başvuru, yerleşim yerinin bulunduğu Asliye Ticaret Mahkemesi’ne yapılmalıdır.

Başvuru sırasında, konkordato ilanı talebini içeren usulüne uygun dilekçe ile birlikte, yukarıda belirtilen zorunlu belgelerin (proje, bilanço, borç listesi, mali durum belgeleri vb.) eksiksiz sunulması gerekir. Ayrıca mahkeme tarafından istenen gider avansı ve teminat da yatırılmalıdır.

Tüm bu şartlar sağlandığında mahkeme, başvuruyu kabul ederek geçici mühlet sürecini başlatabilir. Aksi halde başvuru eksik evrak ya da usul yönünden reddedilebilir.

5.2. Dilekçe ve Eklerin Hazırlanması

Konkordato süreci, borçlunun görevli Asliye Ticaret Mahkemesi’ne hitaben vereceği talep dilekçesi ile başlar. Bu dilekçeye:

• Konkordato ön projesi,
• Borçlunun malvarlığının durumunu gösterir belgeler (son bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu, ara bilançolar, Kanun’da sayılan gider bilgi ve belgeler.)
• Alacaklıları, alacak miktarlarını ve alacaklıların imtiyaz durumunu gösteren liste,
• Konkordato ön projesine göre alacaklıların eline geçmesi öngörülen miktar ile borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline geçebilecek muhtemel miktarı karşılaştırmalı olarak gösteren tablo,
• Konkordato ön projesinde yer alan teklifin gerçekleşeceği hususunda makul güvence veren denetim raporu ile dayanakları

gibi belgeler eksiksiz ve tutarlı şekilde eklenmelidir (İİK m.286). Eksik veya yetersiz evrak sunulması halinde mahkeme süre vererek tamamlama ister; ancak ciddi eksiklikler başvurunun reddine yol açabilir.

5.3. Geçici ve Kesin Mühlet Aşamaları

Geçici mühlet: Mahkeme, başvuruyu yerinde bulursa ilk aşamada 3 aylık geçici mühlet kararı verir ve borçluyu haciz, iflas, faiz işlemesi gibi baskılardan koruma altına alır. Gerekli görürse 2 ay daha uzatabilir (İİK m.287).

Bu süre zarfında konkordato komiseri atanır ve borçlunun ticari faaliyetlerini denetler. Borçlu, komiserin izni dışında malvarlığı üzerinde tasarrufta bulunamaz.

Kesin mühlet: Geçici mühlet sonunda komiserin raporları ve değerlendirmesi doğrultusunda mahkeme, en fazla 1 yıl süreyle kesin mühlet verir. Bu süre, istisnai hallerde 6 ay daha uzatılabilir. Kesin mühlet, konkordato sürecinin en kritik aşamasıdır; burada hem iyileştirme planı netleşir hem de alacaklı görüşleri alınır.

5.4. Komiser Raporu, Alacaklı Kurulu Onayı ve Mahkeme Kararı

Kesin mühlet sırasında:

• Komiser, borçlunun mali yapısını ve projenin uygulanabilirliğini değerlendirerek ön rapor ve nihai rapor hazırlar.
• Alacaklılar toplantısı düzenlenir ve konkordato projesi alacaklıların sınıflarına göre oylamaya sunulur. Kabul için yasa gereği belirli çoğunluk oranları aranır (alacak miktarının ve sayının belli oranları).
• Komiserin olumlu raporu ve alacaklı onayıyla birlikte mahkeme, konkordato projesinin tasdikine karar verir.

Mahkeme tasdik kararını verirken yalnızca şekli değil ekonomik gerçeklik ve alacaklı menfaat dengesi kriterlerini de göz önünde bulundurur.

6. Süreçte Tarafların Hak ve Yükümlülükleri

Konkordato süreci, yalnızca borçlunun değil; alacaklıların da hak ve menfaatlerini gözeten, yargı gözetiminde ilerleyen bir denge mekanizmasıdır. Bu nedenle hem borçlu hem de alacaklılar için çeşitli yükümlülükler ve hukuki yetkiler doğar.

6.1. Borçlunun Sorumlulukları

Konkordato talebinde bulunan borçlu, başvuru anından itibaren şeffaflık ve dürüstlük yükümlülüğü altındadır. Bu kapsamda:

• Mahkemeye ve konkordato komiserine doğru, eksiksiz ve güncel bilgi/belge sunma,
• Mühlet süresince malvarlığı üzerinde keyfi tasarrufta bulunmama,
• Komiserin onayı olmadan şirket varlıklarını devretmeme, temlik etmeme,
• Faaliyetlerini sürdürecek şekilde ticari özenle hareket etme,
• Alacaklıların menfaatlerini zedeleyici eylemlerden kaçınma

zorunluluğu altındadır. Aksi hâlde mahkeme, konkordato sürecini sona erdirebilir veya iflasa karar verebilir.

6.2. Alacaklıların İtiraz ve Kabul Süreci

Konkordato sürecinde alacaklıların da hem denetleyici hem de onaylayıcı rolleri vardır. Özellikle kesin mühlet aşamasında:

• Konkordato projesine itiraz etme,
• Alacak tutarlarına veya alacaklı sıralamasına itiraz dilekçesi sunma,
• Komiserin hazırladığı projeyi alacak tutarına ve sayı çokluğuna göre oylama,
• Konkordato şartlarının kötüye kullanıldığını düşünmeleri halinde mahkemeye şikâyet hakkı kullanma

yetkileri vardır.

