Hukukumuzda anonim ortaklıklarının daha şeffaf ve adil bir yönetim anlayışını benimsemesi amacıyla Kurumsal Yönetim İlkeleri çerçevesinde çeşitli düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelerin ilk sinyalleri Türk Ticaret Kanunu’nda verilmiştir. Kanunda halka açık anonim ortaklıklarının kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde yapılandırılacağı ve bu ilkelerin belirlenmesi ve esasları bakımından da Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) yetkili olacağı hükme bağlanmıştır. Akabinde bağımsız yönetim kurulu üyelerinin belirlenmesine ve kurumsal yönetim ilkelerine ilişkin SPK tarafından Kurumsal Yönetim Tebliği yayımlanmıştır. Tebliğ uyarınca bilhassa payları halka arz olmuş anonim ortaklıklarının yönetim kurulu bünyesinde bağımsız yönetim kurulu üyesi bulundurma zorunluluğu getirilmiş ve bu üyenin seçilmesine ilişkin bir dizi işlem öngörülmüştür. Bu makalemizde Kurumsal Yönetim Tebliği uyarınca anonim şirket bağımsız yönetim kurulu üyesinin seçilmesine ilişkin usullere değinilmiştir.
Yazı İçeriği
1. Kurumsal Yönetim Kavramı
2. Genel Olarak Anonim Şirket Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeliği
3. Anonim Şirket Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeliğinin Kapsamı
4. Anonim Şirket Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesinin Belirlenmesi
Gerek dünyada gerekse Türkiye’de anonim ortaklıklardaki güç yozlaşmasının önüne geçmek amacıyla yöneticilerin ve tüm menfaat gruplarının çıkarlarının korumak doğrultusunda kurumsal yönetim ilkeleri benimsenmektedir. Ülkemizde de bu ilkelere ilişkin düzenlemeler SPK tarafından gerçekleştirilmektedir.
1. Kurumsal Yönetim Kavramı
Dünyada ve Türkiye’de kurumsal yönetim ile şirketlerin denetim ve yönetim işlevlerinin birbirinden ayrılarak hem yönetici hem de menfaat gruplarının korunması amaçlanmaktadır. Esasında kurumsal yönetim, şirketin şeffaf, adil açık ve hesap verebilir bir yönetim anlayışı ile yönetilmesi gayesiyle ortaya çıkarılmıştır. Türk Ticaret Kanunu’nun 1529. maddesinde
“E) Kurumsal yönetim ilkeleri
MADDE 1529
(1) Halka açık anonim şirketlerde kurumsal yönetim ilkeleri, yönetim kurulunun buna ilişkin açıklamasının esasları ve şirketlerin bu yönden derecelendirme kural ve sonuçları Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirlenir.
(2) Sermaye Piyasası Kurulunun uygun görüşü alınmak şartıyla, diğer kamu kurum ve kuruluşları, sadece kendi alanları için geçerli olabilecek kurumsal yönetim ilkeleriyle ilgili, ayrıntıya ilişkin sınırlı düzenlemeler yapabilirler.”
denilerek, kurumsal yönetim ilkelerinin, yönetim kurulunun buna ilişkin açıklamasının esasları ve şirketlerin bu yönde derecelendirme kural ve sonuçlarının Sermaye Piyasası Kurulu tarafından belirleneceği hükme bağlanmıştır.
2. Genel Olarak Anonim Şirket Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeliği
Kurumsal Yönetim İlkeleri çerçevesinde yönetim kurulu ve bilhassa bağımsız yönetim kurulu üyeliğine ilişkin düzenlemeler gerçekleştirilmiştir. Buna göre kurumsal yönetim ilkelerinin belirlenmesi hususunda Sermaye Piyasası Kurulu’nun yetkili olduğunu düzenleyen hüküm uyarınca bağımsız yönetim kurulu üyeliğine ilişkin düzenlemeler de SPK tarafından gerçekleştirilecektir. Bu itibarla Kurul tarafından 03.01.2014 tarihli Kurumsal Yönetim Tebliği yayınlanmıştır.
Bu Tebliğ ile bağımsız yönetim kurulu üyeliğinin kapsamı, seçimi ve genel olarak kurumsal yönetim ilkeleri düzenlenmiştir. Kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde bağımsız yönetim kurulu üyeliği ile anonim şirket ortaklığının şeffaf ve tarafsız olarak yapılandırılması, ortaklığın ve tüm menfaat gruplarının çıkarlarının korunması amaçlanmıştır.
Anonim şirketlerin kuruluşuna ilişkin detaylı bilgi için “Anonim Şirket Kuruluşu” başlıklı makalemizi inceleyebilirsiniz.
