Feragat kelime anlamı ile “bir şeyden kendi isteği ile vazgeçme” anlamına gelmektedir. Davadan feragat, dava sürecinin seyrini ve dolayısıyla tarafları etkileyen önemli bir hukuki işlemdir. İşbu işlem medeni yargılama ilkelerinden biri olan “tasarruf ilkesinin” bir sonucudur. Hiç kimse kendi lehine olan bir davayı açmak zorunda bırakılamayacağı gibi bir davayı kesinleşinceye kadar takip etmek zorunda da bırakılamaz. 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun getirmiş olduğu yenilikler çerçevesinde davaya son veren taraf işlemleri arasında yer almaktadır. Feragatin temel mahiyeti, mahkemeye yönelik tek taraflı bir irade açıklaması olmasıdır. Feragat beyanı mahkemeye ulaşması ile birlikte sonuç doğurmaya başlar. Davadan Feragat işlemi kapalı ve her bir aşamasının eksiksiz tamamlanması gereken bir prosedürdür.
Yazı İçeriği
1. Davadan Feragat Nedir?
1.1. Davadan Kısmen Feragat
1.2. Davadan (Tamamen) Feragat
2. Ne Zaman Davadan Feragat Edilebilir?
3. Davadan Feragat Usulü
4. Davadan Feragatin Sonuçları
5. Davadan Feragat ve Davadan Vazgeçmenin Farkları
6. Davadan Feragat Masrafları
Bu yazımızda davadan feragatin ne olduğunu, dava sürecinde ne gibi sonuçlar doğurabileceğini, pratikte oldukça probleme yol açan ve çok karıştırılan davadan feragat ve davadan vazgeçme prosedürlerinin farklarını, usul ve mevzuata göre açıklanmaktadır.
1. Davadan Feragat Nedir?
Davadan feragat işlemi 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 307. maddede;
“Feragat, davacının, talep sonucundan kısmen veya tamamen vazgeçmesidir.”
şeklinde tanımlanmıştır. Kanun maddesinden de anlaşılabileceği üzere davadan feragat yalnızca davacıya tanınmış bir haktır. Davadan feragat eden davacı, dava dilekçesinde yer vermiş olduğu netice ve talep kısmından tamamen veya kısmen vazgeçer.
1.1. Davadan Kısmen Feragat
Kısmen feragat lafzından da anlaşılacağı üzere dava konusu taleplerin bir kısmından vazgeçilmesi, artık feragat edilen talepler kapsamında mahkemece karar verilememesidir. Davacının taleplerinin bir kısmından vazgeçmesi halinde, başka bir dava açarak feragat ettiği kısmı tekrar talep edemez. Bu sırada feragat edilmeyen diğer talepler için dava devam eder fakat davacı feragat ettiği taleplerini dava içerisinde tekrar talep edemez.
1.2. Davadan (Tamamen) Feragat
Tamamen feragatte ise davacının tüm talepleri bakımından feragat söz konusudur. Bu durumda dava koşulları uygunsa ve feragat edenin ehliyeti var ise, mahkeme davayı esastan incelemeden ve hüküm vermeden karar verir. Aynı dava konusu ile tekrar dava ikame edilemez.
2. Ne Zaman Davadan Feragat Edilebilir?
Hukuk Muhakemeleri Kanununun 310. maddesinde de açıklandığı üzere davadan feragat, hüküm kesinleşinceye kadar her zaman yapılabilmektedir. Davadan feragat işlemi için belirlenmiş bir zamanaşımı süresi bulunmamakla birlikte mahkeme tarafından hüküm verilinceye kadar kişi davadan feragat edip dava konusu taleplerinden vazgeçebilir. Dava açıldığı andan, davaya ilişkin hükmün mahkeme tarafından şekli anlamda kesinleşinceye kadar davadan feragat edilebilir. Yazılı beyan ile davadan feragat edilebileceği gibi duruşma esnasında sözlü olarak da feragat işlemi yapılabilir, iki tür beyan da geçerlidir. HMK madde 310’da feragat veya kabulün hüküm verildikten sonra yapılması halinde taraflarca kanun yoluna başvurulmuş olsa dahi kanun yoluna gönderilmeyeceği bölge adliye mahkemesi yahut ilk derece mahkemesinde ek karar verileceği hüküm altına alınmıştır.
İstinaftan feragat usulü hakkında detaylı bilgi için “İstinaftan Feragat” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Feragatin, dosyanın temyiz incelemesine gönderildikten sonra yapılması halinde ise Yargıtay dosyayı incelemeden hükmü veren mahkemeye ek karar verilmek üzere gönderir.
Temyizden Feragat usulü hakkında detaylı bilgi için “Temyizden Feragat” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
3. Davadan Feragat Usulü
Davadan feragat yukarıda da değindiğimiz üzere yazılı veya sözlü olarak yapılabilmektedir. Sözlü feragat yalnızca duruşma esnasında yapılması halinde geçerli sayılmaktadır. Duruşma haricinde avukata yapılan sözlü feragat talebi geçerli değildir. Dava avukat ile yürütülmekteyse avukata verilen davadan feragat edilmesi yönünde yazılı talimat ile avukatın vekil sıfatı ile davadan feragat işlemi geçerli olacaktır. Yazılı talimat verilmeksizin, yalnızca sözlü yolla feragat edilmesi talimatı verilmesi halinde avukatın davadan feragat etmesi mümkün değildir. Söz konusu durum davadan feragat işleminin oldukça mühim bir işlem oluşundan kaynaklanmaktadır. Olası yanlış anlaşılmalardan kaynaklanacak avukat-müvekkil uyuşmazlıklarının önlenmesi amacıyla yazılı talimat şartı getirilmiştir.
