Oturma İzni (İkamet İzni) Nasıl Alınır?

Oturma izni, ülkemizde vize veya vize muafiyetinin tanıdığı süreden ya da doksan (90) günden fazla Türkiye’de kalacak olan her yabancı uyruklu kişi için, yabancının bulunduğu yerdeki İl Göç İdaresi’nden alınması gereken, yabancının Türkiye’de kalabileceği süreyi belirleyen hukuki belgedir. Yabancı uyruklu bireylerin, vize sürelerini kapsamayan süreler içerisinde Türkiye’de bulunabilmeleri için oturma izni almaları zorunludur.

Oturma izni, kamu düzenini korumak, ortaya çıkabilecek olumsuz durumların önüne geçmek ve ülkede ikamet eden yabancı uyruklu kişileri tespit edebilmek açısından büyük önem arz etmektedir.  

Türkiye’de bulunma gerekliliklerine göre ikamet izin türleri şunlardır: Kısa dönem, uzun dönem, aile, öğrenci, insani ikamet izni şeklindedir. Bu türlerden hangisinin yabancı uyruklu kişi için uygun olduğunun belirlenmesi ile birlikte ikamet izni başvurusu yapılabilecektir.

1. Oturma İzni (İkamet İzni) Nasıl Alınır?

Oturma izni almak için ön başvuru, online sistem üzerinden yapılabilmektedir. Yani, yabancı uyruklu kişilerin İl göç idaresinin internet sitesi üzerinden, E-ikamet sisteminden oturma izni başvurusu yapılabilmesi mümkündür. Başvuruyu gerçekleştirmek isteyen kişinin “İlk Kez İkamet İzni Başvurusu Yapıyorum” seçeneğini kullanması gerekmektedir. Akabinde, sistem tarafından karşılarına çıkacak olan “Ön Kayıt Formu” nun eksiksiz ve doğru bilgiler içerecek şekilde doldurulması büyük önem taşımaktadır.  

Form doldurulduktan sonra oturtulmak istenen yerdeki İl Göç İdaresi Müdürlüğünden randevu alınmalıdır. Randevu gün ve saatinde, doldurulan Ön Kayıt Formunun çıktısı alınarak ve imzalanarak, ikamet izni almak için gerekli olan evraklar ile birlikte İl Göç İdaresi Müdürlüğünde hazır bulunulması gerekmektedir.

2. Oturma İzni (İkamet İzni) Almak için Gerekli Olan Belgeler Nelerdir?

Oturma izni almak için E-ikamet sistemi üzerinden yapılan başvurunun ardından İl Göç İdaresinden alınan randevu günü ve saatinde İl Göç İdaresi Müdürlüğüne gidilir ve başvurucu tarafından gerekli bilgi ve belgeler sunulur.

Bu belgeler ikamet izni çeşidine göre farklılık göstermektedir;

2.1. Kısa Dönem Oturma İzni (İkamet İzni) için Gerekli Belgeler

Kısa dönem oturma izni için gerekli belgeler şunlardır:

• İkamet İzni Başvuru Formu
• Pasaport veya yerine geçen bir belgenin aslı ve fotokopisi
• 4 adet biyometrik (ICAO standartlarında) fotoğraf
• Sağlık Sigortası
• Adli Sicil Kaydı
• İkamet izni boyunca yetecek miktarda maddi imkanını ispatlar belgeler
• Duruma göre gerekli ise ek belgeler

Kısa dönem ikamet izni ile ilgili detaylı bilgi almak için “Kısa Dönem Oturma (İkamet) İzni” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

2.2. Uzun Dönem Oturma İzni (İkamet İzni) için Gerekli Belgeler

Uzun dönem oturma izni için gerekli belgeler şunlardır:

