
Değerli müvekkillerimiz,
Dünya genelinde yaşanan Koronovirüs (Covid-19) salgını riski nedeniyle, hukuki soru ve sorunlarınız için mobil ve online iletişim kanallarımızı kullanmanızı öneririz.
Fazla mesai ücreti işçinin işverenin emir ve talimatları sonucu İş Kanunu’nda belirlenen haftalık çalışma süresinin üzerinde çalışması halinde hak kazandığı işçilik alacağıdır. Fazla mesai ücreti işçinin çalıştığı süreyi sınırlayan düzenlemelerin temelini oluşturmaktadır. Buna göre işveren, bünyesinde çalışan işçiyi kanunda öngörülen sürelerin üzerinde çalıştırırsa işçi tarafından bu çalışmasının karşılığı zamlı olarak istenebilecektir. İşveren tarafından fazla mesai ücretinin ödenmemesi halinde ise işçi iş sözleşmesini haklı nedenle sona erdirme hakkına sahip olacaktır.
Yazı İçeriği
1. Fazla Mesai Ücreti Nedir?
2. İş Kanunu’nda Belirlenen Haftalık Çalışma Süresi
3. Ara Dinlenme Sürelerinin Çalışma Süresine Etkisi
4. Fazla Çalışma Türleri
4.1. Normal Fazla Çalışma
4.2. Zorunlu Fazla Çalışma
4.3. Olağanüstü Fazla Çalışma
5. Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır?
6. Fazla Çalışmaya Getirilen Kanuni Sınırlamalar
7. Fazla Çalışma Yaptırılması Yasak Olan Kişiler
8. Fazla Çalışma ile Fazla Süreli Çalışmanın Ayrımı
9. Fazla Mesai Ücretinde Zamanaşımı
4857 Sayılı İş Kanunu tarafından zayıf konumda olan işçinin işveren karşısında koruması amacıyla işçinin çalışmalarına bir takım sınırlandırmalar getirilmiştir. Fazla mesai ücreti de kanunda yer alan ve işçinin işveren karşısında korunmasını amaçlayan düzenlemelerdendir. İşçinin haklı nedenle fesih halleri konusunda daha detaylı bilgi için “İşçi Hangi Hallerde Sözleşmeyi Haklı Olarak Feshedebilir” başlıklı yazımızdan faydalanabilirsiniz.
Fazla mesai ücreti işçinin işverenin emir ve talimatları sonucu İş Kanunu’nda belirlenen haftalık çalışma süresinin üzerinde çalışması sonucu hak kazandığı işçilik alacağıdır. Fazla mesai ücreti geniş anlamda ücretin içerisine dâhil olduğundan fazla mesai ücretinin ödenmemesi işverenin tazminat sorumluluğunu doğurmaktadır.
4857 Sayılı İş Kanunu’na göre haftalık çalışma süresi 45 saat olarak belirlenmiştir. Aksi kararlaştırılmadığı müddetçe bu süre, işyerlerinde, haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Bu kurala göre işçi haftalık 45 saati aşan her çalışması için fazla çalıştığı süre kadar fazla mesai ücretine hak kazanacaktır.
İş Kanunu’nda yer alan haftalık 45 saat çalışma süresi emredici nitelikte değildir. İşçinin onay vermesi halinde işçi günde 11 saate kadar fazla mesai alacağına hak kazanmadan çalıştırılabilir. Bununla birlikte günlük 11 saat çalışma üst sınır olup işçinin günde 11 saati aşacak şekilde çalıştırılmaya onay vermesi mümkün değildir.
Haftalık çalışma süresi belirlenirken işçinin mesaiye başladığı ve mesaiyi bıraktığı saat aralığı esas alınır. Bununla birlikte yapılan çalışma esnasında yemek molası, çay molası veya dinlenme arası gibi isimlerle fiilen çalışılmayan zaman dilimleri bulunmaktadır.
Ara dinlenme süresi olarak adlandırılan bu süreler İş Kanunu gereği çalışma sürelerinden sayılmaz ve haftalık çalışma süresinden düşülür.
İş Kanunu gereği;
Ara dinlenme süresi işçiye kullandırılmalıdır.
Kanunda öngörülmemekle birlikte Yargıtay uygulamasına göre, 11 saati geçen çalışmalarda, ara dinlenme süresi 1,5 saat olarak kabul edilmektedir.
