657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 94. maddesinde devlet memurunun görevinden çekilmesi belli usul ve şartlara bağlanmıştır. Bu düzenleme uyarınca, devlet memurunun bağlı olduğu kuruma yazılı olarak başvurarak memurluktan çekilme isteğinde bulunma hakkı vardır. Bu yola olağan prosedür ile çekilme denmekte olup kuruma yazılı başvuru yapılması gerekmektedir. Devlet memurunun görevden çekilmesinin bir diğer yolu ise çekilmiş sayılmadır. Buna göre, bağlı olduğu kurum tarafından kabul edilen mazereti olmadığı halde, görevine kesintisiz 10 gün süreyle devam etmeyen memurlar çekilme isteğinde bulunmuş sayılır. Keza, ücretsiz izin süresi dolduğu halde, devam eden 10 gün içinde görevine dönmeyen memurlar da görevden çekilmiş sayılır. Diğer taraftan, belli birtakım sebeplerle yurtdışına gönderilen memur, izin süresinin sonunda iş başı yapmazsa, ilave mazeretsiz devamsızlık hakkı dahi tanınmaksızın, derhal memuriyetten çekilmiş sayılabilir. Yine, naklen atamalarda, yasal süreler geçtiği ve hatta ücretsiz 10 gün daha süre tanındığı halde yeni görev yerinde iş başı yapmayan memur memuriyetten çekilmiş sayılır. Bu düzenleme uyarınca, devlet memurluğundan çekilmiş sayılmak için, ilgili kuruma yazılı müracaat şartı aranmamaktadır.
Yazı İçeriği
- Devlet Memurluğundan Çekilme
- Olağanüstü Yönetim Hallerinde Çekilme
- Devlet Memurluğundan Çekilmiş Sayılma
- Çekilmiş Sayılma ve Yasal Usule Aykırı Şekilde Görevi Bırakmanın Sonuçları
- Olağan Çekilme İle Çekilmiş Sayılma Arasındaki Farklar
- Çekilmiş Sayılma Hali Bir Disiplin Cezası Mıdır?
- Memuriyetten Çekilme Dilekçesi Örneği
- Sıkça Sorulan Sorular
657 sayılı Kanunun 94. maddesinde düzenlenen genel çekilmiş sayılma hali yanında kanunun muhtelif maddelerinde de devlet memurunun görevinden çekilmiş sayılacağı bazı haller düzenlenmiştir. Özellik arz eden bu haller aşağıda detaylarıyla izah edilmiştir.
1. Devlet Memurluğundan Çekilme
Devlet memurluğundan çekilme Devlet Memurları Kanunu’nun 94. maddesinin ilk cümlesinde düzenlenmiştir. Buna göre Devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle memurluktan çekilme isteğinde bulunabilir. Bu yola olağan prosedür ile çekilme denilmekte olup memurun yazılı başvuru ile çekilme isteğinde bulunması ile neticelenir. Ne var ki bu prosedür ile görevi bırakmak için yazılı başvuru yeterli olmayıp ayrıca çekilme isteğinin kabul edilmesi veya çekilmek isteyen memurun yerine atanan kişinin gelmesi gerekmektedir. Dolayısıyla memurun fiilen görevinden ayrılabilmesi için ya kurumu tarafından çekilme isteğinin kabul edilmesi ya da kabul edilmese bile memurun yerine yeni bir kişinin atanması gerekmektedir. Ancak çekilmek isteyen memurun yerine yeni bir kişinin gelmesi en fazla 1 ay boyunca beklenecek olup, 1 ay içerisinde yeni kişi gelmese dahi çekilme talebinde bulunan memur üstüne haber vererek işten ayrılabilecektir.
Bununla birlikte memurun yerine yeni bir kişi gelmese bile, yukarıda bahsedilen söz konusu 1 aylık süre içerisinde kurum tarafından memurun çekilme isteğinin kabul edilmesi halinde memur, başkaca hiçbir işleme veya bekleme süresine gerek kalmaksızın fiilen görevinden ayrılabilecektir.
2. Olağanüstü Yönetim Hallerinde Çekilme
Devlet Memurluğu Kanunu’nun 96. maddesinde olağanüstü yönetim hallerinde Devlet memurlarının görevlerinden çekilmesini düzenlemektedir. Buna göre olağanüstü hal, savaş ve seferberlik hallerinde veya olağan hayata müessir afetlere uğrayan yerlerdeki Devlet memurlarının görevlerinden ayrılabilmesi, çekilme isteklerinin kurum tarafından kabul edilmesine veya yerlerine yeni birinin gelmesine bağlıdır. Burada bir aylık süre geçerli olmayıp memurun çekilme talebinden itibaren 1 ay içerisinde yeni biri yerine gelmese bile memur, kurum tarafından çekilme talebi kabul edilmedikçe görevine devam etmek durumundadır.
