Banka Kredisi Dosya Masrafı İadesi

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) uyarınca, tüketici ile akdedilen sözleşmelerde, tüketici aleyhine düzenlenen haksız şartlar, kesin olarak hükümsüzdür. Bankalarla tüketiciler arasında imzalanan, tüketici kredisi sözleşmelerinde, kredi dosya masrafı, işlem masrafı gibi kalemlere yer verilmesi ve bunlara binaen tüketiciden ödeme alınması, haksız şart olarak değerlendirilmektedir. Güncel Yargıtay kararları uyarınca bankaların, tüketicilerden isteyebileceği yegane masraf, kredinin verilmesi için zorunlu olanlardan ibarettir. Uygulamada ise, zorunlu olmayan birtakım bedellerin de, kredi çeken tüketiciden tahsil edildiği görülebilmektedir. Tüketiciler, karşı haksız şart niteliğindeki bu hükümler nedeniyle ödemek zorunda kaldıkları bedellerin, iadesini talep edebilirler.

İade talebi öncelikle bankaya yöneltilmelidir. Banka tarafından talebin reddedilmesi halinde, tüketiciler dava yoluna başvurabilirler. Ancak, her yıl yenilenerek Resmi Gazetede yayımlanan belirli meblağların altındaki iade talepleri için, dava açmadan önce Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapılmalıdır.

Yazı İçeriği
1. Kredi Dosya Masraflarının İadesi Taleplerinde Zamanaşımı
2. Dosya Masrafı İadesinin Bankadan Talep Edilmesi
3. Banka Kredisi Dosya Masrafı İadesinde Görevli ve Yetkili Tüketici Hakem Heyeti
4. Banka Kredisi Dosya Masrafı İadesinde Görevli ve Yetkili Mahkeme
5. Yargılama Harç ve Masrafları

1. Kredi Dosya Masraflarının İadesi Taleplerinde Zamanaşımı

Bankalar sadece  kredinin verilmesi için zorunlu, makul ve belgeli masrafları tüketiciden talep edilebilir. Bu şartları taşımayan yahut belgelendirilemeyen banka masraflarının tüketiciden tahsili ise mümkün değildir. Ne var ki, uygulamada, kredi tahsis ücreti, kredi dosya masrafı gibi isimler altında, birçok masraf kaleminin tüketiciden tahsil edildiği görülmektedir. Bankaların, müzakere etme imkanı tanınmaksızın imzalattıkları tüketici kredisi sözleşmelerinde yer alan, bu sözde masraf kalemleri, esasen haksız şart hükmünde olup geçersizdir. Dolayısıyla, bu neviden ödemelerde bulunmak zorunda bırakılan tüketiciler, yaptıkları bu haksız ödemelerin iadesini, belli bir süre içinde talep edebilirler.

Uzun bir süre boyunca, banka kredisi için yapılan dosya masraflarında kaç yıllık zamanaşımı süresinin geçerli olacağı konusunda farklı görüşler hakimdi. Son olarak, Yargıtay’ın emsal niteliğindeki bir kararı ile, banka kredisi dosya masrafı iadelerinde Borçlar Kanunu’ndaki 10 yıllık genel zamanaşımı süresinin uygulanması gerektiği hükme bağlanmıştır. Dolayısıyla, başvuru tarihinden geriye doğru 10 yıl içinde yapılmış olan bütün dosya masraflarının bankalardan iadesi talep edilebilir.

Diğer taraftan, kredi dosya masrafı adı altında kendisinden haksız bedel kesildiği iddia eden kişilerin, bu bedellerin iadesi için icra takibi başlatmaları halinde, zamanaşımı süresi duracaktır. Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin E. 2017/7144, K. 2018/10219, T. 5.11.2018 tarihli emsal nitelikteki kararının konuyla alakalı kısmı aşağıda alıntılanmaktadır:

Yargıtay 13. Hukuk Dairesi’nin E. 2017/7144, K. 2018/10219, T. 5.11.2018

“Dosya masrafının davacıdan tahsil edildiği tarihte yürürlükte bulunan 818 Sayılı Borçlar Kanunu’nun 125.maddesi hükmüne göre sözleşmeye dayalı alacak davalarında zamanaşımı 10 yıl olup, dava konusu olayda da 10 yıllık sözleşme zamanaşımının uygulanması gerekir. Zamanaşımını kesen sebepler ise aynı kanunun 133. maddesinde düzenlenmiş, kanunun 135. maddesinde ise zamanaşımı kesilince, kesilmeden itibaren yeni bir sürenin işlemeye başlayacağı hükme bağlanmıştır. Alacağın tahsili için icra takibinde bulunulması, 818 Sayılı Borçlar Kanunu’nun 133. maddesinde sayılan zamanaşımını kesen sebeplerden biridir. Bu durumda mahkemece davacı tarafça 10 yıllık zamanaşımı süresi dolmadan önce 18.08.2014 tarihinde icra takibi başlatılmasıyla zamanaşımının kesildiği ve yeni bir sürenin işlemeye başladığı, böylece Yenimahalle Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuru tarihinde alacağın zamanaşımına uğramamış olduğu anlaşılmakla hasıl olacak sonuca uygun bir karar verilmesi gerekirken yanlış değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın kanun yararına bozma talebinin açıklanan bu nedenle kabulü gerekir.”

