Terekenin Tespiti Davası

Terekenin tespiti davası, miras bırakanın malvarlığının eksiksiz ve doğru bir şekilde belirlenmesi ve bu malvarlığının kaydedilerek korunmasını sağlamak amacıyla başlatılan bir hukuki süreçtir. Bu dava, mirasçıların haklarını korumak ve mirasın adil bir şekilde dağıtılmasını sağlamak için önemli bir adımdır.

Sadece mirasçılar tarafından açılabilen bu dava sonucunda, miras bırakanın vefat anındaki aktif ve pasif malvarlığı değerleri belirlenerek tereke resmi bir şekilde kaydedilir. Ancak terekenin tespiti davası, mirasın dağıtımı konusunda bir hüküm içermez. Bu dava sonucunda sadece murisin terekesi, bir diğer deyişle mirası tespit edilmektedir. Bu davada murisin mal varlığı belirlenirken, mirasın nasıl paylaşılacağı konusunda bir karar verilmez.

Miras bırakanın ölümüyle birlikte, tüm malvarlığı aktif ve pasif unsurlarıyla birlikte kendiliğinden yasal mirasçılara intikal etmektedir. Miras bırakanın malvarlığının tam ve doğru olarak bilinmediği durumlarda, yasal mirasçılar, malvarlığının tespiti amacıyla terekenin tespiti davasını açarak kendilerini koruma altına alabilirler. Terekenin tespiti davası açmak ve koruyucu bir önlem olarak defter tutmak, olası anlaşmazlıkların önüne geçmek açısından son derece önemlidir. Bu şekilde murisin malvarlığı tam ve doğru bir şekilde belirlenir, mirasın adil bir şekilde paylaşılması sağlanır ve mirasçıların hakları korunmuş olur.

1. Tereke Nedir?

Tereke, bir kişinin vefatıyla geride bıraktığı malvarlığını oluşturan unsurların tamamı olarak tanımlanabilir. Bu kapsamda kişinin ölümünden sonra ardında bıraktığı aktif ve pasif malvarlığı değerlerinin tümü terekeyi oluşturacaktır. Murisin vefati anındaki malvarlığı ve alacakları terekenin aktif malvarlığını, borçları ise pasif malvarlığını oluşturmaktadır. Dolayısıyla tereke, ölen kişinin mirasının tamamıdır.

Tereke, mirasın paylaşılması ve dağıtılması sürecinde önemli bir rol oynar. Mirasçılar, terekenin tespiti ve değerlemesi yapılarak, miras bırakanın malvarlığından haklarına düşen payı alırlar. Tereke, hukuki süreçlerde belgelenir ve mirasın adil bir şekilde dağıtılmasını sağlamak amacıyla kaydedilir ve yönetilir.

2. Terekeye Hangi Mallar Girer?

Tereke, bir kişinin vefatıyla geride kalan mal varlığını ifade eder. Genel olarak aşağıdaki mallar terekeye dahil edilebilir:

• Taşınmaz Mallar: Ölünün üzerindeki gayrimenkuller, arsalar, evler, daireler, işyerleri gibi taşınmaz mallar tereke kapsamına girer.
• Taşınır Mallar: Ölünün üzerindeki ve sahip olduğu eşyalar tereke içerisinde yer alır. Bu eşyalar arasında otomobiller, nakit para, mücevherat, mobilyalar, elektronik cihazlar, sanat eserleri, antikalar gibi her türlü kişisel ve değerli eşya bulunabilir.
• Banka Hesapları: Ölünün adına kayıtlı olan banka hesapları, mevduat hesapları, yatırım hesapları ve diğer finansal varlıklar terekeye dahil edilir.
• Menkul Kıymetler: Ölünün elinde bulunan hisse senetleri, tahviller, bonolar ve diğer menkul kıymetler terekeye girer.
• Borçlar ve Alacaklar: Ölünün alacakları ve borçları tereke içerisinde değerlendirilir. Örneğin, alacağı olan bir kişinin borcu, alacak olarak tereke dahil edilir ve mirasçılara geçer.
• Fikri Mülkiyet Hakları: Ölünün üzerindeki telif hakları, patentler, ticari markalar, tescilli tasarımlar gibi fikri mülkiyet hakları terekeye girer.

Yukarıda sayılan malvarlıkları örnek olarak verilmiş olup, tereke mallarının sayıda olmadığını belirtmek gerekir.