Eğer ki olağanüstü yönetim hallerinde çekilme talebinde bulunan memur, yerine yeni biri gelip göreve başlamadıkça veya kurum tarafından çekilme talebi kabul edilmedikçe görevinden ayrılırsa bir daha devlet memurluğuna atanamayacaktır.
3. Devlet Memurluğundan Çekilmiş Sayılma
Devlet Memurluğundan çekilmiş sayılma halleri Devlet Memurları Kanunu’nun 94. maddesinde düzenlenmiş olup bu haller aşağıda sırasıyla izah edilmiştir:
3.1. Geçerli Mazereti Olmaksızın ve Kesintisiz Şekilde 10 Gün Devamsızlık Yapılması
Devlet Memurları Kanunu‘nun 94. maddesinde, memurluktan genel bir çekilmiş sayılma hali düzenlenmiştir:
“Mezuniyetsiz veya kurumlarınca kabul edilen mazereti olmaksızın görevin terk edilmesi ve bu terkin kesintisiz 10 gün devam etmesi halinde, yazılı müracaat şartı aranmaksızın, çekilme isteğinde bulunulmuş sayılır.”
Başka bir deyişle, mazeret izni veya yıllık izin gibi mazeretli devamsızlık hallerinden ayrı olarak, görevinde kesintisiz şekilde 10 gün devamsızlık yapan memur, memuriyetten çekilmiş sayılacaktır.
3.2. Ücretsiz İzin Süresinin Ardından 10 Gün İçinde İş Başı Yapılmaması
Devlet Memurları Kanunu’nun “aylıksız izin” başlıklı 108. maddesinde memura bazı koşulların varlığı halinde, maaş ödenmeksizin izin verilebileceği düzenlenmiştir. Örneğin, sağlık raporuyla belgeli şekilde işe devam edemeyen memur, sağlık kurulu raporu sunmak ve bu yönde talepte bulunmak kaydıyla 18 aya kadar ücretsiz izne ayrılabilir. Keza doğumdan sonra ya da evlat edinme hallerinde de ücretsiz izin kullanılması mümkün olabilmektedir. Bunlar gibi ücretsiz izin hallerinde, memur, ücretsiz izin süresinin sona ermesini ya da buna gerekçe oluşturan mazeretin ortadan kalmasını izleyen 10 gün içinde görevine dönmelidir. Bahse konu 10 günlük sürenin de sonunda görevine dönmeyen memur, memuriyetten çekilmiş sayılacaktır.
“Ücretsiz izin süresinin bitiminden önce mazereti gerektiren sebebin ortadan kalkması hâlinde, on gün içinde göreve dönülmesi zorunludur. Ücretsiz izin süresinin bitiminde veya mazeret sebebinin kalkmasını izleyen on gün içinde görevine dönmeyenler, memuriyetten çekilmiş sayılır.”
3.3. Yurtdışına Gönderilen Memurun İzin Süresinin Bitiminde Görevine Başlamaması
Yukarıda izah edilen 2 durumda, memurun, belirtilen şartlarda iş başı yapmama halinin 10 gün boyunca devam etmesi ihtimalinde, memuriyetten çekilmiş sayılacağı öngörülmektedir. Başka bir deyişle, kimi durumlarda, iş başı yapmakta geciken memura ilave 10 günlük bir mazeretsiz devamsızlık hakkı tanınabileceği kanunen düzenlenmiştir. Ancak kimi durumlarda, 10 gün gibi bir bekleme süresi dahi tanınmaksızın, memurun iş başı yapmama hali ortaya çıkar çıkmaz derhal memuriyetten çekilmiş sayılması söz konusudur. Buna göre, aşağıdaki gerekçelerle izin verilerek yurt dışına gönderilen memurlar, izin süresi sonunda görevlerine başlamazlarsa, 10 gün beklenmeksizin derhal memuriyetten çekilmiş sayılırlar:
- Mesleklerine ait hizmetlerde yetiştirilmek, eğitilmek, bilgilerini artırmak veya staj yapmak üzere yurtdışına gitmesine izin verilenler.
- Kurumlarınca açılacak seçme veya yarışma sınavlarında başarı göstererek ya da dış burslara dayanılarak (şahsen özel burs sağlayanlar dahil) yurt dışına gitmelerine izin verilenler.
