Bir eşya üzerindeki en temel ve geniş hak mülkiyet hakkıdır. Mülkiyet bir eşya üzerinde kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkilerini kapsamaktadır. Bununla birlikte 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nda mülkiyet kadar geniş olmamakla birlikte bir kısım ayni haklar da tanımlanmıştır. İntifa hakkı bu şekildeki ayni haklardan olup mülkiyet hakkından sonra bir eşya üzerindeki en geniş hakkı ifade etmektedir. İntifa hakkı her ne kadar mülkiyet hakkı kadar geniş bir yetki içermese de bir eşyanın tüm kullanma ve yararlanma yetkisi intifa hakkı sahibine aittir. İntifa hakkının kapsamadığı tek yetki taşınır/taşınmaz malın devri yetkisi olup bu konuda malik münhasıran yetki sahibidir.
Yazı İçeriği
Bu yazımızda da intifa hakkına ilişkin genel bilgiler verilecek ve hakkının kazanılması ve sona ermesine ilişkin temel durumlar izah edilecektir.
1. İntifa Hakkı Nedir?
İntifa hakkı başkasına ait bir eşya, hak veya malvarlığı üzerinde belirli bir kişiye tam yararlanma imkânı sağlayan ayni bir haktır. İntifa hakkının kurulması ile malik, eşyanın özdeğerini kendisinde tutmakta, buna karşılık bunlardan elde edilecek yararları belirli bir kişiye tahsis etmektedir.
2. İntifa Hakkının Konusu ve Özellikleri
İntifa hakkının konusu taşınır, taşınmaz, hak veya malvarlığı olabilir. Kanun tarafından burada özellikle bir eşya sınırlaması getirilmemiş ve haklar üzerinde dahi intifa hakkının kurulabileceğini düzenlemiştir.
İntifa hakkının özellikleri ise bu hakka ilişkin temel unsurları belirlemektedir. İntifa hakkının temel özelliği hak sahibinin ayrılmaz bir parçası olması, devredilememesi ve mirasçıya geçmemesidir. Her ne kadar intifa hakkının kullanılması bir başka kişiye devredilebilecekse de ayni hakkın devri mümkün değildir.
İntifa hakkının bir diğer temel özelliği ise hak sahibine tanıdığı tam yararlanma yetkisidir. İntifa hakkı sahibi başkasına ait eşya üzerinde tam bir kullanma ve yararlanma hakkına sahip olmakla birlikte eşyanın mülkiyeti halen başkasına ait olmaktadır.
3. İntifa Hakkı Sahibinin Hak ve Yükümlülükleri
İntifa hakkı, sahibine geniş haklar tanımakla birlikte bir kısım yükümlülükler de yüklemektedir.
İntifa hakkı sahibine tanınan haklar;
- İntifa konusu mala zilyet olma yetkisi
- İntifa konusu malı kullanma yetkisi
- İntifa konusu malın gelirlerini ve ürünlerini alma yetkisi
- İntifa konusu malı yönetme yetkisi
Şeklindedir. Bu haklar bir mal üzerindeki tasarruf yetkisi dışındaki tüm hak ve yetkileri içermektedir. Tasarruf yetkisi ise bir malı satma veya devretme yetkisi ile mal üzerinde ayni hak kurma yetkisi olup bu yetkiler malikin yetkileridir. İntifa hakkı sahibi malı devredemeyeceği gibi mal üzerinde herhangi bir ayni hak da oluşturamaz.
İntifa hakkı sahibinin yükümlülükleri ise;
- Bakım ve koruma yükümlülüğü
- Koruma ve işletme masrafları ile vergileri ödeme yükümlülüğü
- İntifa konusu malı sigorta ettirme yükümlülüğü
Şeklinde sıralanabilmektedir. Buna göre intifa hakkı sahibi söz konusu malı korumalı, bakım ve işletme masrafları ile vergilerini ödemeli, söz konusu malın sigorta ettirilmesi gerekiyorsa bu işlemleri gerçekleştirmelidir. Aksi durumda intifa hakkı sahibinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde mal üzerinde bir zarar doğarsa malik bu zararı intifa hakkı sahibinden talep edebilecektir.