Feragat dilekçesi içeriğinde dosya numarası, davalı, davacı ve vekillerinin bilgilerini içermelidir. Konu kısmında ise feragat talebini, kısmi feragat söz konusu ise hangi taleplerden feragat edildiğini içermelidir. Hazırlanan dilekçenin ilgili mahkemeye sunulması ile işlem hüküm doğurmaya başlar. Bu demek oluyor ki mahkemenin feragate yazılı yahut sözlü muvafakat vermesi gerekmemektedir. Bunun yanında söz konusu davadan feragat işleminin kayıtsız ve şartsız olması gerekmektedir. Kayda ve şarta bağlanmış feragat işlemleri mahkeme tarafından işleme alınmaz.
4. Davadan Feragatin Sonuçları
Davadan feragat işleminin sonuçları HMK madde 311’de yer almaktadır. HMK 311’de; feragat ve kabulün, tıpkı kesin hüküm gibi sonuç doğuracağını irade bozuklukları halinde ise feragatin iptalinin istenebileceği hüküm altına alınmıştır. Davadan tamamen feragat edilebileceği gibi kısmi olarak da feragat edilebilir. Tamamen feragat edilmesi halinde taraflar arasında dava konusu uyuşmazlık son bulmuş olur. Yukarıda da belirttiğimiz üzere feragat kesin hüküm niteliğindedir. Tıpkı hükmü kesinleşen bir davanın tekrar açılamayacağı gibi tamamen feragat edilmiş bir davanın da tekrar açılabilmesi mümkün değildir. Aynı uyuşmazlık konusu ile tekrar dava açılması halinde açılan dava reddedilecektir. Açıklamalardan da anlaşılacağı üzere davadan feragatin oldukça önemli sonuçları vardır. Nitekim feragat işlemi yapılmadan önce davayı takip eden avukata yazılı talimat verilmesi de bundandır. Bu denli mühim sonuçlar doğuran bir hukuki işlemin avukat desteği ile yapılması olası hak kayıplarının önüne geçmek adına önemlidir.
5. Davadan Feragat ve Davadan Vazgeçmenin Farkları
Uygulamada davadan feragat ve davadan vazgeçme işlemleri lafzından dolayı birbirleri ile karıştırılmakta yahut sonuçları aynı olan iki işlem olarak nitelendirilmektedir. Söz konusu iki kavram usulleri ve doğurdukları sonuçlar bakımından oldukça farklı iki işlemdir.
Davadan vazgeçme HMK madde 123’te “Davanın Geri Alınması” başlığı altında hüküm altına alınmıştır;
“Davacı, hüküm kesinleşinceye kadar, ancak davalının açık rızası ile davasını geri alabilir. Bu takdirde davanın açılmamış sayılmasına karar verilir.”
Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere davadan vazgeçme ya da kanunda geçen ismi ile davanın geri alınması işlemi sonucunda; uyuşmazlığa istinaden açılmış davanın hiç açılmamış sayılmasına karar verilir. Davadan feragat işlemi gibi kesin hüküm yerine geçmez ve uyuşmazlığın sona ermesi gibi bir sonuç doğurmaz, uyuşmazlık var olmaya devam eder fakat bu hususta dava ikame edilmemiş sayıldığından dava açma hakkı saklı kalır. Ancak yukarıda da açıklandığı üzere davadan feragat halinde davacı, hiçbir suretle feragat etmiş olduğu davayı tekrar ikame edemez. Davadan vazgeçme hakkını davadan feragat hakkından ayıran diğer bir husus ise; davadan vazgeçme hakkının kullanılabilmesi için karşı tarafın da rızasının alınması zorunluğudur. Davanın karşı yanı rıza göstermedikçe davadan vazgeçilemez. İşbu şartın koşulması makuldür, çünkü davadan vazgeçilmesi halinde uyuşmazlık konusu için tekrar dava açılabilmektedir. Yeniden açılan bir dava, karşı tarafı her açıdan etkileyebilir nitelikte olduğundan davadan vazgeçilmesi işleminin geçerli olabilmesi için davalının rızası alınmalıdır. Tüm bu açıklamalar doğrultusunda değinilmesinde fayda vardır ki; davadan feragat ve vazgeçme işlemleri yapılırken, hazırlanan dilekçe dikkatli bir şekilde hazırlanmalıdır. Çünkü feragat işlemi yapılması amaçlanırken, eksik yahut hatalı bir ifade kullanılması sonucu davadan vazgeçilebilir yahut tam tersi işlem yapılabilir ve bu durum istenmeyen sonuçlara ve hak kayıplarına yol açabilir.
6. Davadan Feragat Masrafları
Davadan feragat halinde dava kaybedilmiş olarak kabul edilir. Bilindiği üzere kesin hüküm verilmesi halinde kaybeden tarafa dava masrafları yüklenmektedir. Feragat sonucunda; feragat eden davacı yargılama giderlerini ödemekle yükümlü hale gelmektedir. Kısmi feragat halinde ise durum farklıdır; dava sonunda ödenecek olan yargılama giderleri davanın ne kadarlık bir bölümünden feragat edilmiş ise o oranda ödemeye yükümlü olacağına karar verilir.
Davadan feragat işlemi yapılması halinde ödenmesi gereken harç konusunda ise beyanda bulunan davacı Harçlar Kanunu uyarınca ilam harcının bir kısmını ödemekle yükümlüdür. Davanın başlangıcında yapılmış olan masraflardan ise yine davacı sorumludur.