3.4. Naklen Atanan Memurun İş Başı Yapmaması
Naklen atamayla başka bir yerde görevlendirmesi yapılan memur, atama emrinin kendisine tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde atandığı yeni görev yerinde iş başı yapmak zorundadır. Bu gibi durumlarda, gerekli görülmesi halinde, 15 günlük süreye, görev yerine nakil için uygun görülecek bir transfer süresi ilave edilebilir. Memura, yeni yerinde iş başı yapması için 15 günlük tayin süresinin ve eğer verildiyse nakil transfer süresinin sonunda, 10 gün daha ücretsiz süre dahi tanınabilir. Tüm bu sürelerin sonunda, belge ile ispatlayabileceği geçerli ve zorunlu bir mazereti olmaksızın, yeni görev yerinde iş başı yapmayan memur, memuriyetten çekilmiş sayılır.
4. Çekilmiş Sayılma ve Yasal Usule Aykırı Şekilde Görevi Bırakmanın Sonuçları
657 sayılı Kanunu m.97’ye göre; memuriyetten çekilmiş sayılan devlet memurunun görevi, çekilmiş sayıldığı gün itibarıyla sona erer ve bir yıl geçmeden tekrar devlet memurluğuna alınamaz.
5. Olağan Çekilme İle Çekilmiş Sayılma Arasındaki Farklar
Devlet Memurları Kanunu’nun 94. maddesinin ilk cümlesinde olağan prosedür ile memurluktan çekilme tanımlanmıştır. Buna göre devlet memuru bağlı olduğu kuruma yazılı olarak müracaat etmek suretiyle devlet memurluğundan çekilme isteğinde bulunabilir. Fakat bu prosedür ile görevi bırakmak için yazılı başvuru yeterli olmayıp ayrıca çekilme isteğinin kabul edilmesi veya çekilmek isteyen memurun yerine atanan kişinin gelmesi gerekmektedir. Ancak çekilmek isteyen memurun yerine yeni bir kişinin gelmesi en fazla 1 ay boyunca beklenecek olup, 1 ay içerisinde yeni kişi gelmese dahi çekilme talebinde bulunan memur işten ayrılabilecektir. Olağan prosedür ile görevinden çekilen memurlar en az 6 ay geçmeden görevlerine geri dönemezler.
Bununla beraber yazımızda detaylıca açıklamış olduğumuz çekilmiş sayılma hallerinde ise yazılı başvuruya gerek olmaksızın, kurumlarınca kabul edilen mazereti olmaksızın görevini terk eden memurların belirli şartlar dahilinde çekilme isteğinde bulunmuş sayılması söz konusudur. Görevinden çekilmiş sayılan memurlar çekilme tarihinden itibaren 1 yıl geçmeden devlet memurluğuna geri dönemezler.
6. Çekilmiş Sayılma Hali Bir Disiplin Cezası Mıdır?
Devlet Memurları Kanunu’nun 125. maddesinde disiplin cezaları tanımlanmış olup memurun özürsüz ve kesintisiz olarak 3-9 gün göreve gelmemesi kademe ilerlemesini durduran bir disiplin cezası olarak tanımlanmıştır. Dolayısıyla devlet memurunun görevden çekilmiş sayılma hallerinde de usule aykırı şekilde memurun görevi bırakması durumu söz konusu olup özürsüz ve izinsiz işe gelmediği ilk 10 gün disiplin cezası yaptırımına tabii tutulacaktır. Ne var ki ilk 10 günden sonraki günler için Devlet Memurları Kanunu’na göre memurun görevden çekilmiş sayılması söz konusu olacağı için memurun işe gelmemesi, görevden kendi isteği ile ayrılması olarak değerlendirilecek ve disiplin cezası söz konusu olmayacaktır.
Danıştay 8. Daire’sinin 11.04.2012 tarihli ve 2008/8930 Esas, 2012/1651 Karar Sayılı İlamında:
“Kanun’da özürsüz ve kesintisiz 3-9 gün göreve gelmemek kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller arasında sayılmıştır. Çekilmiş sayılma bir disiplin cezası değil, kişinin kendi isteği ile memuriyetini sonlandırmasıdır. Devlet memurlarının 10 güne kadar olan devamsızlıkları disipline konu bir suç olarak değerlendirilirken, 10 gün devamsızlık halinde ilgilinin memuriyetini kendi iradesiyle sonlandırmış olduğu kabul edilerek idari bir tasarrufta bulunulmaktadır.’’
