Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin sona ermesi ve sonuçlarına ilişkin düzenlemeler Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatının “Sözleşmenin Sona Ermesi ve Sonuçları” başlıklı VI. numaralı bölümünde düzenlenmiştir. Talimatın bu bölümünde genel olarak sözleşmenin kendiliğinden sona ermesi, futbolcunun veya kulübün haklı fesih halleri, haklı fesihte usul ve süreler ile haklı feshin sonuçları düzenlenmiştir.
Yazı İçeriği
1. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Niteliği ve Sona Erme Halleri
2. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Kendiliğinden Sona Ermesi
3. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Karşılıklı Sona Erdirilmesi
4. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Futbolcu Tarafından Feshi
5. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Kulüp Tarafından Feshi
Profesyonel Futbolcu Sözleşmeleri; sözleşme süresinin dolması veya sözleşmede kararlaştırılan özel bir şartın gerçekleşmesi, tarafların karşılıklı anlaşarak sözleşmeyi sona erdirmesi ve taraflardan birinin tek taraflı olarak sözleşmeyi sona erdirmesi olmak üzere üç farklı şekilde sona ermektedir.
1. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Niteliği ve Sona Erme Halleri
Profesyonel futbolcu ile kulüp arasında imzalanan sözleşme, iki tarafa borç yükleyen bir sözleşmedir. Bu sözleşmeye göre, futbolcunun asli borcu müsabakalarda kulüp adına futbol oynamak, kulübün asli borcu ise bu hizmet karşılığında futbolcuya bir ödeme yapmaktır. Ancak tarafların asli edimlerin yanında Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Talimatlarında zorunlu olarak taraflara yüklenen ve sözleşmede tarafların serbest iradesi ile kararlaştırdığı bir takım yan edim yükümlülükleri de vardır. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinden doğan borçlar sürekli nitelikte olup taraflar sözleşme süresince bu borçları yerine getirmekle yükümlüdür.
Futbolcu sözleşmesi gibi taraflara sürekli borç yükleyen sözleşmeler; ölüm, sürenin sona ermesi gibi bazı olayların meydana gelmesi ile kendiliğinden sona erebilmektedir. Diğer taraftan, tarafların karşılıklı anlaşarak sözleşmeyi sona erdirmeleri ya da taraflardan birinin hukuki işlemlerle de sözleşmeyi sonlandırması mümkündür. Kendiliğinden sona erme sebeplerinin ortaya çıkması ile sözleşme taraflarının herhangi bir hukuki işlemde bulunmasına gerek olmaksızın sözleşme ilişkisini sona ermektedir. Diğer sebeplerle sözleşmenin sona erdirilebilmesi için ise, taraflardan en az birinin bu yönde bir irade beyanına bulunması gerekir.
2. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Kendiliğinden Sona Ermesi
Profesyonel futbolcu sözleşmeleri bakımından sözleşmenin kendiliğinden sona ermesi halleri;
- Kulübün tüzel kişiliğini kaybetmesi veya iflası,
- Sözleşme süresinin dolması,
- Ölüm,
- İmkansızlık
gibi nedenlerle sözleşmenin sona ermesi ve bozucun şartın gerçekleşmesidir.
Futbolcu sözleşmelerinin kendiliğinden sona ermesinde uygulamada en sık karşılaşılan hal, sözleşme süresinin sona ermesidir. Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatının 19. maddesi uyarınca sözleşmenin süresi 18 yaşın altındaki futbolcular ile en fazla üç yıl, diğer futbolcular ile en fazla beş yıl olarak belirlenebilir. Ayrıca sözleşmelerin bitiş tarihinin 31 Mayıs olması zorunlu olup bitiş tarihinden sonra resmi müsabakaların devam etmesi halinde, sözleşme süresi müsabakaların bitimine kadar uzamış sayılır. O halde; kural olarak sözleşme süresinin tamamlanması ile sözleşme kendiliğinden sona erecektir. Ancak resmi müsabakaların devam etmesi halinde sözleşmenin süresi resmi müsabakaların bitimine kadar uzamış kabul edilecek ve müsabakaların bitiş tarihinde sözleşme kendiliğinden sonlanacaktır.
İleride doğup doğmayacağı belirsiz bir olaya bağlı olarak bir hukuksal işlemin hüküm ve sonuçlarını ortadan kalkması halinde bozucu şartın varlığı kabul edilir. Profesyonel futbolcu sözleşmelerinin kulübün alt kümeye düşmesi veya üst lige çıkması halinde sözleşmenin sona ereceğine ilişkin bozucu şarta bağlı olarak yapılmasına, uygulamada sıkça rastlanmaktadır.
Profesyonel futbolcu sözleşmesinin kararlaştırılan borçların ifa imkansızlığı bakımından sona ermesinde uygulamada en sık karşılaşılan durum, futbolcunun sakatlanmasıdır. Bu halde sakatlığın süresi göz önüne alınmakta olup sakatlık futbolcunun bir daha futbol oynamasına engelse sözleşme sona ermektedir.