4. İntifa Hakkının Kazanılması
İntifa hakkı, bir ayni hak olup tesis edildiği eşyanın türüne göre hakkı kazanma şekli farklılık göstermektedir. İntifa hakkı çoğunlukla taşınmazlar üzerinde kurulduğundan bu yazıda da taşınmazlar üzerindeki intifa hakkının kazanılması çerçevesinde açıklamalar yapılacaktır.
4.1. Sözleşmeyle Kurulan İntifa Hakkı
İntifa hakkı da bir ayni hak olduğu için taşınmaz mülkiyetinin kazanılmasına ilişkin hükümler intifa hakkı bakımından da geçerli olacaktır. Buna göre intifa hakkının tarafların anlaşması ile kurulabilmesi için malik tarafından tapuya tescil talebiyle başvurulmuş olması ve tapuda da gereli tescil işleminin yapılması gerekmektedir. Lehine intifa hakkı kurulan kişi bir gerçek kişi olabileceği gibi bir tüzel kişide olabilir.
Bununla birlikte malik, intifa hakkını üzerinde tutarak sadece taşınmazın mülkiyetini de devredebilmektedir. Örneğin bir baba, kendisine ait taşınmazın intifa hakkını üzerinde tutarak sadece mülkiyeti çocuklarına devredebilmektedir.
4.2. Kanuni İntifa Hakkı
Kanuni intifa hakkı, kanunda öngörülen ve kazanılması için tapuda herhangi bir işlem yapılmasını gerektirmeyen intifa haklarıdır. Buna göre taşınmaz üzerindeki kanuni intifa hakkı, tapu kütüğüne tescil edilmemiş olsa bile, durumu bilenlere karşı ileri sürülebilmektedir. Buna karşılık tescil edilmiş ise, herkese karşı ileri sürülebilecektir.
Kanundan doğan intifa hakları şu şekilde sıralanmaktadır;
- Mirasta sağ kalan eşin intifa hakkı (23 Kasım 1990 tarih 3678 sayılı Kanunla Medeni Kanun’da yapılan değişiklikle sağ kalan eşin mirastan gelen intifa hakkı kaldırılmıştır. Dolayısıyla, ancak 23 Kasım 1990 tarihinden önceki ölümlerde, ölüm tarihindeki yürürlükte olan mevzuat uygulanacağından sağ kalan eşin intifa hakkını seçmesi mümkündür.) Konuya ilişkin detaylı bilgi almak için “Sağ Kalan Eşin Mirasçılığı” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
- Ana babanın velayetleri altındaki küçüğün malları üzerindeki intifa hakkı
- Kocanın karısının malları üzerindeki intifa hakkı
4.3. Mahkeme Kararı İle Kurulan İntifa Hakkı
Bir taşınmaz üzerinde intifa hakkı kurulması borcunu doğuran geçerli bir sözleşmeyi, borçlu malik yerine getirmezse, hak sahibi mahkemeye başvurarak intifa hakkının mahkeme kararı ile kurulmasını talep edebilir. Bu halde intifa hakkı tescilden önce kazanılmış olacaktır.
Bir taşınmaz üzerinde intifa hakkının kurulmasına ilişkin sözleşmeler kural olarak resmi şekilde yazılı olarak yapılması gerekmektedir. Ayrıca mahkeme kararı da kesinleşmeden icra edilemeyecektir.
Kesinleşmeden icraya koyulamayacak mahkeme kararları hakkında daha detaylı bilgi için “Kesinleşmeden İcraya Konulamayacak Mahkeme Kararları” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
5. İntifa Hakkının Sona Ermesi
İntifa hakkı ayni bir hak olup sona erme sebepleri de mülkiyet hakkının sona erme sebepleri ile benzerlik göstermektedir. Bununla birlikte intifa hakkının niteliği gereği bazı özel sona erme sebepleri de bulunmaktadır.
5.1. Taşınmazın Tamamen Yok Olması
Taşınmaz su basması, çökme gibi bir sebeple yok olursa veya artık yararlanılamayacak şekilde harap olursa intifa hakkı sona erer. Taşınmazın yalnız bir kısmı yok olmuşsa, intifa hakkı taşınmazın kalan bölümü üzerinden devam edecektir.
Ortadan kalkan taşınmaz yerine malik bir tazminat veya sigorta bedeli aldıysa intifa hakkı bu bedel üzerinden devam edecektir. Malik yok olan taşınmazı yenilemek mecburiyetinde değildir.