2. Dosya Masrafı İadesinin Bankadan Talep Edilmesi

Yaygın olan uygulamaya göre, dosya masrafının iadesini talep eden tüketiciler, öncelikle kredi çekilen bankaya başvuru yapmaktadır. İlk olarak, kredi çekilen bankadan, dosya masraflarının ayrıntılı bir dökümünün verilmesi talep edilmelidir. Bankadan ayrıntılı dökümlerde yer alınması akabinde, haksız bedellerin iadesi için bankaya yazılı olarak başvuru yapılmalıdır. İspat kolaylığı açısından en geçerli başvuru yolu, iadeli taahhütlü posta ile veya noter aracılığı ile ihtarname keşide edilmesidir.

Bankalar, dosya masraflarının iadesine ilişkin başvuru ve talepleri genel olarak kabul etmeyerek ödemeden kaçınmaktadırlar. Yapılan başvurunun banka tarafından reddedilmesi halinde, yargı yoluna başvurulması gerekir.

3. Banka Kredisi Dosya Masrafı İadesinde Görevli ve Yetkili Tüketici Hakem Heyeti

Her il ve ilçe merkezinde valilik ve kaymakamlıklarda toplanan, Tüketici Hakem Heyetinin görevi, tüketicinin sorunlarını karar bağlamaktadır. Tüketici uyuşmazlıklarının belli bir parasal sınırın altında kalması halinde, Tüketici Mahkemesine başvurmadan önce Tüketici Hakem Heyetine başvurmak zorunludur. Bahse konu parasal sınır, 2022 yılı için 15.430 TL’dir. Bu değerin üstündeki uyuşmazlıklara karşı Tüketici Hakem Heyetine başvurulması mümkün olmayıp, doğrudan Tüketici Mahkemesinde dava açılması gerekir.

• Büyükşehir statüsünde olan illerde değeri 10 bin 280 liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda ilçe tüketici hakem heyetleri tüketici uyuşmazlıklarına bakmakla görevlidir.
• Büyükşehir statüsünde olan illerde değeri 10 bin 280 ile 15 bin 430 lira arasındaki uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetleri tüketici uyuşmazlıklarına bakmakla görevlidir.
• Büyükşehir statüsünde olmayan illerin merkezlerinde ve bağlı ilçelerde değeri 15 bin 430 liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetleri tüketici uyuşmazlıklarına bakmakla görevlidir.

Yukarıda bahsedilen 2022 yılı için belirlenen parasal sınırlara buradan da ulaşabilirsiniz.

Tüketici Hakem Heyetleri Yönetmeliği’nin 7.maddesinde hangi hakem heyetinin yetkili olduğu hususu düzenlenmiştir. Buna göre, tüketicinin ikametgâh adresinin bulunduğu yer hakem heyeti ya da kredi alınan bankanın merkez veya şubesinin bulunduğu yer hakem heyeti yetkili olacaktır.

Heyetin verdiği karar, ilam niteliğinde olduğundan, heyet tarafından verilen bu kararın icra takibine konulması mümkündür.

4. Banka Kredisi Dosya Masrafı İadesinde Görevli ve Yetkili Mahkeme

Banka kredisi dolayısıyla yapılan dosya masraflarının iadesini konu alan alacak davalarında görevli mahkeme, Tüketici Mahkemesidir.

Yetkili mahkemenin tespitinde ise, HMK’daki genel yetki kuralları ile THKH’da düzenlenen yetki kuralı uygulanır. Buna göre, davalı bankanın bulunduğu yer mahkemesinde dava açılabileceği gibi, tüketicinin ikametgahının bulunduğu yer mahkemesinde de dava açılabilir.

5. Yargılama Harç ve Masrafları

Tüketici Mahkemelerinde dava açılması harca tabi değildir. Sadece tebligat ve benzeri giderler için, gider avansı mahkemeye depo edilerek, dava açılabilmektedir. Ancak bazı davalarda bilirkişi incelemesi de gerekeceğinden, bilirkişi ücretinin de dava aşamasında tüketici tarafından ödenmesi gerecektir. Dava sonuçlandığında, tüketici haklı çıkar ise yargılamaya ilişkin tüm bu bedellerin, davalı tarafından tüketiciye ödenmesine karar verilir.

Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, bankanın kredi dolayısıyla tüketiciden tahsil ettiği her bedelin, haksız şart niteliğinde olmadığıdır. Bu hususa dikkat edilmeksizin açılan davalarda kısmen veya tamamen ret kararı verilebilmektedir. Davanın kısmen yada tamamen ret edilmesi durumunda, davacı konumundaki tüketici aleyhine karşı vekalet ücretine hükmedilebilmektedir.

Diğer taraftan, Rekabet Kurulu’nun 08.03.2013 tarihli ve 13-13/198-100 sayılı kararıyla; 12 bankanın, kartel oluşturarak 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un hükümlerini ihlal ettiğine karar verilmiştir. Bankaların serbest rekabet ortamını bozan birtakım haksız eylemler ile, pek çok tüketici fahiş bedeller ödemek zorunda bırakılarak haksızlığa uğradıkları iddiasıyla dava yoluna başvurmuşlardır.

Bahse konu kartel oluşumunun ve Rekabet Kurulu kararının detayları ile, tüketicilerin, kartel tazminatı talebiyle açtıkları davaların son durumuna ilişkin detaylı bilgi için “Rekabet Kanununun İhlali ve Kartel Tazminatı“ başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.