• İkamet İzni Başvuru Formu
• Pasaport veya yerine geçen bir belgenin aslı ve fotokopisi
• 4 adet biyometrik (ICAO standartlarında) fotoğraf
• Sağlık Sigortası
• Adli Sicil Kaydı
• İkamet izni boyunca yetecek miktarda maddi imkanını ispatlar belgeler
• Son 3 yıl içerisin de sosyal yardım almadığına dair mühürlü ve imzalı belge
• Adres kayıt sistemine (AKS) kayıtlı olduğunu gösteren belge
• Duruma göre gerekli ise ek belgeler

Uzun Dönem İkamet izni ile ilgili detaylı bilgi almak için “Uzun Dönem Oturma (İkamet) İzni” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

2.3. Öğrenci Oturma İzni (İkamet İzni) için Gerekli Belgeler

Öğrenci oturma izni için gerekli belgeler şunlardır:

• İkamet İzni Başvuru Formu
• Pasaport veya yerine geçen bir belgenin aslı ve fotokopisi
• 4 adet biyometrik (ICAO standartlarında) fotoğraf
• Sağlık sigortası
• Adli Sicil Kaydı
• Aktif öğrencilik belgesi
• İkamet izni boyunca yetecek miktarda maddi imkanını ispatlar belgeler
• Duruma göre gerekli ise ek belgeler

Öğrenci ikamet izni ile ilgili detaylı bilgi almak için “Öğrenci Oturma (İkamet) İzni” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

2.4. Aile Oturma İzni (İkamet İzni) için Gerekli Belgeler

Aile oturma izni için gerekli belgeler şunlardır:

• İkamet İzni Başvuru Formu
• Pasaport veya yerine geçen bir belgenin aslı ve fotokopisi
• 4 adet biyometrik (ICAO standartlarında) fotoğraf
• Tüm aile bireylerini kapsayan/geçerli Sağlık Sigortası
• Adli Sicil Kaydı
• İkamet izni boyunca yetecek miktarda maddi imkanını ispatlar belgeler
• Evli olduklarını gösterir belge
• Destekleyicinin nüfus cüzdanının aslı ve fotokopisi
• Adres kayıt sistemine (AKS) kayıtlı olduğunu gösteren belge
• Duruma göre gerekli ise ek belgeler

Aile ikamet izni ile ilgili detaylı bilgi almak için “Aile Oturma (İkamet) İzni” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

3. Oturma İzni (İkamet İzni) Ücretleri

İkamet izni masrafları her sene değişebilmekle birlikte 2023 yılı için güncel rakamlar şu şekildedir;

• Oturma İzni Kart Ücreti : 356.-TL
• Oturma İzni Harç Ücreti        : 1.040.-TL
• Tek Giriş Vize Harcı                 : 2.304,20.-TL
• Sağlık Sigortası Ücretleri      : 1.000.-TL – 4.000.-TL
  (Yabancı uyruklu kişinin yaşına göre değişkenlik göstermektedir.) ( 65 yaş altı için zorunludur.)
• Noter ve Tercüme Ücreti      : 1.800.-TL
• Apostil Tasdik Harçları          : 89,23.-TL / Sayfa başı ( Gerek olmayabilir)
• Avukat aracılığı ile işlemleri yürütecekseniz + Avukatlık Ücreti

Ancak, önemle belirtmek gerekir ki Danimarka, İrlanda, Kosova, Nepal, Suriye, Türkmenistan, Çek Cumhuriyeti ve Sri Lanka ülkeleri vatandaşları 1.040.-TL harç ücretinden muaftır. Bunun yerine, Tek Giriş Vize Ücreti olan 2.304,20.-TL ödemeleri gerekmektedir.

4. Oturma İzninin (İkamet İzni) Uzatılması

Oturma izni sürelerinin uzatılması, yabancı uyruklu kişinin ikamet izni süresinin dolmasına 60 gün kalmasından itibaren, her koşulda ikamet izni süresi dolmadan önce yapılabilmektedir.