İş Kanunu’na göre fazla çalışma, fazla çalışmayı gerektiren halin koşullarına göre sınıflandırılmıştır. Bunlar normal fazla çalışma, zorunlu fazla çalışma ve olağanüstü fazla çalışma olarak isimlendirilmektedir.
Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle yapılan fazla çalışmalar, normal fazla çalışma olarak ifade edilmektedir. Tüm fazla çalışma halleri gibi normal fazla çalışma da belirli şartlara bağlanmıştır. Normal fazla çalışma yaptırmak isteyen işverenin, işçinin onayını alması gerekmektedir. Bu onay, işçinin işe girişinde veya sonrasında alınabilir. İşçinin fazla çalışmaya verebileceği onay en fazla yıllık 270 saat olup bu süreyi aşan fazla çalışma bakımından işçinin onayı bulunsa dahi işveren fazla mesai ücreti ödemek zorundadır.
Bir arıza sırasında veya bir arızanın mümkün görülmesi halinde veya makineler veya araç ve gereç için hemen yapılması gerekli acele işlerde yahut zorlayıcı nedenlerin ortaya çıkmasında halinde yapılan fazla çalışmalar, zorunlu fazla çalışma olarak anılmaktadır. Niteliği gereği zorunlu fazla çalışma için işçinin onayı aranmayacak olup, işyerinin normal çalışmasını sağlayacak dereceyi aşmaması gerekir.
Seferberlik sırasında yurt savunmasının gereklerini karşılayan işyerlerinde yapılan ve lüzum görülürse Cumhurbaşkanınca günlük çalışma süresinin işçinin en çok çalışma gücüne çıkarılabileceği fazla çalışmalar ise olağanüstü fazla çalışmalardır.
İş Kanununa göre her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir. Fazla çalışma ücreti işçinin brüt ücreti üzerinden hesaplanarak ödenmektedir.
Buna göre öncelikle işçinin bir haftada ara dinlenme süreleri de düşüldükten sonra 45 saati aşan çalışma süresi hesaplanmalı, sonrasında işçinin aylık brüt ücreti üzerinden saatlik ücreti bulunmalıdır. Saatlik ücretin 1,5 ile çarpımı ile bir saat için zamlı fazla mesai ücreti hesaplanmış olacaktır. Daha sonrasında 45 saati aşan çalışma süresi ile bu zamlı saat ücreti çarpılarak işçinin fazla mesai ücreti hesaplanmış olacaktır.
İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği ile bazı hallerde fazla çalışma yapılması sınırlandırılmıştır. Buna göre;
Fazla çalışma yaptırılamaz.
Yine İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği ile bazı nitelikteki işçilerin fazla çalışma yapması hukuken yasaklanmıştır. Buna göre;
Fazla çalışma yapması yasak olan işçiler olarak tanımlanmıştır.
Fazla çalışma ile fazla süreli çalışma birbirleri ile karıştırılan kavramlar olup temelinde bu iki çalışma biçimi sonuçları ve çalışılan süre bakımından birbirinden farklıdır.
Buna göre haftalık çalışma süresinin sözleşmelerde 45 saatin altında belirlendiği durumlarda, uygulanan haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar yapılan çalışmalar fazla süreli çalışma olarak nitelendirilmektedir. Yönetmeliğe göre; bu tür fazla çalışmalar için işçinin onayının alınması gerekmekte ise de, uygulamada iş sözleşmesinde genellikle çalışma süresi 45 saat olarak belirlendiğinden uygulama bakımından herhangi bir uyuşmazlık yaratmamaktadır. Bu çalışmada 45 saatin üzerindeki her saat normal ücretin yüzde 50 fazlası ile ücretlendirilecektir.
Oldukça yaygın olan fazla çalışma durumu ise kanunda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. İşçi bu 45 saati aşan çalışması bakımından fazla mesai ücretine hak kazanmaktadır.
Hukukta her bir alacak için öngörülmüş bir zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Zamanaşımı bir hakkı ortadan kaldırmamaktaysa da borçlunun zamanaşımı itirazında bulunması halinde bu alacak borçludan hukuken talep edilemeyecek hale gelmektedir. Fazla mesai ücreti bakımından da zamanaşımı 5 yıl olup işçi tarafından sadece geriye dönük 5 yıllık çalışma için fazla mesai ücreti talebinde bulunulabilir. İşçilik alacaklarında zamanaşımı konusunda daha detaylı bilgi için “İşçi Alacaklarında Zamanaşımı” başlıklı yazımızdan faydalanabilirsiniz. İşveren tarafından fazla mesai ücretinin zamanında ödenmemesi halinde ise en yüksek banka mevduat faizi uygulanacaktır.