5.2. Kamulaştırma
Kamulaştırma sonucunda taşınmaz üzerindeki intifa hakkı sona erer. Taşınmaz maliki kamulaştırma bedeli almışsa, intifa hakkı kamulaştırma bedeli üzerinden devam edecektir. Kamulaştırmadan dönülerek taşınmaz malike iade edilirse intifa hakkı taşınmaz üzerinde yeniden kurulmuş olur.
5.3. Mahkeme Kararı
İntifa hakkı sahibi malike karşı terkin borcu altına girmesine rağmen intifa hakkını ortadan kaldırmıyorsa malik tarafından açılacak dava ile intifa hakkının terkini sağlanacaktır.
5.4. Cebri İcra
İntifa hakkından önce gelen bir taşınmaz rehni varsa, borcun ödenmemesi yüzünden taşınmazın cebri icra yolu ile satılması halinde artık intifa hakkı sona erecektir.
5.5. Ölüm ve Süre
Gerçek kişiler bakımından intifa hakkı mirasçılara geçmeyeceğinden intifa hakkı sahibinin ölümü halinde intifa hakkı sona erecektir. Yine tüzel kişilik bakımından tüzel kişiliğin sona ermesi ve ticaret sicilinden terkin edilmesi halinde de intifa hakkı sona erecektir.
Tüzel kişiler bakımından intifa hakkına ayrıca bir sınırlama getirilmiş olup üst sınır olarak yüz yıl belirlenmiştir. Buna göre bir tüzel kişiliğe tanınan intifa hakkı da bu üst sürenin geçmesiyle kendiliğinden sona erecektir.
5.6. Terkin
İntifa hakkının sona ermesine dair son neden ise hakkın tapuda terkin edilmesidir. İntifa hakkı sahibi tapu müdürlüğüne yapacağı başvuru ile lehine tescil edilen intifa hakkının terkinini talep edebilir. Bu durumda tapu müdürlüğü tarafından gereli işlemler yapılacak ve intifa hakkı, hak sahibinin kendi isteği ile terkin edilerek sona erecektir.
Merhaba kaynanam eşime bir ev verdi.
Tapuda intifa hakkı vardır yazıyor.
Eşimin imzası olmadan kaynanam bu evi satabilir mi? veya kaynanamın ölmesi durumunda eşimin kardeşleri ev üzerinde hak iddia edebilirler mi?
Merhabalar.
Dedenin 3 çocuğu var. 3 dairesi var. 1 dairesini torununun üstüne yapmak istiyor. Nasıl bir yol izlenmelidir?
Çocukların sonrasında Dede sağken veya öldüğünde, Toruna yaşatabilecekleri sorunlar nelerdir? Torun bu gibi sorunlarla karşılaşmamak adına yapması gereken işlemler nelerdir? Çocukların rızası söz konusu değil. Dede toruna intifa hakkı ile beraber noter tasdikli vasiyet verse yeterli olur mu?
İki evliliğimden de birer çocuğum var.Evin yarısı eşimin yarısı benim.Tapu ortak ve vergilerini yarı yarıya ödüyoruz.Olaki eşimden önce ölürsem miras yalnızca bana düşen paydan mı yapılır.
Ortak evin bana ait olan kısmının intifa hakkını eşime verebilirmiyim.
Yardımcı olursanız mnnettar olacağım.Selamlar.
Oğlumla ortak bir evim var.Oglum vefat etti.torunlarim karısı mirasçı.bu evde oturma hakkım var mi.Nasil bir yol gösterirsiniz.
Yaklaşık 8 ay önce annemi kaybettik. veraset ilamını çıkardık. Ben babam ve abim mirasçıyız. Babam ve abim tüm hisselerini bana devredecek. bende tapusu eşime ait olan bir evimiz var onu abime devredeğim. O da böylece tüm haklarını devretmiş olacak. Ancak babam tapularda intifa hakkı kullanmak ve ölünceye kadar kendini garantiye almak istiyor. Bu işlemi yaparsak babam öldüğünde abim hak talep edebilir mi? Dava açarak mirastan pay isteyebilir mi? Kendimizi nasıl garantiye alabiliriz?