3. Terekenin Tespiti Davası Nedir?

Terekenin tespiti davası, bir kişinin vefat etmesi durumunda geride kalan malvarlığının doğru ve eksiksiz şekilde tespit edilmesi amacıyla açılan bir hukuki süreçtir.

Dava, genellikle mirasçılar arasında anlaşmazlık olduğunda veya miras bırakanın mal varlığıyla ilgili kesin bir bilginin olmadığı durumlarda açılmaktadır. Terekenin tespiti davasına ilişkin hükümlere Türk Medeni Kanunu’nun 589. ve devamı maddelerinde detaylı şekilde yer verilmiştir. Bu kanun maddeleri kapsamında yasal mirasçılar tarafından açılan terekenin tespiti davasında, malvarlığının tespiti için çeşitli yöntemler kullanılır, örneğin deliller incelenir, müzekkere yazıları talep edilir, keşif yapılarak saha araştırması gerçekleştirilir ve bilirkişi incelemeleri yapılır. Bu yöntemlerin amacı, miras bırakanın malvarlığını tespit etmek ve mirasçıların haklarını korumaktır. Mahkeme, elde edilen kanıtlar ve bilirkişi raporları doğrultusunda miras bırakanın terekesini adil ve doğru bir şekilde belirler.

Terekenin tespiti davasında, ilk olarak miras bırakanın aktif malvarlığı detaylı bir şekilde belirlenir. Bu, miras bırakanın sahip olduğu taşınır ve taşınmaz malların, banka hesaplarının, yatırımlarının ve diğer mülkiyet haklarının değerinin saptanması anlamına gelir. Ardından, pasif değerler olan borçlar, cenaze masrafları gibi giderler, aktif malvarlığından düşülerek net tereke miktarı hesaplanır.

Terekenin belirlenmesinden sonra, mirasın açıldığı tarihte geçerli olan fiyatlar dikkate alınarak terekenin parasal değeri hesaplanır. Bu değerlendirme, miras bırakanın malvarlığının değerini o dönemdeki piyasa koşullarına göre belirlemeyi sağlar.

Özellikle ve önemle belirtmek isteriz ki, terekenin tespiti davası sadece bir tespit davasıdır ve yargılama sonucunda terekenin nasıl paylaşılacağına ilişkin bir hüküm verilmesi mümkün değildir. Bu dava, miras bırakanın malvarlığının doğru bir şekilde belirlenmesi ve mirasçıların haklarının korunması amacıyla açılır. Paylaşım aşaması ise ayrı bir süreçtir ve mirasçılar arasındaki anlaşmazlıkların çözümü için farklı yollar izlenebilir, örneğin mirasın paylaşımına ilişkin ayrı bir anlaşma yapılabilir veya ilgili kanunlara göre paylaşım yapılabilir.

4. Terekenin Tespiti Davasının Sonuçları Nelerdir?

Terekenin tespiti davası sonucunda gerçekleştirilen tespit sadece miras bırakanın malvarlığıyla ilgilidir ve mirasın otomatik olarak paylaştırılmasını sağlamaz. Mirasçılar, mirasın taksimini gerçekleştirebilmek için veraset ilamı alarak ilgili malvarlığının devrine yönelik işlemleri ayrıca yapmak zorundadırlar. Anlaşmazlık durumunda ise ortaklığın giderilmesi davası açılarak mirasçılar arasında adil bir paylaşım sağlanabilir

Terekenin tespiti davasının sonuçları şunlar olabilir:

• Terekenin doğru ve eksiksiz bir şekilde belirlenmesi: Davanın temel amacı, miras bırakanın malvarlığının tam ve doğru bir şekilde tespit edilmesidir. Mahkeme, yapılan araştırma ve incelemeler sonucunda miras bırakanın aktif ve pasif malvarlığını belirler ve net tereke miktarını hesaplar.
• Mirasçıların haklarının korunması: Terekenin tespiti davası, mirasçıların haklarını koruma amacını taşır. Davanın sonucunda miras bırakanın malvarlığına ilişkin net bir bilgi elde edilir ve mirasçılar bu bilgiye dayanarak haklarını savunabilirler.
• Mirasçılar arasındaki paylaşımın temeli oluşturulması: Terekenin tespiti davası sonucunda elde edilen bilgiler, mirasçılar arasında mirasın nasıl paylaşılacağına ilişkin temel oluşturur. Bu bilgiler, mirasın değerini ve mirasçıların haklarını belirlemek için kullanılabilir.
• Mirasın resmi belgelere geçirilmesi: Terekenin tespiti davası sonucunda elde edilen bilgiler, mirasın resmi belgelere geçirilmesini sağlar. Mirasçılar, tespit edilen terekeye dayanarak mirasın resmi kayıtlara işlenmesi için gerekli adımları atabilirler.
• Potansiyel anlaşmazlıkların çözümü: Terekenin tespiti davası, miras bırakanın malvarlığının tam olarak tespit edilemediği durumlarda açıldığı için potansiyel anlaşmazlıkların önüne geçmek amacını taşır. Davanın sonucunda miras bırakanın malvarlığı hakkında net bir bilgi elde edilerek mirasçılar arasındaki potansiyel anlaşmazlıkların çözümü sağlanır.