Değerli müvekkillerimiz,
Dünya genelinde yaşanan Koronovirüs (Covid-19) salgını riski nedeniyle, hukuki soru ve sorunlarınız için mobil ve online iletişim kanallarımızı kullanmanızı öneririz.
KİŞİSEL VERİLERİN İŞLENMESİ HAKKINDA
“AYDINLATMA METNİ”
İnternet sitemizi kullanmanız dolayısıyla, 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) başta olmak üzere yürürlükteki mevzuat kapsamında birtakım verilerinizin toplanması, saklanması, işlenmesi, aktarılması ve KVKK kapsamına dahil başkaca işlemlerin detayı ve amacı hakkında, veri sorumlusu olarak sizleri bilgilendirmek isteriz.
Genel Bilgiler
İlgili mevzuata göre, “kişisel veri” kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgidir. “Özel nitelikli kişisel veri” ise kişilerin ırkı, etnik kökeni, siyasi düşüncesi, felsefi inancı, dini, mezhebi veya diğer inançları, kılık ve kıyafeti, dernek, vakıf ya da sendika üyeliği, sağlığı, cinsel hayatı, ceza mahkûmiyeti ve güvenlik tedbirleriyle ilgili verileri ile biyometrik ve genetik verileridir. İşbu Aydınlatma Metninde, özel ve/veya genel nitelikli olma ayrımı yapılmaksızın, her neviden veri için “Kişisel Veri” ifadesi kullanılacak olup durumun gereğine göre özel nitelikli kişisel verilerin de bu ifade kapsamına dahil edilebileceğini belirtmek isteriz. Keza, internet sitemizi kullanırken size daha efektif hizmet sağlayabilmek adına çerezler, web işaretçileri ve benzeri uygulamaları da kullanabilmekteyiz. Çerez kullanımının durdurulmasını tarayıcı ayarlarınızı değiştirerek her zaman sağlayabilirsiniz. Çerez kullanımının durdurulması, internet sitemizdeki bazı fonksiyonların kullanımını sınırlandırabilecektir.
Kişisel veriler toplandıktan sonra silme, yok etme ya da anonim hale getirme işlemlerine kadar olan süreçte gerçekleştirilen elde etme, kaydetme, depolama, muhafaza etme, değiştirme, yeniden düzenleme, açıklama, aktarılma, sınıflandırılma ya da kullanılmasını engelleme ve sair kapsamda veriler üzerinden gerçekleştirilen her türlü işlem ise KVKK kapsamında “kişisel verilerin işlenmesi“ olarak değerlendirilmektedir.
Kişisel veri veya özel nitelikli kişisel veri tanımına uygun bilgilerinizi Kulaçoğlu Hukuk Bürosu (Veri Sorumlusu) olarak bizimle paylaşmanız durumunda, onay kutucuğunu işaretleyerek bu verilerinizin işlenmesi için açık rıza verdiğinizi belirtmek isteriz.
Kişisel Verilerin Toplanması ve Hukuki Sebepleri
İnternet sitemizi kullanırken birtakım kişisel verilerinizi, Veri Sorumlusu sıfatımız ile bizimle paylaşmanızı talep edebilmekteyiz. İşbu kişisel verileriniz fiziksel olarak sözlü veya yazılı şekilde toplanabileceği gibi, elektronik ortamda da toplanabilir. Keza, kişisel verileriniz, Veri Sorumlusu sıfatıyla doğrudan tarafımızca toplanabileceği gibi, Veri Sorumlusu adına veri işleyen gerçek veya tüzel kişiler tarafından veya ifa ettiğimiz iş ve hizmetin bir gereği olarak destek aldığımız ulusal/uluslararası kişi ve kuruluşlar ile diğer 3.kişiler tarafından, sayılanlarla sınırlı olmamak üzere, internet sitemiz, blog mesajları, iletişim formları, iş/staj ve sair başvuru formları, bilgi formları, video konferans ve/veya online hukuki danışmanlık hizmeti esnasında kaydedilebilen ses ve/veya video kayıtları, telefon görüşmesi ve/veya telekonferans esnasında kaydedilebilen ses kayıtları, kısa mesajlar, WhatsApp, sosyal medya vs kanallarıyla gerçekleştirilenler başta olmak üzere her türlü iletişim kanalları aracılığı ile toplanabilmektedir. Bu verileriniz elektronik ya da internet tabanlı araçlar ve sair vasıtalar kullanılarak otomatik yöntemlerle elde edilebildiği gibi, tarafımıza sunduğunuz formlar, sözleşmeler, bildirimler, adli veya idari merci kararları gibi yöntemlerle de elde edilebilmektedir.