Konuya ilişkin detaylı bilgi almak için “Memura Verilebilecek Disiplin Cezaları” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
7. Memuriyetten Çekilme Dilekçesi Örneği
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Çekilme” başlıklı 94’üncü maddesi uyarınca memuriyetten çekilmek isteyen memurların, çekilme taleplerini ilgili kuruma sunabilecekleri memuriyetten çekilme dilekçesi örneği dosyasını indirebilirsiniz.
8. Sıkça Sorulan Sorular
İdare Mahkemelerinde Avukat Tutma Zorunluluğu Var mı?
Türk Hukuku, tarafların mahkemelerde kendilerini bizzat savunmalarına ve temsil etmesine imkan tanımakta olup, tarafların mahkemelerde temsil edilmek için avukat tutması, bazı istisnalar dışında zorunlu değildir. Bu kapsamda İdare Mahkemelerinde de idare hukuku avukatı tutma zorunluluğu bulunmamaktadır.
Ancak İdare Hukuku mevzuatının karmaşık yapısı, İdari Yargılama Usul Kanununda yer alan sürelerin kesin ve kısa oluşu gibi nedenlerle, dava sürecinin hukukçu olmayan kişiler tarafından yürütülmesi halinde, gerek şekil, gerekse de esas açısından telafisi mümkün olmayan hatalı işlemler yapılabilir. Son derece ayrıntılı düzenlemeler içeren idari yargı sürecinde hak kaybına uğranılmaması için, herhangi bir işlem yapılmadan önce “İdare Hukuku” alanında hizmet veren avukatlardan hukuki destek alınmasını tavsiye ederiz.
Çekilmiş Sayılan Memurun Mali ve Cezai Sorumluluğu Doğar mı?
Çekilmiş sayılan memurun yeniden göreve alınma şartlarını düzenleyen Devlet Memurları Kanunu’nun 97. maddesinde çekilmiş sayılan memurların mali ve cezai sorumlulukları saklı tutulmuştur. Dolayısıyla çekilmiş sayılan memur dolayısıyla kamu zararının oluşması durumunda ilgili memur mali ve cezai açıdan sorumlu tutulabilecektir.
Olağanüstü Yönetim Hallerinde Çekilme ile Çekilmiş Sayılmanın Farkı Nedir?
Olağanüstü hal, savaş ve seferberlik hallerinde devlet memurları çekilme talebinde bulunmuş olsalar dahi, çekilme talepleri kabul edilmedikçe veya yerine atanacaklar gelip işe başlamadıkça görevini bırakamaz. Bu durumda usule aykırı şekilde görevi bırakanlar, bir daha hiçbir suretle devlet memurluğuna alınamayacaklardır. Bunun yanında olağanüstü haller olmaksızın çekilmiş sayılanlar ise, 1 yıl geçmesiyle yeniden devlet memurluğuna alınabilirler.
Devlet Memurluğunu Sona Erdiren Haller Nelerdir?
Devlet memurluğunu sona erdiren haller 6 tane olup bunlar; memurluktan çekilme (istifa), çekilmiş sayılma, memurluktan çıkarma, koşullarda eksiklik, göreviyle bağdaşmayan işlerde bulunma, ölüm ve emeklilik halidir.
Covid – 19 Pandemi Döneminde Memurluktan Çekilenler Görevlerine Geri Dönebilir mi?
Memurluktan çekilme hallerinden yalnızca olağanüstü hal, savaş ve seferberlik hallerinde memuriyetten çekilenlerin yeniden memur olamayacağı düzenlenmiştir. Buna göre Covid-19 pandemisinin olağanüstü hal olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği bu soru kapsamında önem arz etmektedir. Kanaatimiz; pandemi sürecinde fiilen olağanüstü hal tedbirleri uygulanmış olsa da, ilan edilmiş bir olağanüstü hal bulunmadığından bu dönemde görevinden çekilen memurun memuriyete geri dönebileceği yönündedir.
Bu yazı yalnızca bilgilendirme amaçlı yayımlanmış olup, tüm hakları Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na aittir. İdare Hukuku mevzuatı ve özellikle de İdari Yargılama Usul Kanunu, diğer hukuk alanlarına nazaran daha ayrıntılı sayılabilecek kurallar içermekte olup, hak kaybına uğranılmaması açısından, herhangi bir işlem yapılmadan önce “İdare Hukuku” alanında hizmet veren avukatlardan hukuki destek alınmasını tavsiye ederiz.