Konkordatonun kabulü için:

• Kaydedilmiş olan alacaklıların ve alacakların yarısı veya
• Kaydedilmiş olan alacaklıların dörtte biri ve alacakların üçte ikisini aşan bir çoğunluk tarafından kabul edilmiş olması gereklidir (İİK m.302).

7. Konkordatonun Onaylanması ve Sonuçları

Konkordato sürecinin başarılı şekilde tamamlanabilmesi, mahkemenin konkordato projesini tasdik etmesi (onaylaması) ile mümkündür. Tasdik kararı, hem borçlu hem de alacaklılar açısından bağlayıcı sonuçlar doğurur.

7.1. Tasdik Kararının Hukuki Etkileri

Mahkeme, alacaklılar toplantısında kabul edilen projeyi İcra ve İflas Kanunu m.305 uyarınca tasdik ettiğinde, konkordato resmen yürürlüğe girer ve aşağıdaki etkileri doğurur:

• Alacaklılar bakımından bağlayıcılık: Tasdik edilen konkordato, oylamaya katılmayan veya aleyhte oy kullanan alacaklılar açısından da geçerlidir. Artık alacaklılar, proje kapsamındaki tutarı ve süreyi aşan bir talepte bulunamazlar.
• İcra takiplerinin durması: Mühlet süresince durmuş olan icra takipleri, tasdik kararının kesinleşmesiyle birlikte konkordato planına uygun şekilde sonuçlandırılır.
• Faiz durumu: Tasdik edilen konkordato projesi aksine hüküm içermediği takdirde kesin mühlet tarihinden itibaren rehinle temin edilmemiş her türlü alacağa faiz işlemesi durur.
• Borçlunun koruma altına alınması: Borçlu, proje hükümlerine uygun hareket ettiği sürece iflas tehdidinden ve takip baskısından korunur.

7.2. Borçların Yeniden Yapılandırılması ve Ödeme Planı

Tasdik edilen projeye göre:

• Borçlar belirli oranlarda tenzilata uğrayabilir (örneğin %40 silinme),
• Geriye kalan borçlar belirli vadelerde ve taksitler hâlinde ödenir,
• Borçlunun projede taahhüt ettiği gelir artırıcı ve gider azaltıcı tedbirler (örneğin taşınmaz satışı, faaliyet daraltma, üretim artırımı vb.) hayata geçirilir.

Borçlu, plan dahilinde düzenli ödemelerini yapmaya devam ettiği sürece konkordato geçerliliğini korur. Ancak ödeme planına aykırı hareket edilmesi veya alacaklı menfaatinin ciddi şekilde zedelenmesi halinde, tasdik kararının kaldırılması ve borçlunun iflasına hükmedilmesi mümkündür (İİK m.309).

8. Konkordatonun Reddi ve İflas

Konkordato, her zaman tasdikle sonuçlanmaz. Mahkeme, projenin alacaklı menfaatlerini koruyamayacağı kanaatine varırsa veya yasal şartların sağlanmadığını tespit ederse konkordato talebini reddeder. Bu durum özellikle borçlunun mali durumunu kurtarmaya yeterli olmayan projeler için sıklıkla gündeme gelir.

8.1. Red Nedenleri ve İtiraz Yolları

Mahkeme, aşağıdaki gerekçelerle konkordato projesini tasdik etmeyebilir (İİK m.308):

• Alacaklı çoğunluğunun usule uygun şekilde sağlanamaması,
• Projenin ciddi, uygulanabilir ve inandırıcı bulunmaması,
• Borçlunun iyi niyetli davranmadığının anlaşılması,
• Alacaklılardan bir kısmının diğerlerine göre açık şekilde kayba uğratılması,
• Borçlunun mühlet sırasında konkordato koşullarına uymaması (örneğin malvarlığını kaçırması, dürüst davranmaması).

Red kararına karşı, İİK m.308 hükmü gereği istinaf yoluna başvurulabilir. Bölge adliye mahkemesi kararına karşı iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilir.

8.2. İflas Sürecine Geçiş

Konkordatonun reddi halinde mahkeme, aşağıdaki durumların varlığına göre borçlu hakkında re’sen iflas kararı verebilir:

• Borçlu iflasa tabi bir kişi/tüzel kişiyse,
• Mali durum iflası gerektiriyorsa,
• Alacaklılardan biri açıkça iflas talebinde bulunmuşsa.

İflas kararı verilirse:

Tüm malvarlığı tasfiye sürecine girer,

• Konkordato süreci iflâsla sonuçlandığı takdirde, iflâs kararını veren mahkeme tasfiyenin basit veya adi tasfiye usulüne göre yapılmasına ve gerektiğinde adi tasfiyenin komiserler tarafından yerine getirilmesine karar verir. Bu hâlde iflâs idaresine ait görev ve yetkiler komiserler tarafından kullanılır.

Bu nedenle konkordato sürecinin başarısızlıkla sonuçlanması, borçlu açısından faaliyetlerin sona ermesi ve ticari itibarda ciddi kayıplar anlamına gelebilir.

Konkordato sürecinin işçilik alacaklarına etkisi hakkında detaylı bilgi almak  Konkordato Kararının İşçilik Alacaklarına Etkisi  başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.