Doping, Türk Dil Kurumu’nun güncel sözlüğüne göre; bir spor yarışması sırasında vücuda ek enerji sağlamak için kullanılan uyarıcı ilaç olarak tanımlanmaktadır. Bir spor müsabakası esnasında, sporcular tarafından performans artırıcı ilaçlar kullanılması, rakipler arasında haksız rekabete yol açmakta ve adil yarışma ortamını bozmaktadır. Bu kapsamdaki eylemler, doping kullanımı olarak değerlendirilmekte ve çeşitli yaptırım ve hak mahrumiyeti cezaları uygulanmaktadır.
Doping kullanımının ne zaman ve ne şekilde test edilebileceği ve bunun ispat yükümlülükleri ile olası bir doping kararı karşısında başvurulabilecek hukuki yollar da oldukça önemlidir.
Yazı İçeriği
1. Doping Kullanımının Tespiti
2. Doping Kullanıldığının Kanıtlanması
3. Doping Kullandığı Tespit Edilen Sporculara Karşı Uygulanacak Yaptırımlar
4. Doping Kullandığı Tespit Edilen Sporcunun Oynadığı Takıma Karşı Uygulanacak Yaptırımlar
5. Dopingle Mücadele Disiplin Kurulu Kararına Karşı İtiraz Yolu
1. Doping Kullanımının Tespiti
Doping kontrolleri ve soruşturmaları, Doping Kontrolü ve Soruşturmalara İlişkin Uluslararası Standart’ın hükümlerine ve Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu’nun Uluslararası Standardı tamamlayıcı belirli protokollerine uygun şekilde yapılabilir. Dünya Dopingle Mücadele Kodu uyarınca, Dopingle Mücadele Kurulları, birtakım yetkisel kısıtlamalara uygun şekilde sporcuların müsabaka içi ve dışı doping kontrollerini yapma yetkisine münhasıran sahiptir. Yine Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu, Doping Kontrolü yapma yetkisi dahilindeki sporcuyu herhangi bir zamanda ve herhangi bir yerde örnek almak üzere Doping Kontrolüne tabi tutabilir.
Konu ile ilişkili olarak “Doping Kullanımına İlişkin Hukuki Düzenlemeler” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
2. Doping Kullanıldığının Kanıtlanması
Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu, bir dopingle mücadele kuralının ihlal edildiğini ispatlamakla yükümlüdür. İspat standardı, Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu’nun iddianın ciddiyetini göz önünde bulundurarak, yargılama makamını, bir dopingle mücadele kural ihlalinin işlenmiş olduğu hususunda kolaylıkla ikna edebilmesidir.
Dopingle Mücadele Talimatı, aksini ispat yükümlülüğünü dopingle mücadele kural ihlalinde bulunduğu iddia edilen sporcuya veya diğer kişiye yüklüyorsa, ispat standardı, bir olasılık dengesiyle sağlanır.
Ayrıca Dopingle mücadele kural ihlallerine ilişkin gerçekler, itiraflar da dahil olmak üzere güvenilir herhangi bir yöntemle belirlenebilir.
3. Doping Kullandığı Tespit Edilen Sporculara Karşı Uygulanacak Yaptırımlar
Dopingle ilgili yargılama süreci dünya genelinde WADA tarafından yürütülmekte iken ülkemizde, Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu tarafından oluşturulan bağımsız Dopingle Mücadele Disiplin Kurulu tarafından yürütülmektedir.
Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu Yönetim Kurulu’nun yetkisi Dopingle Mücadele Disiplin Kurulu’nun oluşturulmasıyla sınırlıdır. Dopingle Mücadele Disiplin Kurulu işleyiş konusunda bağımsız ve tarafsız hareket etmektedir. Dopingle Mücadele Disiplin Kurulu’nun talimatın 8. maddesinde belirtilen kurallara uygun olarak yargılama yapması gerekir.
Yargılamanın sonunda doping kullanan sporculara uygulanacak bireysel yaptırımlar Türkiye Dopingle Mücadele Talimatı’nın 10. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre,
- Sporcu, müsabakalardan otomatik olarak diskalifiye edilebilir.
- Madalyalar, ödüller ve puanlar dâhil olmak üzere sporcunun elde etmiş bulunduğu tüm sonuçların yitirilmesine yol açar.