Terekenin tespiti davası, mirasçıların miras bırakanın malvarlığına ilişkin bilgi edinmelerini ve haklarını korumalarını sağlamak için önemli bir adımdır. Ancak dava sonucunda mirasın paylaşımına ilişkin bir hüküm verilmez, sadece terekenin belirlenmesi amaçlanır. Mirasın paylaşımı ayrı bir süreçtir ve taraflar arasında anlaşma veya ilgili kanun hükümlerine göre gerçekleştirilir.

Mirasçılarının miras pay ve oranlarını belirlenmesi ile ilgili olarak Mirasçılık Belgesi Nedir? Veraset İlamı başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

5. Miras Kalan Malvarlığı Nasıl Tespit Edilir?

5.1. Aktif Mal Varlığının Tespiti

Terekenin tespiti davasında, miras bırakanın aktif malvarlığı değerleri mahkeme tarafından ilgili mercilere yazılan müzekkereler aracılığıyla araştırılır ve tespit edilen değerler kayıt altına alınır. Muhafaza edilemeyen mallar ise dava sürecinde satılarak parasal değerleri belirlenir. Ayrıca, miras bırakanın nakit parası varsa, mahkeme tarafından açılan bir banka hesabına yatırılır. Miras bırakanın ziynet eşyaları mahkemenin kasasına kaydedilirken, diğer eşyaları ise dava süresince yediemine teslim edilir.

Aktif mal varlığının tespiti için aşağıdaki adımlar izlenebilir:

• Bilgi Toplama: İlk adım, miras bırakanın mal varlığı hakkında bilgi toplamaktır. Bu kapsamda, tapu kayıtları, araç ruhsatları, banka hesap özetleri, hisse senedi veya tahvil sertifikaları, borçlanma belgeleri, sigorta poliçeleri, vasiyetnameler, alacak senetleri, vergi beyannameleri ve diğer finansal belgeler toplanır.
• Değerlendirme ve Değer Biçme: Mirasbırakanın terekesindeki tüm mal varlıklarının değeri tespit edilir. Bu süreçte, gayrimenkuller için emlak değerlemesi, araçlar için ikinci el piyasa değeri, finansal varlıklar için güncel piyasa değerleri gibi değerlendirme yöntemleri kullanılabilir. Mahkemece uygun görülmesi halinde konunun uzmanı bilirkişiler vasıtasıyla değerleme raporları hazırlanır.

5.2. Tereke Pasif Mal Varlığının Tespiti

Mahkeme, miras bırakanın aktif ve pasif malvarlığını tespit ederken öncelikle mirasçıların beyanlarına ve ilgili bilgilere başvurur. Mirasçılar, bildikleri aktif ve pasif değerleri mahkeme önünde belirtir. Ardından, mahkeme, mirasçıların beyanlarına bağlı kalmadan, gerekli gördüğü yerlere müzekkere yazarak miras bırakanın aktif ve pasif değerlerini tespit etmeye çalışır. Bu çerçevede, mahkeme, miras bırakanın alacaklılarını tespit etmeye çalışarak pasif malvarlığı değerlerini oluşturur.

Pasif mal varlığı tespiti için aşağıdaki adımlar izlenebilir:

• Borçların Toplanması: İlk adım, miras bırakanın üzerindeki borçların toplanmasıdır. Borçlar, banka kredileri, ipotekler, kredi kartı borçları, vergi borçları, borçlanma belgeleri, hukuki yükümlülükler ve diğer finansal taahhütler gibi çeşitli kaynaklardan oluşabilir. Miras bırakanın borçlarına ilişkin belgeler ve bilgiler mirasçılar, finansal kurumlar ve diğer ilgili taraflar aracılığıyla elde edilebilir.
• Borçların Sınıflandırılması: Toplanan borçlar, öncelikli ve ikincil borçlar olarak sınıflandırılabilir. Öncelikli borçlar, miras bırakanın vefatından önceki süreçte oluşan borçlar arasında öncelikli olanlar olarak kabul edilir. Örneğin, vergi borçları, ipotekler veya hukuki yükümlülükler öncelikli borçlar olabilir. İkincil borçlar ise diğer borçlar olarak kabul edilir ve öncelikli borçlar karşılandıktan sonra ödenir.

