Kısa Dönem Oturma İzni (İkamet İzni) Nasıl Alınır?

Yabancıların Türkiye’de oturma (ikamet) ve vize işlemlerine ilişkin düzenlemeler Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununda yer almaktadır. Kanunda yabancının Türkiye’de oturma iznine ilişkin birden fazla oturma izni türü düzenlenmiştir. Oturma izni olarak bilinen kısa dönem oturma izni, yetkili yasal merciler tarafından verilmek suretiyle Türk vatandaşı olmayan kişilere Türkiye’de belirli süre kalma hakkı sağlamaktadır. Bu izinler çeşitli amaç ve gerekçelerle verilebilmektedir. 

Oturma izni; ülkemizde vize veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan (90) günden fazla Türkiye’de kalacak olan her yabancı uyruklu kişi için, yabancının bulunduğu yerdeki İl Göç İdaresi’nden alınması gereken, yabancının Türkiye’de kalabileceği süreyi belirleyen hukuki belgedir. Yabancı uyruklu bireylerin, vize sürelerini kapsamayan süreler içerisinde Türkiye’de bulunabilmeleri için oturma izni almaları zorunludur.

Kısa dönem oturma izni, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda düzenlenen diğer oturma izinlerine nazaran daha kolay alınabildiği için en çok başvuru yapılan oturma izni türüdür.  

1. Kısa Dönem Oturma (İkamet) İznine Kimler Başvurabilir?

Kısa dönem oturma iznine başvurabilecek yabancılara ilişkin hükümler, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 31. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre aşağıda belirtilen yabancılar, kısa dönem oturma iznine başvurabilirler:

• Bilimsel araştırma amacıyla Türkiye’ye gelecekler. 
• Türkiye’de taşınmaz malı bulunanlar.
• Türkiye’de ticari bağlantı veya iş kuracaklar. 
• Türkiye’de hizmet içi eğitim programlarına katılacaklar.
• Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu anlaşmalar ya da öğrenci değişim programları çerçevesinde eğitim veya benzeri amaçlarla gelecekler.
• Turizm amaçlı Türkiye’de kalacaklar.
• Kamu sağlığına tehdit olarak nitelendirilen hastalıklardan birini taşımamak kaydıyla tedavi görecekler.
• Adli veya idari makamların talep veya kararına bağlı olarak Türkiye’de kalması gerekenler,
• Aile Oturma izninden kısa dönem oturma iznine geçenler.
• Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar.
• Kamu kurumları aracılığıyla Türkiye’de eğitim, araştırma, staj ve kurslara katılacaklar.
• Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat edenler.
• Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları.

Bu nitelikleri taşıyan yabancıların gerekli görüldüğü takdirde belgelerle mezkur şartları ispatlamaları gerekmektedir. Ayrıca bu sebeplerle gelen yabancıların bu niteliklere uygun şekilde oturma şartları olmalıdır.

Konuya ilişkin detaylı bilgi almak için “Oturma İzni (İkamet İzni) Başvurusu Nasıl Yapılır?” Başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

2. Kısa Dönem Oturma İzninin Şartları

Kısa dönem oturma izninin şartlarının ne olduğu Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 32. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu hükme göre;

• Yukarıda sayılan oturma izni verilebilecek yabancılardan biri olmak.
• Türkiye’ye girişine izin verilmeyen yabancılardan olmamak.
• Genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak.
• İstenilmesi hâlinde, vatandaşı olduğu veya yasal olarak ikamet ettiği ülkenin yetkili makamları tarafından düzenlenmiş adli sicil kaydını gösteren belgeyi sunmak.
• Türkiye’de kalacağı adres bilgilerini vermek.

Yukarıdaki bentte bahsedilen Türkiye’ye girişine izin verilmeyen yabancılar aynı 6458 sayılı kanunun 7. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili kanun düzenlemesi doğrudan alıntılanacak olursa:

“(1) Aşağıdaki yabancılar, kabul edilemeyen yolcu kapsamına alınır ve Türkiye’ye girişlerine izin verilmeyerek geri çevrilir:

a) Pasaportu, pasaport yerine geçen belgesi, vizesi veya oturma ya da çalışma izni olmayanlar ile bu belgeleri veya izinleri hileli yollarla edindiği veya sahte olduğu anlaşılanlar 
b) Vize, vize muafiyeti veya oturma izin süresinin bitiminden itibaren en az altmış gün süreli pasaport veya pasaport yerine geçen belgesi olmayanlar”

Kanuna göre; yukarıda sayılan bu şartların yerine getirilmiş olması halinde; bu şartları taşıyan yabancılara kısa dönem oturma izni verilebilir.

3. Kısa Dönem Oturma İzninin Süresi

Kısa dönem oturma izni, istisnai durumlar dışında her defasında en fazla ikişer yıllık sürelerle verilebilir. 
2’şer yıllık süre kısıtlamasından muaf olan istisnalar ise şu şekildedir:

• Türkiye’de çalışmayan ancak Cumhurbaşkanınca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu.
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları.