Kişisel Verilerin İşlenme Amacı ve Aktarımı
Kişisel verileriniz, yürürlükteki ilgili mevzuat uyarınca, hukuka, iyi niyet ve dürüstlük kurallarına uygun, doğru ve güncel olarak, belirli, açık ve meşru amaçlarla ve bu amaçlarla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü olarak işlenmekte olup ilgili mevzuatta öngörülen ve işlendikleri amaç için gerekli olan süre kadar muhafaza edilmektedir.
KVKK uyarınca, Veri Sorumlusu olarak bizimle paylaşmış olduğunuz kişisel verileriniz, yerine getirmekte olduğumuz her türlü hizmet ve faaliyet amaçlarımız ile gerektiğinde işe/staja alım süreçleriyle bağlantılı ve ölçülü olarak söz konusu hizmetlerden faydalanmanız, hak ve menfaatlerinizin korunması ve sair amaçlar ile KVKK ve yasal düzenlemelere uygun olarak işlenebilecek, hizmetlerimiz kapsamında ve ilgili mevzuata uygun olarak UYAP sistemi başta olmak üzere, adli, idari vb. kurumlara ve/veya yetkili kıldıkları kişi ya da merciler ile somut olayın şartlarına göre yurtdışında olup olmamasından bağımsız olarak ilgili üçüncü kişi ve kurumlara aktarılabilecek ve ilgili mevzuatta belirlenen süreler boyunca saklanıp gerekli işlemlere tabi tutulabilecektir.
Ağ Sunucusu Veri Günlüğü
İnternet sitemize giriş yapmanızın kaçınılmaz bir sonucu olarak, veri günlüğü olarak tanımlanan ve aşağıda listelenmiş olan verileriniz, ağ tarayıcınız tarafından internet sunucumuza otomatik olarak aktarılmakta ve onayınız aranmaksızın veri günlüğü kayıtlarına kaydedilmektedir:
Veri günlüğü internet sitemizin sizin için daha kullanışlı hale getirilebilmesi amacıyla istatistiki bilgi sağlamak için kullanılmakta olup, takiben derhal silinir.
Kişisel Verilerin Güvenliğinin Sağlanması İçin Alınan Tedbirler
6698 Sayılı Kişisel Verileri Koruma Kanun’un ilgili maddesine uygun olarak, kişisel veri güvenliğinizin sağlanması için hukuka aykırı olarak işlenmelerini ve erişilmelerini önlemek ve muhafazalarının sağlamak amacıyla gerekli teknik ve idari tedbirler Veri Sorumlusu olarak tarafımızca alınmaktadır.
Veri Sahibinin Hakları
Kişisel veri sahipleri KVKK uyarınca aşağıda yer alan haklara sahiptir:
Yukarıda belirtilen hakların kullanımıyla veya genel olarak Aydınlatma Metnimizle alakalı daha detaylı bilgi talepleriniz için “İletişim” sayfamızdan ulaşılabileceğiniz “İletişim Formu” aracılığıyla veya ıslak imzalı olarak “Esentepe Mah. Eser İş Merkezi B Blok Kat:8 No:63 Şişli/İstanbul/Türkiye” adresine ulaştırmanız ya da info@kulacoglu.av.tr e-posta adresine konu kısmında “Kişisel Veri Bilgi Talebi” ifadesi ile iletebilirsiniz.
Kişisel veri sahipleri olarak, haklarınıza ilişkin taleplerinizi Kulaçoğlu Hukuk Bürosu’na yukarıdaki şekillerde iletmeniz durumunda talebiniz, niteliğine göre en kısa sürede sonuçlandıracaktır. İlgili işlemin ayrıca bir maliyet gerektirmesi durumunda, Kişisel Verileri Koruma Kurulu’nca belirlenen tarifedeki ücret, Kulaçoğlu Hukuk Bürosu olarak tarafınızdan tahsil edilecektir.