Yine futbolcu bakımından ölüm halinde sözleşme kendiliğinden sona erecektir. Tüzel kişi olan kulüpler için ölüm hali söz konusu olamayacağından, tüzel kişiliğin kaybedilmesi ve iflas sebebiyle sona erme halleri gerçekleştiğinde sözleşme sona erecektir.
Sözleşmenin sona erme tarihinden itibaren tarafların tüm hak ve yükümlülükleri sonra erecek olup böylece serbest futbolcu statüsünde olan (bonservissiz) futbolcu başka bir takımla sözleşme imzalayabilecektir.
Sözleşmenin sona ermesinden önceki döneme ilişkin hak ve alacaklar baki olup zamanaşımı süresi içerisinde talep edilebilir.
3. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Karşılıklı Sona Erdirilmesi
Yukarıda ifade edildiği gibi sürekli borç ilişkileri ve dolayısıyla profesyonel futbolcu sözleşmeleri kendiliğinden sona erebileceği gibi bir fesih veya tarafların karşılıklı anlaşmasıyla da sonlanabilmektedir. Sözleşmenin karşılıklı anlaşarak sona ermesi hali, Talimat’ın 26. maddesinde düzenlenmiş olup uygulamada taraflar arasında bir ikale sözleşmesi ile gerçekleştirilmektedir.
Talimat’ın 26. maddesinde karşılıklı sona erdirmenin TFF kayıtlarına işlenebilmesi için, karşılıklı sona erdirme sözleşmesi ile birlikte başkaca birtakım belgelerin TFF’ye ibrazı zorunlu tutulmuştur. Bu belgeler;
- Karşılıklı sona erdirmeyi imzalayacak kulübün yetkili kişilerini belirleyen noter tasdikli imza sirküleri ile
- Futbolcunun imza tarihinden önceki en geç otuz gün içinde düzenlenmiş imza beyannamesidir.
Aksi takdirde karşılıklı sona erdirme TFF kayıtlarına işlenemeyeceğinden, futbolcunun yeni bir kulüple imzaladığı sözleşmenin tescili mümkün olamayacaktır.
Diğer taraftan, zaman zaman futbolcular, kulüp ile karşılıklı sona erdirme imzalanabilmesi için birtakım alacaklarından vazgeçmeye zorlanabilmektedir. Futbolcuların, bu şekilde vazgeçmek zorunda kaldıkları alacaklarının tahsiline ilişkin detaylı bilgi için “Futbolcuların Vazgeçmek Zorunda Kaldıkları Alacaklarının Tahsili” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
4. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Futbolcu Tarafından Feshi
Futbolcunun haklı nedenle fesih hakkı Talimat’ın 28. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, futbolcuya kimi hallere özgü olarak sözleşmesinin hiçbir yaptırıma maruz kalmaksızın tek taraflı olarak sonlandırma hak ve yetkisi tanınmıştır. Ancak sözleşmenin haklı şekilde feshedildiğinden bahsedilebilmesi için fesih işleminin belli kurallar dahilinde yapılması gerekir. Konu ile ilgili bilgi için “Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Futbolcu Tarafından Feshi” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Diğer taraftan, kimi durumlarda ise, futbolcunun sözleşmeyi haksız şekilde feshettiği sonucuna ulaşılarak, sporcu aleyhine gerek maddi gerekse sportif açıdan çeşitli yaptırımlar uygulanır. Sözleşmesini haksız şekilde fesheden futbolcunun maruz kalabileceği hukuki yaptırımların tek tek incelenmesine “Profesyonel Futbolcunun Sözleşmeyi Haksız Feshi” başlıklı yazımızdan ulaşabilirsiniz.
5. Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Kulüp Tarafından Feshi
Talimat’ın 27. maddesinde dayanılabilecek haklı fesih hallerinden en az birinin gerçekleşmesi halinde, kulüp sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilecektir. Keza, somut olayın özelliklerine göre, Talimat’ta belirtilen haller dışında başka bir halde dahi, sözleşmeyi fesheden kulübün haklı nedene dayandığı sonucuna ulaşılması mümkündür.
Kimi durumlarda, futbolcunun bazı yükümlülüklerine uymaması, kulübe sözleşmeyi haklı nedenle fesih hakkı verebilir. Futbolcunun bahse konu yükümlülükleri Talimat’ın 25. maddesinde açıkça sayılmıştır.
FIFA ve CAS uygulamalarındaki haklı fesih düzenlemelerine de değinilecek olursa, burada haklı fesih sebepleri tek tek sayılmamış, uygulamada karşılaşılacak olayın özelliklerine göre yorumlanması gerektiği öngörülmüştür.
Diğer taraftan, tıpkı futbolcularda olduğu gibi, kulüpler için de sözleşmenin haklı olarak feshedildiğinin kabul edilebilmesi için uyulması gereken birtakım kurallar vardır. “Profesyonel Futbolcu Sözleşmesinin Kulüp Tarafından Feshi” başlıklı yazımızda bu usuli işlemler detaylı bir şekilde incelenmiştir.