Buna göre, yukarıda iki grup olarak belirtilen bu kişilerin kısa dönem oturma izinleri ise, en fazla beşer yıllık sürelerle verilebilir.

Diğer taraftan, süre kısıtlaması sadece seneye bağlı olarak değil, oturma izninin en fazla kaç defa verilebileceğine göre de bir sınırlamaya tabi tutulmuştur. Konuya ilişkin, Türkçe öğrenme kurslarına katılacaklar hakkında verilen oturma izinleri en fazla iki defa verilebilmektedir.

Türkiye’de yükseköğrenimini tamamlayanlardan mezuniyet tarihinden itibaren altı ay içinde müracaat edenlereyse, bir defaya mahsus olmak üzere ve en fazla bir yıl süreli oturma izni verilebilir.

4. Kısa Dönem Oturma İzni Başvurusu Nereye Yapılır?

Kısa dönem oturma izni başvurusu, Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 21. maddesi uyarınca; yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki konsolosluklara yapılır.

Konsolosluklar, oturma izni başvurularını görüşleriyle birlikte Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’ne iletir. Genel Müdürlük, gerekli gördüğünde ilgili kurumların görüşlerini de alarak başvuruları sonuçlandırdıktan sonra, oturma izninin düzenlenmesi ya da başvurunun reddedilmesi için konsolosluğa bilgi verir.

Başvurular, en geç doksan gün içinde sonuçlandırılır ve oturma izni başvurusuna ilişkin kararlar başvuran kişiye tebliğ edilir.

5. Kısa Dönem Oturma İzninin Uzatılması

Kısa dönem oturma izni uzatma başvuruları, oturma izni süresinin dolmasına altmış gün kalmasından itibaren en geç oturma izni süresi dolmadan önce valiliklere yapılır. Yani oturma izinlerini uzatma yetkisi valiliklerdedir.

Ayrıca; oturma iznini uzatma başvurusunda bulunanlara, harca tabi olmayan bir belge verilir. Bu yabancılar, oturma izni süreleri sona ermiş olsa dahi haklarında karar verilinceye kadar bu belgeyle Türkiye’de oturma etmeyi sürdürebilirler. Dolayısıyla oturma izin süresi dolmadan oturma izninin uzatılması için başvuran yabancıların verilmiş olan bu belgeyle Türkiye’deki ikametlerine devam etmeleri mümkün kılınmıştır.

6. Kısa Dönem Oturma İzninin Reddi, İptali veya Uzatılmaması

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 33. maddesinde, kısa dönem oturma izninin reddi, iptali ve uzatılmaması hakkındaki düzenlemelere yer verilmiştir. Buna göre; aşağıdaki hallerde kısa dönem oturma izni verilmez, verilmişse iptal edilir ve süresi bitenler uzatılmaz:

• Kısa dönem oturma izni şartlarından birinin veya birkaçının yerine getirilmemesi veya ortadan kalkması,
• İkamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi,
• Hakkında geçerli sınırlı dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması.

7. Kısa Dönem Oturma İzni (İkamet İzni) Başvurusunun Reddi Kararının İptali Davası

Yukarıda detaylıca izah edildiği üzere, mevzuatın konuya ilişkin şartlarını sağlayan yabancı kişilerin kısa dönem oturma izni başvuruları, idare tarafından incelenip bir karara bağlanır. Kimi durumlarda, idare, çeşitli gerekçelerle bu başvuruların reddine karar verebilmektedir. Başvurunun reddi gerekçesi, mevzuatta düzenlenen şartların sağlanamaması, eksik ya da yanlış evrakla başvuru gibi sebepler olabildiği gibi, idare takdir yetkisi dahilinde de ret kararı verebilir. 

Kısa dönem oturma izni başvurusu reddedilen yabancı kişiler, bahse konu ret kararının hukuka aykırı olduğunu düşünüyorlarsa, bu kararın iptali talebiyle dava açabilirler. Bu davalar, kararı veren idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açılmalıdır. Dava açma süresi ise, vatandaşlık başvurusunun reddi kararının ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gündür.

Vatandaşlık başvurusuna ilişkin idare tarafından verilen başvurunun reddi ya da kabulü kararları, esasen birer idari işlem niteliğindedir. Bu sebeple, idari işlemlerin hukuka uygun olabilmesi için sahip olmaları gereken tüm unsurları taşıması olmazsa olmaz bir zorunluluktur. “İdari İşlemlerin İptali” yazımızda açılandığı üzere, amaç, konu, sebep, yetki ve şekil unsurlarından en az birinin sakat olduğu tespit edilen idari işlemler, mahkemece iptal edilebilirler.

8. Sıkça Sorulan Sorular

Bu yazı yalnızca bilgilendirme amaçlı yayımlanmış olup, tüm hakları Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na aittir. İdare Hukuku mevzuatı ve özellikle de İdari Yargılama Usul Kanunu, diğer hukuk alanlarına nazaran daha ayrıntılı sayılabilecek kurallar içermekte olup, hak kaybına uğranılmaması açısından, herhangi bir işlem yapılmadan önce “İdare Hukuku” alanında hizmet veren avukatlardan hukuki destek alınmasını tavsiye ederiz.