3. Anonim Şirket Bağımsız Yönetim Kurulu Üyeliğinin Kapsamı
Tebliğin 1. maddesinde bağımsız yönetim kurulu üyeliğine ilişkin hükümler kapsamında değerlendirilmeyen ortaklıklar belirtilmek suretiyle esasında hangi ortaklıkların bu hükümlere tabi olduğuna işaret edilmiştir. Tebliğin 1. maddesinde yer alan ortaklıklar, Tebliğin ikinci bölümünde yer alan kurumsal yönetim ilkeleri kapsamında değildir. Dolayısıyla bu ortaklıklar bakımından bağımsız yönetim kurulu üyeliğine ilişkin hükümler de zorunluluk arz etmemektedir. Bahse konu hüküm şu şekildedir:
“(2) Aşağıda sayılan ortaklıklar, bu Tebliğin kurumsal yönetim ilkelerine ilişkin İkinci Bölümünde yer alan hükümlerine tabi değildir:
a) Payları borsada işlem görmeyen halka açık ortaklıklar.
b) Payları Ulusal Pazar, İkinci Ulusal Pazar veya Kurumsal Ürünler Pazarı dışındaki diğer pazar, piyasa veya platformlarında işlem gören ortaklıklar.
c) Paylarının ilk defa halka arz edilmesi ve/veya borsada işlem görmeye başlaması için Kurula başvuran/başvurulan ortaklıklardan; payları Ulusal Pazar, İkinci Ulusal Pazar veya Kurumsal Ürünler Pazarı dışındaki diğer pazar, piyasa veya platformlarında işlem görecek olanlar.
ç) 7/8/1989 tarihli ve 89/14391 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara göre dışarıda yerleşik sayılan ortaklıklar.
(3) İkinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen ortaklıklar, bu Tebliğin yatırımcı ilişkileri bölümüne ilişkin 11 inci maddesinde yer alan hükümlerine tabi değildir.
(4) İkinci fıkranın (a) bendinde belirtilen ortaklıklar, bu Tebliğin ilişkili taraf işlemlerine ilişkin Üçüncü Bölümü ile teminat, rehin, ipotek ve kefaletlere ilişkin 12 nci maddesinde yer alan hükümlere tabi değildir.”
Buna göre payları borsada işlem gören halka açık şirketler ile ulusal pazar, ikinci ulusal pazar ve kurumsal ürünler pazarında işlem gören halka açık şirketler nezdinde kurumsal yönetim ilkeleri ve bağımsız yönetim kurulu üyeliğine ilişkin hükümler uygulanacaktır.
4. Anonim Şirket Bağımsız Yönetim Kurulu Üyesinin Belirlenmesi
Kurumsal Yönetim Tebliği uyarınca; öncelikle yönetim ve yatırımcılar tarafından bağımsız yönetim kurulu üye adayları belirlenecek ve bu adaylar aday gösterme komitesine (AGK) sunulacaktır. Sonrasında aday gösterme komitesi tarafından bağımsız üyelerin belirlenmesi ve bu üyeler hakkında hazırlanan raporun şirket yönetim kurulunun onayına sunulması gerekmektedir. Akabinde yönetim kurulu tarafından bu rapor da dikkate alınarak bir bağımsız üye aday listesi oluşturulur. Daha sonra izlenmesi gereken usul; liste, yönetim kurulu kararı ve aday gösterme komitesi tarafından hazırlanan raporun Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) onayına sunulmasıdır. SPK tarafından bir inceleme ve değerlendirme yapılarak uygun olmayan adaylar için olumsuz görüş verilir ve bu adayların artık genel kurula sunulması mümkün değildir. Olumlu görüş verilen adaylar ise genel kurula sunulur. Şirket, bağımsız yönetim kurulu aday listesini ve varsa SPK’nın olumsuz görüş bildirdiği kişilerin listesini Kamuyu Aydınlatma Platformu’nda (KAP) yayınlar. Genel Kurul’un bağımsız yönetim kurulu üyesine ilişkin kararı, karşı oy ve gerekçeleriyle birlikte şirketin internet sitesinde yayımlanır.
Kurumsal Yönetim Tebliği (KYT) m. 4.3.7 hükmü uyarınca bağımsız yönetim kurulu üyesinin belirlenmesine ilişkin süreç aşağıda şematize edilmiştir.
| Yönetim ve Yatırımcılar | Yönetim ve Yatırımcılar Bağımsız üye aday tekliflerini AGK’ya sunar. |
| Aday Gösterme Komitesi | AGK adayların KYT m. 4.3.6’daki koşulları taşıyıp taşımadığını değerlendirir. Değerlendirmeyi bir rapor halinde YK’ya sunar. |
| Şirket Yönetim Kurulu | YK Bağımsız üye aday listesini oluşturur. AGK Raporu ve YK Kararı GK’dan 60 gün önce SPK’ya sunulur. |
| Sermaye Piyasası Kurulu | Kurul 4.3.6. çerçevesinde adayları değerlendirir. Varsa olumsuz görüşünü 30 gün içerisinde şirkete bildirir. Kurul’un olumsuz görüş bildirmiş olduğu kişi genel kurula bağımsız üye adayı olarak sunulamaz. |
| Genel Kurul | Şirket, bağımsız üye aday listesi ve adaylığı kabul edilmeyen adayları, en geç genel kurul toplantı ilanı ile birlikte KAP’ta açıklar. Bağımsız yönetim kurulu üyesi atamasına ilişkin genel kurul kararı, karşı oylar ve gerekçeleri ile birlikte şirketin kurumsal İnternet sitesinde açıklanır. |