İkamet izni uzatma başvurusunu gerçekleştirmek için E-İkamet sitesi üzerinden “İkamet İzni Uzatma Başvurusu Yapıyorum” butonu kullanılmalıdır. Bu buton aracılığı ile yönlendirilen online başvuru formunun eksiksiz bir şekilde doldurulmasının akabinde başvuru sürecini tamamlamak için İl Göç İdaresi Müdürlüğünden randevu alınması gerekmektedir. Başvurucunun, randevu günü ve saatinde başvuru formunun çıktısı alarak ve imzalayarak, gerekli diğer bilgi ve belgelerle hazır bulunması gerekmektedir.

Oturma izni uzatımı sürecinde, yabancı uyruklu kişinin ikamet izni süresinin dolması durumunda başvuru sonuçlanıncaya kadar Türkiye’de kalabilmesi mümkündür. Oturma izni başvuruları yetkili makamlarca incelendikten sonra 90 gün içerisinde sonuçlanarak e-ikamet veyahut e-devlet üzerinden öğrenilebilmektedir.

5. Oturma İznini (İkamet İzni) Uzatmak için Gerekli Belgeler Nelerdir?

Oturma iznini uzatmak için gerekli belgeler şunlardır:

6. Oturma İzninin (İkamet İzninin) Reddi, İptali veya Uzatılmaması

Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu madde 30 da başlayan ve devamında yer alan maddelerde ikamet izin taleplerinin reddi, iptali ve uzatılmaması hakkındaki düzenlemelere ayrıntılı olarak yer verilmiştir. Genel hatları itibariyle aşağıdaki hallerin varlığı halinde ikamet izni taleplerinin red edileceği, verilmişse iptal edileceği ve süresi bitenlerinde uzatılmayacağı kanunda yer almıştır.

• İkamet izni şartlarından birinin veya birkaçının yerine getirilmemesi veya ortadan kalkması,
• İkamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi,
• Hakkında geçerli sınırlı dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması.

7. Oturma İzni (İkamet İzni) Başvurusunun Reddi Kararının İptali Davası

Yukarıda detaylıca izah edildiği üzere, mevzuatın konuya ilişkin şartlarını sağlayan yabancı uyruklu kişilerin ikamet izni başvuruları, idare tarafından incelenip bir karara bağlanır. Kimi durumlarda, idare, çeşitli gerekçelerle bu başvuruların reddine karar verebilmektedir. Başvurunun reddi gerekçesi, mevzuatta düzenlenen şartların sağlanamaması, eksik ya da yanlış evrakla başvuru gibi sebepler olabildiği gibi, idare takdir yetkisi dahilinde de ret kararı verebilmektedir. 

İkamet izni başvurusu reddedilen yabancı kişiler, bahse konu ret kararının hukuka aykırı olduğunu düşünüyorlarsa, bu kararın iptali talebiyle dava açabilirler. Bu davalar, kararı veren idarenin bulunduğu yerdeki idare mahkemesinde açılmalıdır. Dava açma süresi ise, red kararının ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 60 gündür.

İkamet izni başvurusuna ilişkin idare tarafından verilen başvurunun reddi ya da kabulü kararları, esasen birer idari işlem niteliğindedir. Bu sebeple, idari işlemlerin hukuka uygun olabilmesi için sahip olmaları gereken tüm unsurları taşıması olmazsa olmaz bir zorunluluktur. “İdari İşlemlerin İptali” yazımızda açılandığı üzere, amaç, konu, sebep, yetki ve şekil unsurlarından en az birinin sakat olduğu tespit edilen idari işlemler, mahkemece iptal edilebilirler.

8. Sıkça Sorulan Sorular

Bu yazı yalnızca bilgilendirme amaçlı yayımlanmış olup, tüm hakları Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na aittir. İdare Hukuku mevzuatı ve özellikle de İdari Yargılama Usul Kanunu, diğer hukuk alanlarına nazaran daha ayrıntılı sayılabilecek kurallar içermekte olup, hak kaybına uğranılmaması açısından, herhangi bir işlem yapılmadan önce “İdare Hukuku” alanında hizmet veren avukatlardan hukuki destek alınmasını tavsiye ederiz.