- Bazı hallerde sporcu hakkında birtakım hak mahrumiyeti süreleri öngörülmüştür. Bu hükümlerden, “Yasak Madde veya Metotları Kullanma, Kullanmaya Teşebbüs Etme yahut Bulundurma” başlığı kapsamındaki 10.2.1. maddeye göre “belirlenmiş maddeleri” kullanan, kullanmaya teşebbüs eden veya bulunduran atlet; söz konusu durumun kasten yahut ihmal ile gerçekleştiği anti-doping kurumunca ispatlanabildiği takdirde 4 yıllık bir hak mahrumiyeti cezası ile karşı karşıya kalır. Aynı kapsamda, bu tanım haricinde kalan haller içinse 2 yıllık bir hak mahrumiyeti süresi öngörülmüştür.
- Tüm bunlara ilaveten, ölçülülük prensibine uymak şartıyla birtakım finansal yaptırımların uygulanabilmesi hakkı; tüm hak mahrumiyeti cezalarının önceden verilmiş olması koşuluyla anti-doping kurumlarına tanınmıştır.
4. Doping Kullandığı Tespit Edilen Sporcunun Oynadığı Takıma Karşı Uygulanacak Yaptırımlar
Takımlara uygulanacak yaptırımlar ise Talimatın 11. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, iki oyuncusundan fazlasının bir turnuva döneminde dopingle mücadele kural ihlalinde bulunduğu tespit edilen takıma karşı birtakım yaptırımlar uygulanabilir. Bu durumda, turnuvayı düzenleyen kuruluş, dopingle mücadele kural ihlalinde bulunan sporculara uygulanacak yaptırımların yanı sıra, takıma da gerekli cezaları verecektir. Takıma verilecek cezalar çoğunlukla, puanların silinmesi, müsabakadan veya turnuvadan diskalifiye edilme gibi yaptırımlardır.
5. Dopingle Mücadele Disiplin Kurulu Kararına Karşı İtiraz Yolu
Dopingle Mücadele Disiplin Kurulu kararında, bütün gerekçeler, verilen hak mahrumiyeti ceza süresi ve duruma göre neden olası azami yaptırımın uygulanmadığı gibi hususlar açıkça belirtilmelidir. Aynı zamanda kararın yazılı, tarihli ve imzalı olması gerekir. Azınlıkta veya muhalif kalan kararlar da yazılı gerekçelerde belirtilecektir. Karar ve dosya içeriği, Dopingle Mücadele Disiplin Kurulu tarafından eş zamanlı olarak sporcuya veya ilgili kişiye, Türkiye Dopingle Mücadele Komisyonu’na ve Dopingle Mücadele Kuruluşlarına bildirilir.
Verilen kararlara, Dopingle Mücadele Talimatının 13. maddesi veya Dünya Dopingle Mücadele Kurallarının, Dopingle Mücadele Talimatının veya Uluslararası Standartları’nın ilgili diğer hükümleri uyarınca itiraz edilebilir. İtiraz makamı, hakkında karar verilecek kişinin veya turnuvanın niteliğine göre değişmektedir. Buna göre;
Bir uluslararası turnuvaya katılımdan doğan veya uluslararası düzeyde sporcuları ilgilendiren vakalarda verilen kararlara, yazılı ve gerekçeli kararının verilmesini takiben 21(yirmibir) gün içinde itiraz edilebilir. Bu gibi durumlarda, itiraz mercii Dopingle Mücadele İtiraz Kurulu’dur. Dopingle Mücadele İtiraz Kurulu tarafından verilen kararlara Talimat’ın 13.2.3 maddesi hükümleri uyarınca yalnızca Spor Tahkim Mahkemesi CAS (Court of Arbitration for Sport) nezdinde itiraz edilebilir. İtiraz üzerine CAS tarafından verilen karar kesindir.
Yukarıdaki belirtilen kapsamda bulunmayan vakalarda verilen yazılı ve gerekçeli karara, kararın tebliğinden itibaren 21(yirmibir) gün içerisinde Dopingle Mücadele İtiraz Kurulu nezdinde itiraz edilebilir. İtiraz üzerine Dopingle Mücadele İtiraz Kurulu tarafından verilen karar kesindir.