Merhaba. Ayrildigim eşim kızıma iki tane ev aldı. Ancak tapuda intifa hakkini kendine aldi. Kizim 16 yasinda. Velayeti bende. Tapuda birsuru imza attik ama imzaladigimiz belgeler orda kaldi. Bize yalnizca tapu verildi. Eski esim Gerecke olarak ilerde hayirsiz bir adama denk gelir evi sattiramasin dedi. Sorum şu. Kizim 18 ine girince intifa hakki otomatik olarak kendine gecermi. Tapuda imzaladigimiz belgeleri tapudan istesem bir nusha bana verirlermi. Tesekkurler.
gemi üzerinde elde edilen intifa hakkının kapsamına girmeyen haklar nelerdir?
Babamdan çıplak mülkiyetli olarak evi üzerime aldım intifa hakkı babamda kaldı. Babamın vefatı sonrasında intifa hakkı da bana geçecek. Diğer kardeşlerimin dairede mahkeme yoluyla miras talep etmesi mümkün müdür?
Günaydın.
Benim adıma bir daire var tapu benim üzerime ve eşime intifa hakkı verdim. Bir de oğlumuz var. Ben ölürsem. Kocamda olan intifa hakkı devam eder. Oğlum la ilgili ne olur. Yani Kocanın karısının üzerine olan intifa hakkı ne oluyor. Oğlum a mirasla ilgili ne olur. Teşekkür ederim.
satın aldigim bir evde intifa hakkıyla evin eski sahibinin annesi oturuyor. onu cikarabilme olanagim var mi ?
intifa hakkı tesis edilmiş bir arazide gerçekleşen hırsızlık sonucu arazide bulunan kesilmiş ağaçlar ve dikili enginarlar çalınmıştır. hırsızdan intifa hakkı sahibi ve malikten hangisi talepte bulunabilir?
Merhabalar ben 25 yaşındayım ve bekarım annemin arsasina ev yaptırmak istiyorum annem de ölene kadar benim öldükten sonra kızımın dediği zaman bunu istediği bir zaman bozma hakkı varmidir onu öğrenmek istiyorum ve diğer çocuklarına miras hakkı olurmu teşekkürler
Babannem kendi arazisini amcamın oğluna intifa yoluyla 10 sene önce verdi. Edevlet sisteminde babaannemde tapu görünmüyor ve kuzenimde görünüyor. Dava acsak araziden pay alabilirmiyiz . Babannem su anda sağ vefat edincemi dava açmalıyız.
Selam intifa hakki olan baba şimdi oğlundan evi satmasını istiyor tapudan satış yoluyla evi oğluna sattı intifa hakki babada şimdi bu durumda baba oğlundan evi geri alabilir mi satabilirmi
Sayin ilgililer
1979 dogumluyum 40 yasindayim
Izmirde tapusu bana ait evim var. Babama 2002 tarihli evin su elektrik vs acilmasi icin vekalet verdim
Vekaletin icerigine cok dikkat etmedim icine almaya satmaya intifa hakki koymaya yazmis.
Ve ne yazikki 2014 yilinda benin haberim ve onayin olmadan evimin uzerinde uvey anneme bu vekalete dayanarak tapuda intifa hakki kurdurmus.
Sorum vekaletle verdigim ve kotu niyetle aleyhime kullanilab bu intifa hakkini kaldirabilirmiyiz?
No cure no pay calisiyormusunuz
Benim olumlu sonuclanmadan avukata verecek param maalesef yok.
Kazaniriz kesin die dusunuyorsaniz yorumunuz nedir?
İcradan intifa hakkı olan daire satın aldım ama intifa hakkı kalkmıyor
Merhaba, babamın annesinden kalan evi kentsel dönüşüme girdi
bu mirastan babama 1 daire ve 1 de 4 ortaklı daire kaldı bütün bunlar babam 2.evlıliğini yaptıktan 1 yıl sonra oldu babam annesinden kalan mirasla kendine 1 daire aldı dıger daireyi ıse intifa hakkı ile kardeşim ve benım üzerime verdı. 2.evliliğinden olan eşinin bu durumdan henüz haberi yok, öğrendiği taktirde dava açma hakkına sahip mi ve babamın bosanma durumunda eşinin mirastan kalan parayla alınan evden hak sahibi olmama durumu olabilir mi? Yanıtlarsanız sevinirim…