6. Terekenin Tespiti ve Defter Tutulması

Terekenin tespiti sürecinde defter tutma işlemi, Türk Medeni Kanunu’nun 590. maddesi tarafından düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre, miras bırakanın ölüm tarihinden itibaren 1 ay içinde talepte bulunulması durumunda Sulh Hukuk Hakimi, terekenin defterinin tutulmasına karar verebilir.

Türk Medeni Kanunu’nun 589. maddesi ise defter tutmayı koruma önlemi olarak düzenlemiştir. Bu koruma önlemi, terekeyi oluşturan unsurların ölüm tarihinde belirlenmesini sağlayarak olası anlaşmazlıklarda başvuru kaynağı oluşturmayı ve terekenin ölüm anındaki durumu hakkında bilgi edinme imkanını sağlamayı amaçlar. Terekenin tespiti işlemi, genel olarak bir süreye bağlı olmayıp, bu önlemin alınması mümkün veya yararsız hale gelmedikçe ve tereke paylaşılmadığı sürece istenebilir.

Bu bağlamda, mahkeme, yukarıda belirtilen süreçleri uygulayarak miras bırakanın aktif ve pasif malvarlığı değerlerini tespit ettikten sonra defter tutma aşamasına geçer. Mahkeme, terekeye ait malvarlığı unsurlarını belirler ve bunları tek tek tereke defterine yazarak kayıt altına alır. Muhafaza edilemeyecek unsurlar varsa, bunların satışını gerçekleştirerek paraya dönüştürülür.

Tereke defterine kaydedilen malvarlığının terekeye değil, kendisine ait olduğunu iddia eden bir mirasçı, bunu belirterek istihkak davası açma hakkına sahiptir. Mirasçı, açtığı istihkak davasında kendisine ait olduğunu kanıtladığı bir malvarlığı değerinin terekeden çıkarılmasını ve kendisine verilmesini talep edebilir.

7. Terekenin Tespiti Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme

Terekenin tespiti davasının görevli mahkeme, Türk Medeni Kanunu’nun 590. maddesi uyarınca Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Sulh Hukuk Mahkemesi, terekenin defterinin tutulması taleplerini değerlendirir ve bu süreci yönetir.

Terekenin tespiti davasının yetkili mahkeme ise, miras bırakanın son yerleşim yerindeki Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Miras bırakanın son yerleşim yeri yurtdışında ise, Türkiye’de malvarlığı bulunan yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.

8. Terekenin Tespiti Davasında Zamanaşımı

Miras hakkı, miras bırakanın ölümü anında doğar. Dolayısıyla Murisin hayatta olduğu süre boyunca ise miras hakkına ilişkin dava açma imkanı bulunmamaktadır.

Terekenin tespiti davası, murisin ölüm anından itibaren açılabilir. Terekenin tespiti davası herhangi bir hak düşürücü süre ya da zamanaşımına bağlı değildir. Her zaman açılması mümkündür.

9. Terekenin Tespiti Davasında Mahkeme Masrafları ve Avukatlık Ücreti

Terekenin tespiti davasında mahkeme masrafları ve avukatlık ücreti genellikle dava sürecinde ortaya çıkan harcamaları kapsar. Mahkeme masrafları, davaya ilişkin resmi işlemler, delil sunumu, bilirkişi incelemesi gibi süreçlerin gerektirdiği harcamaları içerir. Avukatlık ücreti ise mirasçıların davayı takip etmek için avukata ödemek zorunda oldukları ücrettir.

Mahkeme masrafları ve avukatlık ücreti davaya ve avukatın taleplerine göre değişebilir. Bu ücretler genellikle dava sürecinin karmaşıklığına, süresine, avukatın deneyimine ve belirlenen tarifelere bağlı olarak belirlenir.

Dolayısıyla, terekenin tespiti davasında mahkeme masrafları ve avukatlık ücreti, davaya ve ilgili faktörlere göre değişebilen maliyetleri ifade eder. Mirasçılar, bu masrafları ve ücretleri avukatlarıyla görüşerek belirlemeli ve bu konuda anlaşmaya varmalıdır.

10. Sıkça Sorulan Sorular